RSSSemper magis: 175 jaar Sint-Barbaracollege
Er zijn in Gent al jezuïeten sinds 1591, praktisch onmiddellijk na het begin van de Sociëteit van Jezus. In 1592 richten ze de eerste Gentse school op die geheel kostenloos onderwijs verstrekte.
Fast forward naar 1830, voorbij de opheffing van de Orde in 1773 en de heroprichting, voorbij Napoleon, en de jezuïeten krijgen van bisschop Vandevelde een onlangs door het Hollandse bewind opgeheven school in handen, het Sint-Barbaracollege. In 1833 beginnen de paters jezuïeten er een school voor externen, met in het eerste schooljaar een zestigtal leerlingen.
Fast forward naar 2007, voorbij twee wereldoorlogen en een resem van beroemde oud-leerlingen, en het college bestaat 175 jaar. In de humaniora zitten 782 leerlingen (waarvan 103 internen), in de lagere school 329, en in de kleuterschool 58.
Van die 1169 zijn er drie van ons: Zelie, Louis, en Jan. Ik heb de viering van 150 jaar meegemaakt als dertienjarige—bij Johan Stragier in 2LWi-b—en gisteren waren we met het hele gezin op de officiële aftrap voor de viering van 175 jaar. Sint-Barbara, dat is vaak een familie-aangelegenheid.
Ik kan de school niet beter typeren dan met een persoonlijke anecdote. Op het einde van mijn humaniora, bij de proclamatie in 1989, gaf de toenmalige directeur een speech. De eerste die in onze klas naar voor mocht gaan om een prijs in ontvangst te nemen, zou die speech hekelen.
De directeur begon met iets in de zin van “Als ik de kinderen hier binnen zie komen in het eerste leerjaar, dan ben ik trots. Trots en blij, omdat ik weet dat ze de volgende zes jaar zullen gevormd worden, zullen leren denken, zullen gewapend worden en opgebouwd…”
De “tegen-speech” begon met iets in de zin van “Als ik de kinderen hier binnen zie komen in het eerste leerjaar, dan ben ik beschaamd. Beschaamd en verdrietig, omdat ik weet dat ze de volgende zes jaar zullen vernield worden, zullen leren stompzinnig napraten, zullen vernederd worden en afgebroken…”
Ouders en aanwezigen waren, ahem, even stil. En toen stond de directeur recht, bedankte hij de spreker, en voegde eraan toe: “Is er een beter bewijs te bedenken van hoe het Sint-Barbaracollege jongeren vormt tot onafhankelijkheid en kritisch denken?”
Game, set and match. Hij was geen jezuiet, maar in dat ene antwoord zinderden generaties ignatianen. En zelfs al was ik zowat heel mijn schoolcarrière boos op mijn school, ik denk dat ik dà à r en dan een believer geworden ben.
*
* *
Het Sint-Barbaracollege bestaat 175 jaar, en had voor de opening van het jubileumjaar in het ICC een versie van De Laatste Show georganiseerd: Luc Devoldere (18 jaar leraar, nu hoofdredacteur van Ons Erfdeel) ontving op de sofa oud-leerlingen uit de jaren 60 tot 2000.
De school koketteert altijd al met haar imago van grijze, grauwe, strenge, zelfs deprimerende school: Devoldere las met zichtbaar plezier omschrijvingen van het college door Jef Geeraerts, die er tijdens de oorlog een tijdje verbleef, en door vooralsnog onze enige Nobelprijs literatuur Maurice Maeterlinck (1880 LaGr). Ik onthoud er uit dat Sint-Barbara niet veel mensen lauw laat: ofwel ga je er weg als believer, ofwel net helemaal niet.
De gasten klonken stuk voor stuk als overtuigde en toch wel trotse oud-leerlingen, elk op hun manier. Gerard Mortier (1961 LaGr), bakkerszoon uit de Muide en tegenwoordig wereldwijd vermaard operadirecteur, sprak ontroerend enthousiast over zijn indrukwekkende rethoricaleraar, Daniel Vandenbunder, s.j.: ga er maar aan staan, in 1961 toneelstukken van Hugo Claus onderwijzen in een katholiek college.
