RSSDe sociale haan
Beestig Gent? Dat deed mij eigenlijk denken aan die befaamde haan op het gebouw van Bond Moyson op de vrijdagmarkt.
En daarvoor moeten we even terug in de tijd. Vroeger stond op die plaats de “Groote Magazijnen”, een verzameling van winkels waaronder een stoffenwinkel, een kruidenierszaak, een schoenwinkel, een bakkerij,..
Het was de eerste grote actie van de socialist Edward Anseele die de arbeiders uit de 19de eeuw uit hun armoedige situatie wou bevrijden. Vakbonden waren toen verboden en de paar groepen die bestonden geraken het niet eens over hoe ze uit de greep van de industriëlen konden geraken.
In die tijdsgeest kwam Anseele opzetten met een coöperatie onder de naam “Vooruit”. De eerste realisatie was een bakkerij voor de leden, maar het werd al snel een compleet socialistisch grootwarenhuis (de Groote Magazijnen), waar ze goederen gezamenlijk aankochten en zo deze goedkoop konden
aanbieden aan hun leden. Het systeem had veel succes en in het kielzog van die “Groote Magazijnen” kwamen er nog tal van ondernemingen bij; een apotheek, allerlei winkels, zelfs een eigen krant…
Jaren later bouwden ze ook nog een een ‘eigen’ feestzaal, theater, cinema, restaurant, bibliotheek, … in een gebouw dat heden ten dage nog altijd de naam “Vooruit” draagt en iedereen nog dagelijks kan bewonderen. Ook de apotheek kan je nog gaan zien aan het Antwerpenplein.
Het succes hiervan leidde uiteindelijk tot een verbetering van de
situatie van de arbeider (onder andere de achturige werkdag), het algemeen stemrecht, de oprichting van de socialistische partij,…
Die “Groote Magazijnen” gingen echter verloren in een brand en in de plaats kwam het gebouw waar we die haan zien kraaien.
Deze kondigde de opkomst van het socialisme aan, wat na bovenstaande inleiding nu al duidelijk zou moeten zijn… Volgens een stadslegende is het beest een cadeau van de Waalse metaalbewerkers. De drie achten eronder verwijzen naar de achturige werkdag, en in de gevel zien we nog altijd het opschrift “Werklieden aller landen vereenigt u”. Allemaal herinneringen aan de geleverde strijd.
© 2006 GENTBLOGT VZW
Waarom is dat een stadslegende ? Het beest is een cadeau van de socialisten uit La Louviere, dacht ik. In die dagen bestond er al een socialistische pers dus ik neem aan dat er wel ergens een dagbladbericht over die gift moet terug te vinden zijn.
Waarom drie achten? eentje voor de achturige werkdag en de andere twee?
Acht-acht-acht.
Staat dat niet voor acht uur werken, acht uur rusten en acht uur ontspanning?
Ik zie die acht-acht-acht meer slaan op het ingevoerd ploegenstelsel, drie ploegen van acht uur = 24 uur
@Cedric: ik denk dat het inderdaad een cadeau is van de Waalse socialisten voor de hulp van Anseele bij een staking.Ik denk dat Anseele hen broden had geschonken. Weet hier iemand meer details over?
Zo’n kroniekje mag er wel elke week komen… Een foto van een gebouw, plaats, … met dan de herkomst ervan uitgelegd. Via de commentaren zal men er ongetwijfeld nog dieper op ingegaan.
Diene totempaal bv, of in de belfortstraat (denk ik) het verhaal van die vrouw die borstvoeding gaf aan een gevangene *vage geheugenflard*
@wouter: de mammelokker bedoel je. Dat is dat beeld of reliëf onderaan het belfort. Ik weet ook nog maar half hoe het in elkaar zit. Het is iets van een vader die opgesloten wordt in de gevangenis, zonder eten of drinken. Zijn dochter, die net bevallen is, kan zijn leven redden door hem de borst te geven.
Inderdaad, het doet deugd regelmatig dergelijke legenden , sagen en anecdoten te herhalen, dat brengt ons terug dichter bij het menselijke van onze wereld, en bij het belang van de kennis van onze geschiedenis.
Over onze haan op de vrijdagsmarkt is, denk nog ver van alles gezegd.
Inderdaad de legende zegt dat dit door Waalse metaalarbeiders geschonken werd, maar dit beest is geen Waalse haan! het is een kraaiende haan, geen “coq hardi” zoals nu op hun vlag. Ik kreeg ook een uitleg dat deze haan door een Gentse bronsgieter zou uitgevoerd zijn, dit verscheen ergens op een van onze Gentse blogs, ik denk op https://www.gentdoordejaren.be maar al een hele tijd terug.
Die haan is het symbool van de eeuwigterugkomende triomfantelijke “Morgen”.
Tja, dit is een blog, dus ‘korte’ stukjes tekst.
Je kan dan ook niet zo heel ver op alles ingaan, maar dat heeft het leuke neveneffect dat er soms minder bekende anekdotes of weetjes opduiken in de reacties.
Op die manier leert iedereen nog wat bij ;-)
Amsab, Het instituut voor de sociale geschiedenis geeft de volgende uitleg over het haantje:
“de imposante kraaiende haan, centraal op het balkon van de eerste verdieping, boven het woord ‘vooruit’, spreekt het meest tot de verbeelding. Volgens een populaire stadslegende zou deze haan aan E. Anseele geschonken zijn door Waalse arbeiders die hem met een bezoek kwamen vereren. Geen enkele bron kan dit echter staven. Daartegenover staat dat de kraaiende haan 1 van de belangrijkste-en niet alleen socialistische-symbolen is. Sinds de Oudheid wordt de haan nl. als de baas van het neerhof gezien en vermits hij kraait vlak voor zonsopgang kan hij dus de duisternis verdrijven. Hij is bijgevolg het symbool van het licht. Daar in de christelijke leer Jezus het symbool van het licht is, werd het al snel gebruikelijk om de haan op kerken (de tempels van het licht) te plaatsen. De socialistische beweging nam deze gedachtegang en symboliek over. De kraaiende haan kondigde de val van de kapitalistische duisternis aan, waarna het socialistische licht zou zegevieren.”
uit : Ons Huis. Bijdrage van Geert Vandamme, pp.31
“De imposante kraaiende haan op de voorgevel is het onderwerp van een hardnekkige legende. Hij zou geschonken zijn door Waalse arbeiders als dank voor de 10.000 broden van Vooruit tijdens het oproer van 1886. Geen bron kan de schenking van de haan evenwel staven. Waarschijnlijk staat de kraaiende haan hier symbool voor het licht dat de duisternis verdrijft.”
uit : De Rode Wandeling, Hans Mortelmans
En voor de talenknobbels onder u : https://www.norgeslexi.com/arbeiderlexi/alfabetet/arb_a/a14.html
moest die haan niet opgehokt worden?
Tweede keer goede keer ?
@ Cedric (11)
Mooie link naar het Noors! Zeer mooie taal dat Noors en toch zo nauw verwant aan het Vlaams, zonder problemen leesbaar door iedereen. Bedankt voor de link!
Haan of geen haan, ‘t is een vreed schone foto! Het gebouw ziet er zowaar fleuriger uit dan irl, wellicht omdat hier per ongeluk de zon schijnt;-)
very nice!
Eve