RSSWat is uw favoriete kunstwerk in het Guislainmuseum?
De boekentassen zijn gevuld: de koek voor de speeltijd, het schrift voor het huiswerk, de verlossende bel. De programmabrochures van de cultuurhuizen, de sportclubs,… werden al doorgenomen. Het wordt weer puzzelen, voor elk wat wils in Gent. Maar houdt u ook een gaatje voor de Gentse musea over, Gentblogt ging alvast eens polsen bij de verschillende museumdirecteurs naar hun favoriete kunstwerk.
Niks zo simpel als uitleggen waar je het Guislainmuseum kan vinden. Je neemt tram 1 richting Wondelgem/Evergem en laat je tot aan de voordeur rijden als het ware. De rust van de binnentuin overvalt me steeds bij het binnenkomen van het complex.
Het museum bekleedt een unieke positie in museumland. Dokter Guislain was een voortrekker op gebied van de moderne psychiatrie. Zijn ideeën betekenden een belangrijke kentering in de manier waarop men met psychiatrische patiënten omgaat. De collectie van het museum brengt dat duidelijk in beeld. Maar er is echter heel wat meer te zien. Het museum is zich gaan toeleggen op outsiderkunst, ook wel art brut genoemd. Met deze termen worden kunstwerken van psychiatrische patiënten aangeduid, maar ook anderen die uit de maatschappij geweerd worden. In het museum worden ze op gelijke voet behandeld. Grote kans dat u uw eigen vooroordelen moet bijstellen tijdens een bezoek. Het museum won in 2006 de Museumprijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Cultureel erfgoed.
Wij hadden een afspraak met Patrick Allegaert, artistiek leider van het Guislainmuseum. Hij viel meteen met de deur in huis. “U gaat me vragen op welk kunstwerk in een ander museum in Gent ik jaloers ben.†Dit werd meteen de eerste vraag in een boeiend gesprek.
Zijn er kunstwerken in andere andere Gentse musea waarvan u denkt: “dit zou ook wel in de collectie van het Guislainmuseum passen”?
Het is een werk van Géricault dat onder verschillende namen bekend staat. Het wordt onder andere de kleptomaan genoemd. Het werd geschilderd op vraag van een dokter en is eigenlijk één portret in een reeks van zeven. Het bevindt zich in het MSK, de andere zijn in Franse musea te vinden. Ik heb dit werk gekozen omdat het boeiend is om vast te stellen dat een dokter in de 19de eeuw een dergelijke opdracht geeft aan een kunstenaar. De term psychiatrie bestond nog niet maar men dacht toch al eigenschappen van mensen vast te kunnen leggen in types. Qua thema past het zeker in het Guislainmuseum en het is natuurlijk ook een heel mooie Géricault.
Dankzij een bruikleen van S.M.A.K. is het werk hier een beetje aanwezig. In 1992 was Jan Hoet curator van Documenta. Een Kroatische kunstenaar, Braco Dimitrijevic heeft een reproductie van de kleptomaan verwerkt in een werk met appels en hoeden. We hebben het hier in de traphal hangen en je moet echt omhoog kijken, zodat het schilderij als het ware op je afkomt. Heel indrukwekkend.
Wat is uw favoriete kunstwerk of voorwerp in uw museum?
In onze eigen collectie zou ik iets van een Nederlandse kunstenaar kiezen. Willem van Genk, een psychiatrisch patiënt. Hij is ondertussen overleden. Willem van Genk is gefascineerd door techniek en ook door macht. Hij heeft zowel installaties als collages en schilderijen gemaakt. Ik vind het een beetje moeilijk kiezen maar het moet. Dus neem ik “Project Asberry IIâ€, een afbeelding van een Zeppelin. Ik vind dit een heel sterke afbeelding, er is het technische aspect maar ook het aspect van macht met die communistische ster die prominent aanwezig is.
Naar welke tentoonstelling kijkt u in het bijzonder uit ?