Geert Hoste (1978 WeB) heeft het niet zo vaak over zijn tijd op het College, maar dat is vooral omdat hij praktisch nooit over zijn privé-leven spreekt: hij heeft op Sint-Barbara namelijk wel het overgrootste deel van zijn jeugd in het internaat doorgebracht. Het internaat was thuis, benadrukte hij, en zelfs al was hij een lastig kind in de klas—altijd maar blijven doorvragen, ook al zo’n jezuïetentrekje—hij heeft vooral goede herinneringen aan zijn leven op school. En Sint-Barbara blijft in hem zitten: als hij nu dagen en nachten doorwerkt om aan zijn shows te schrijven en te schaven, dan is dat voor hem een uitloper van wat hij jaren aan een stuk op school deed.
Peter Leyman (1980 LaGr), tot onlangs gedelegeerd bestuurder van Volvo Cars in Gent en nu CD&V-parlementslid en ministrabel (al herhaalde hij dat hij zich daar niét klaar voor voelt), dacht ook al met veel goede gevoelens terug aan zijn schooltijd: hij vond er de inspiratie voor zijn hele levensvisie. Een blik op wikipedia zegt eigenlijk al genoeg: “Leyman staat bekend voor zijn eigen stijl, met een open communicatie en veel aandacht voor het ploegspel met de vakbanden en onderhouden van informele contacten met de actoren op het veld. Het succesverhaal van Volvo Gent lag hem in de strategie. […] Leyman stoort zich niet aan de competentie van gekwalificeerd personeel maar aan gebrek aan gepaste attitude op de werkvloer zoals bijvoorbeeld niet meer willen werken in ploegverband of vrije beschikking over vrije tijd. Waarden als integriteit, vertrouwen, openheid en eerlijkheid schat hij hoog in. Hij is opgevoed met het adagium der Jezuïeten: plus est en vous. Talenten moet je ontplooien, op bescheiden wijze ten dienste van de gemeenschap.”
De afgevaardigde uit de jaren 90 was Vincent Van Quickenborne (1991 LaWib). Net zoals Hoste een West-Vlaming, en net zoals Hoste jarenlang intern geweest. De toon was ondertussen gezet, en ook hij herhaalde dezelfde kernwoorden: ijver, werken, het kan altijd beter, perfectionisme—en zijn ervaring als helper bij Poverello tijdens het schooljaar was ook van onschatbare waarde.
Ondertussen is Sint-Barbara al een hele tijd gemengd, en dat is de school alleen maar ten goede gekomen. Evi Van Acker (2003 LaWe) was de enige vrouwelijke oud-leerlinge op het panel. Evi is zeilster, net zoals die andere oud-leerling, Jaques Rogge, en ze heeft haar selectie voor Beijing al binnen. Ook bij haar was er een behoorlijk grote schep plus est en vous aanwezig: ze haalde met glans haar Bachelor scheikunde aan de universiteit van Amsterdam, maar nu ze naar Beijing gaat, heeft ze die studies even opzij gezet. Liever later een uitstekend resultaat in de studies dan nu een halfslachtige poging terwijl ze tegelijkertijd topsporter is. En hoe: ze is zo ongeveer de gedoodverfde gouden medaille in de Laser Radiaal-klasse.
Naast deze, bij het grote publiek meer bekende oud-leerlingen, zaten nog twee op school meer bekende figuren op de sofa. Dirk Vermassen (1974 LaWe) werd ingeleid als de man met ogenschijnlijk de meest vlakke carrière van het hele panel. Schijn bedriegt. Vermassen had van alle aanwezigen ongetwijfeld het meeste tijd doorgebracht op het Sint-Barbaracollege: van zijn eerste leerjaar tot nu is hij er maar vier jaar weggeweest, tijdens zijn universitaire studies. Hij is ondertussen bijna dertig jaar leraar Nederlands-Engels, en een begrip: zijn toneelwerk bijvoorbeeld is legendarisch. Ik heb hem nooit als leraar gehad, maar Evi Van Acker bijvoorbeeld wel, en zij heeft blijkbaar nog altijd baat bij zijn ademhalingsoefeningen!
Nikolaas Sintobin, s.j. (1980 LaWe), is voor zover ik weet de laatste oud-leerling van de school die jezuiet geworden is. Hij studeerde rechten en was op weg om notaris te worden, toen hij geroepen werd. Tegenwoordig zet hij zich in voor het sociaal project binnen de Vlaamse jezuïetencolleges. Sint-Barbara heeft al jaren een sociale dimensie: van de “algemeenheden” zoals de missieweek tot de zeer praktische medewerking met Poverello.
