Gentblogt

“Het leven, daar zit een geurtje aan”: Heirniswijk op foto vastgelegd door Hendrik Braet

zondag 18 september 2011 23u12 | Wouter Aers (tekst), Hendrik Braet (beeld) | 2 reacties
Trefwoorden: fotografie, fototentoonstelling, Heirnis, tentoonstelling.

Fotograaf Hendrik Braet leerde zijn nieuwe buurt kennen met de camera in de aanslag. Het resultaat is een indringend tijdsdocument van het leven van alledag in de Gentse volksbuurt Heirnis.

Wie Braet iets meer dan een jaar geleden tegen het lijf had gelopen, had gezworen dat de fotograaf van professie was veranderd. De voorheen altijd zo netjes ingetoomde baard was nu geëxplodeerd tot Che Guevara-achtige proporties en verraadde hier en daar zelfs de kleur van zijn pas geschilderde muren. De fotograaf had zich tijdelijk ontpopt tot schilder en behanger van zijn nieuwe woonst in de Heirnis – zoals we allen weten een dorstige bezigheid.

Gelukkig was er vlakbij café Maritime, aan de Lousbergskaai, een volkscafé pur sang waarin doorheen de dikke tabakswolken ook het verleden altijd was blijven ademen. Het geheugen van de Heirnis zat er zomaar aan de toog: door het leven getekende mannen en vrouwen met pinten die altijd halfleeg leken, in de achtergrond de net als zij op rust gestelde boten op het water. Want aan alles komt een eind.

Braets eerste weken in Heirnis vielen samen met de laatste weken van de Maritime. Uitbaatster Agnes ging immers met pensioen, een alom bekend hoofdstuk van het verhaal van de Gentse volkscafés werd hiermee voor zijn ogen afgesloten. Maar niet definitief, zo nam Braet zich voor. Er is altijd nog de herinnering die kan worden vastgelegd. Er is altijd nog de foto. ‘Op een middag kwam ik het café binnen’, vertelt Braet. ‘Aan het tweede tafeltje links zat – zoals steeds – de moeder van Agnes de advertentieblaadjes uit te pluizen. De foto die ik van haar maakte, was meteen het begin van het project Hier in Heirnis.’

Prehistorische gsm
Een jaar lang kwam Braet zonder zijn camera de deur niet uit. In een poging om vast te leggen wat onherroepelijk verdwijnt, zelfs nu al, terwijl de aanwezigheid op dit moment nog zo reëel lijkt. Om de kijker even te laten stilstaan bij de weerloosheid van al het waardevolle dat finaal door de tijd zal worden opgeslokt. Want wat het leven precies menselijk en waardevol maakt, dát is van belang. De onderwerpen van de foto’s zijn dan ook even gevarieerd als het leven zelf waaraan ze een ode zijn. Of het nu gaat om een portret, een situatie of een foto zonder mensen: altijd leest het beeld als teken van een geschiedenis die ooit is begonnen en ooit zal eindigen. Neem nu de drieëntachtigjarige groente- en fruithandelaar Pierre op zijn wekelijkse ronde in Heirnis. Trots poseert hij bij zijn waren. ‘Eigenlijk zijn deze foto’s puur tijdsdocumenten’, lacht Braet. ‘Toekomstige generaties zullen zich wellicht verbazen over de prehistorische gsm’s die op mijn foto’s staan afgebeeld.’

‘Maar noem me geen nostalgicus’, zegt Braet gedecideerd. ‘Dat doet me te veel denken aan gefrustreerde uitlatingen in de trant van ‘Vroeger was het beter’. Het gaat me over de registratie van de kleine dingen dicht bij u, de dingen die iets betekenen. Je hoeft niet naar verre, exotische plaatsen te trekken om aangrijpende beelden te maken. Dat leerde ik van mijn grote voorbeeld, de Parijse fotograaf Cartier Bresson. Die heeft om de hoek van zijn appartement zijn beste werk gemaakt. Ja, je kan mijn foto’s zien als een statement tegen de terreur van de commerciële beeldcultuur. Ik voel een weerstand tegen dat opgeklopte universum van gepolijste en inhoudsloze personages waarmee ik niets heb. Het gaat me om échte mensen van vlees en bloed, niet om in Chanel gedrenkte personen. Geef mij maar het zweterige. Want het leven, daar zit een geurtje aan.’

Vertekend beeld
De foto’s getuigen van een joie de vivre die in het heden ook de toekomst omhelst. Hoewel Braet wel degelijk oog heeft voor datgene dat het leven moeilijker maakt, is een knipoog nooit ver weg. Hij blijft een optimist. Het leven heeft ontegensprekelijk tragikomische kwaliteiten en dat merk je aan zijn foto’s. ‘Ik vind het mijn roeping als fotograaf het humoristische in het dagdagelijkse te laten zien’, verduidelijkt Braet, ‘Het is een poging het moment van de humor even te bevriezen. Je kan mijn foto’s zien als kanttekeningen bij de algemeen gangbare sérieux. Ik wil de kijker uitnodigen alles toch even te relativeren.’

Zo is er het contrast tussen de foto van een oude vrouw in het deurgat van haar in het minst ietwat vervallen gevel en die van een blinkende SUV die zo uit een auto-commercial lijkt te komen. Of hoe maatschappijkritiek met de lach om de lippen zoveel doeltreffender is. Toch heeft de fotograaf een hekel aan gratuit negativisme: ‘De media besteden louter aandacht aan zogenaamde ‘probleembuurten’ als de Brugse Poort, Molenbeek of de Seefhoek. Nooit gaat het eens over buurten als deze, waar het ondanks de kleine ongemakken toch goed toeven is. Dat geeft een vertekend beeld van de samenleving.’

De zotte morgen
De uit het landelijke Maldegem afkomstige Braet is ondertussen een stadsmens in hart en nieren. ‘Maar’, zo geeft hij toe, ‘uiteindelijk fotografeer ik toch vooral het dorp in de stad.’ In dezelfde optiek kunnen we misschien ook de prachtige beelden begrijpen die Braet trok van de straten net voor zonsopgang. Het zijn verstilde landschappen zonder verkeer of mensen, wachtend op de zotte morgen, terwijl nog even alles kan en niets moet. ‘Het gaf me de kans voor een ogenblik de rust terug te vinden en vast te leggen. Het leven is zo al hectisch genoeg.’

Wanneer we na het interview voor een koffie op weg zijn naar café ‘De kleine kunst’ – de bruisende opvolger van de Maritime -, wordt Braet op straat aangesproken door een wijkbewoner: ‘Aha, onzen fotograaf. Oe ist?’

Hendrik Braet maakte eerder al foto’s voor de reportagereeks Achter de gevels. Volkscafés in Gent, in samenwerking met Gentblogt en Het Huis van Alijn. Op deze site vind je elke maandag de HaHa van Hendrik.

Hendrik Braet, fototentoonstelling Hier in Heirnis, buurtcentrum Het Lousbergs (Tarbotstraat 61A), van 23 september t.e.m. 23 oktober 2011. Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 9.00u-12.00u, zaterdag en zondag 14.00u-17.00. Vernissage op vrijdag 23 september om 19 uur.

© 2011 GENTBLOGT VZW