Ik kijk vooral uit naar onze volgende tentoonstelling: Ziek. Tussen lichaam en geest. Hiermee gaan we op verschillende manieren dieper in op het spanningsveld van lichaam en geest dat zo belangrijk is in de geschiedenis van de psychiatrie. Neem bijvoorbeeld het Gilles de la Tourette-syndroom waarbij mensen tegen hun wil en buiten hun controle om vloeken of allerlei schunnigheden vertellen. In het begin dacht men dat dit te wijten was aan een gebrek aan karakter en ging men harde therapieën (elektroshocks e.a.) toepassen. Met de opkomst van de farma-industrie is gebleken dat deze aandoening door medicatie onder controle te krijgen is. Het is een lichamelijk probleem, men kan het aanduiden in dehersenen. Een ander voorbeeld is autisme. In de jaren zestig weet men dit aan het feit dat vrouwen zich wilden ontwikkelen en verder bleven werken ook als ze kinderen kregen. Het kind kreeg dan te weinig aandacht en werd ziek. Ja, het is een nogal sexistische redenering (mijn blik sprak blijkbaar boekdelen – nvdr). Achteraf heeft die psychiater zijn denkbeelden wel herroepen maar het kwaad was geschied: moeders van autistsiche kinderen waren een schuldgevoel aangepraat. En zo zie je de spanning tussen geest en lichaam in onze westerse cultuur als het gaat om ziek zijn.
Dat zie je op een andere manier ook in andere culturen. We gaan bijvoorbeeld poppetjes hebben die Chinezen gebruikten als ze bij de dokter op consultatie gaan. In plaats van te zeggen dat ze keelpijn, maagpijn, noem maar op, duiden ze dat aan op die poppetjes. Er zijn er zelfs waar de ene kant een man is en de andere kant een vrouw, zo zie je maar.
Waar ik bijzonder trots op ben, is dat we de foto’s van het psychiatrisch hospitaal Bethlem Royal Hospital in Londen kunnen tentoonstellen. Het zal de eerste keer zijn dat ze Londen verlaten. Ze hebben ook een bijzondere waarde omdat het van de eerste fotografische beelden van psychiatrische patiënten zijn. Het is boeiend om te zien hoe ze die mensen afbeelden. De affiche is trouwens een combinatie van twee foto’s. Bedlam is ook een uitdrukking in het Engels om krankzinnigen aan te duiden, weliswaar een weinig gebruikte uitdrukking. Deze foto’s passen in de tentoonstelling British Vision die in het MSK op hetzelfde moment loopt en er is ook een samenwerking met Bijloke. Het zal zeker de moeite zijn.
Welk kunstwerk of artiest zou u graag naar Gent halen?
En er zijn geen financiële beperkingen? Ik zou kiezen voor Nan Goldin, een Amerikaanse fotografe. Ze maakt heel krachtige beelden. Haar meest recente werk draait rond Barbara, dat is zowel een verwijzing naar haar zus, een psychiatrisch patiënt als naar de H. Barbara. Je hebt dus twee keer het idee van waanzin en therapie. Heel interessant en ook een boeiende vrouw, ze is hier langs geweest toen ze bezig was met de voorbereiding van haar tentoonstelling in Parijs. Misschien zou het mogelijk zijn om deze tentoonstelling naar hier te halen of samen met haar te werken aan een nieuw project.
U kan een gedeelte van de collectie ook online bewonderen via museuminzicht.be, een initiatief van de Provincie Oost-Vlaanderen.
Museum Dr. Guislain, J. Guislainstraat 43, 9000 Gent, T 09 216 35 95. van Van dinsdag tot vrijdag: 9-17u, op zaterdag en zondag: 13-17u, gesloten op maandag, op 24, 25 & 31 december en op 1 januari. Ticket: 5 euro, reductie: 2 euro.
© 2007 GENTBLOGT VZW
Het Guislain-museum heeft me al meerdere malen verrast! Proficiat aan de directeur!
Ik loop er graag binnen, jawel. De collectie outsiderkunst is zeer de moeite. Het meest aangrijpende vond ik de expo “De Rest van de Wereld”. Ik ben daar drie dagen niet goed van geweest achteraf.