Maar nu nog veel meer dan vroeger, wordt aan de leerlingen gevraagd om rechtstreekse ervaring op te doen. Zij moeten de boer op gaan en kansarme mensen ontmoeten, en met hen en voor hen werken: leerlingen zetten zich buiten de schooluren een paar tiental uur per jaar ten dienste in allerlei organisaties voor bejaarden, voor allochtone kinderen, voor mentaal gehandicapten.
Bijzonder heel erg jammer dat de avond niet langer kon duren, want in het tweede stuk van het programma werd het echt wel interessant. De mensen gingen dieper in op twee centrale begrippen rond Sint-Barbara: AMDG (ad maiorem dei gloriam) en het “elitair” zijn, of net niet, van de school. De deelnemers aan het panel spraken over de rol van het christelijke in hun leven (of net niet), over kritisch denken, over sociale bewogenheid, over de jezuïtische semper magis (alsmaar beter!), Mortier sprak over het spanningsveld tussen kennis, vaardigheid en ervaring, Sintobin benadrukte de sociale vorming die gepaard moet gaan met reflectie…
En voor eens en voor altijd werd de mythe van het elitair zijn uit de wereld geholpen. In het verleden mag het wel al zo geweest zijn dat de goeden teveel bevoordeeld worden en de minder goeden te weinig aandacht kregen, maar op dit ogenblik is het zeer duidelijk dat à ls de leerlingen met de meeste mogelijkheden het meeste aandacht krijgen, dat dat enkel is om ze te coachen om meer verantwoordelijkheid te nemen in de gemeenschap. En om zich ten dienste te stellen van diegenen die minder sterk staan. Dat zie je trouwens van laag tot hoog: zo kreeg mijn dochter in het derde leerjaar ook een kindje onder haar vleugels in september en oktober.
Na de “show” was er een receptie. Geen halve maatregelen: degelijk eten, sympathiek gezelschap, een fijne tijd werd gehad door allen. Ik heb er oud-leraars gefotografeerd, voornamelijk: soms niet te geloven hoe weinig ze veranderd zijn op bijna twintig jaar tijd.
*
* *
De Eerste Show was de opening van het jubileumjaar. De rest van het jaar kan u onder meer nog verwachten:
- Trends 08, kunstbiënnale in de kerk van het College (zie vroeger op Gentblogt). Vernissage op 29 februari 2008. In de aanloop naar Trends nemen de leerlingen van de basisschool deel aan een kinderkunstproject. Na Wim Delvoye, Panamarenko, Jan Fabre, Roger Raveel en Luc Tuymans komt dit jaar fotograaf Dirk Braeckman hen inspireren. Trends wordt afgesloten met een Fuif in Culture Club op 15 maart 2008.
- Masterclass en concerten: op 12 en 13 april 2008 voeren leerlingen en oud-leerlingen een concert uit in de Sint-Barbarakerk. Oud-leerling Philippe Herreweghe begeleidt de leerlingen op voorhand in masterclasses en dirigeert Mendelssohn en het Requiem van Fauré.
- Schoolfeest: op 26 april 2008 presenteert oud-leerling Sven Ornelis De Ultieme Show: toneel, muziekbandjes, goochelen, sketch, dans, karaoke, cabaret, een klas van toen… door leerlingen, leerkrachten en ouders, naar het concept van “Star Academy”.
- Internationaal sporttornooi: van 3 tot 7 mei 2008, voor leerlingen van het eerste en tweede jaar humaniora van jezuïetencollege’s uit Barcelona, Delft, Marseille en Milaan.
© 2007 GENTBLOGT VZW
Mijn beide zonen hebben het daar twaalf jaar uitgehouden, op beide kanten van de straat. En zeggen dat mijn vader het nooit wilde dat ik die opvoeding kreeg, gewoon omdat zijn (harde) vader het daar ook meegemaakt had. de meeste van mijn jeugdvrienden zijn ook kinderen(!?) van de Jezuïten.
In mijn tijd was het er bij de “Barbaren” maar een muffe en starre bedoening. Alle kritiek op de rechte leer uit Rome werd er gnadenlos afgestraft. Over Dom Hélder Câmara bijv. kon je maar beter fluisteren en dan nog liefst buiten de schoolmuren. Ondertussen is de mentaliteit en de dynamiek daar toch serieus ten goede verbeterd zo te zien.
Michel, dank voor het mooie verslagje (ik kon er helaas niet bijzijn). Semper magis , het kan altijd beter, het hunkeren naar het perfectionisme. Inderdaad de houding die er ons op het college werd ingepompt. Zolang dat dat niet verstikkend werkt, een perfecte levenshouding.
tiens zie ik daar geen oude bekende op de voorlaatste rij met lang haar?
Het grote probleem met dit instituut is dat de oudleerlingen (van uit de tijd dat het een jongensschool was) zelden uitgroeien tot warmhartige volwassenen.
Een zekere superioriteit, ook wanneer overbodig, en een in de professionele omvang zeer moeilijke, overdreven hang naar persoonlijke perfectie is vaak hun deel. En niet te vergeten, en deze “Barbaren” die zeer goed ken ontkennen dit niet: zij hebben een andere en conservatievere houding over vrouwen. Een huwelijk tussen een Barbarist en een vrouw die niet katholiek is en met andere man/vrouw waarden is opgevoed is tot mislukken gedoemd. Helaas zijn deze mannen door hun opvoeding overtuigd geraakt dat dit onmogelijk is. En onmogelijk aan henzelve kan gelegen zijn.
Een vicieuse cirkel. De echte intellectuele dames komen in Gent uit het openbaar onderwijs en voelen zich helaas aangetrokken door de intellecten van de Jezuïten, die echter een vaak militaristische houding hanteren in werk en huwelijk. Deze heren zijn helaas slachtoffers zonder ziekte-inzicht.
Ik wens niet te veralgemenen, de auteur Michel moet zich dus niet aangesproken voelen. Overigens goed geschreven, hoewel het niet stomzinnig maar stompzinnig is. Dan toch geen Barbaraanse perfectionist?
Anton zijt ge bang het woord ‘ik’ te gebruiken? Als ge iemand iets verwijt moet ge zelf in de perfectie leven, of niet? Een kleine p vergeten in een blog reactie: pfffff.
Uw analyse over de dames en de heren in het gentse met de hoedanigheden verbonden aan de scholen trekt er niet echt op hoor. Ge veralgemeent het tegen uw eigen wens in.
Warmhartige mensen uit Sint-Barbara, veel meer dan ge denkt!
Ruggensteun voor de reactie van Jean-Marie (van een Barbarist, die nu zijn vrouw gaat waarschuwen!!)
Mooi verslag en mooie foto’s, Michel!
Mag ik nog een kleine opmerking over dat fameuze perfectionisme? Ik ben al meer dan dertig jaar leraar op het Sint-Barbaracollege en ik kan jullie vertellen dat er op onze school gemiddeld evenveel perfectionisten zitten als op eender welke Gentse tram. Je zou eens de huiswerken moeten zien die ik soms te verbeteren krijg! Je zou rap overtuigd zijn…
Kijk, de beste die ik onlangs las is deze. De vertaling van “Les ministres ne partagent pas toujours le même avis.” luidde: “De ministers vertrekken niet altijd met hetzelfde vliegtuig.” En gij nu! Als dat perfectionisme is, dan wint mijn bomma volgend jaar de Olympische spelen…
Ik begrijp ook niet goed waarom perfectionisme slecht zou zijn. Ik vind het altijd leuk als ik er (zij het ook maar af en toe) in slaag een opdracht zonder fouten uit te voeren. Dat stemt mij vrolijk. En als mijn leerlingen correct op mijn vragen antwoorden, heb ik daartegen niet het minste bezwaar. Wie wel?
Met de sfeerschepping rond het Frans is die weinig perfectionistische vertaling niet verwonderlijk. Spijtig genoeg blijft die taal in Vlaanderen grotendeels geassocieerd met imperialisme, arrogantie, intellectueel onvermogen e.d., terwijl die toch nog wat anders te bieden heeft. Het kennisniveau van het Frans is in onze regio zo gedaald dat wie voor die richting kiest in het hoger onderwijs, bijlessen moet krijgen om mee te zijn.
Oho!
Ik wil toch niet nalaten even mee te delen dat ik die ‘weinig perfectionistische vertaling’ niet heb beloond met een tien op tien! Het jongetje in kwestie zit ook nog maar in het vierde jaar en heeft dus nog even tijd om het niveau van zijn Frans wat op te krikken bij ons.
Maar opgelet! Wij doen op onze school ook aan begeleiding bij de studiekeuze. Laten we niet vergeten dat niet iedereen door de Goede God (die sloeber) met dezelfde talenten is bedeeld! Wij raden leerlingen die geen neus hebben voor wiskunde af ingenieur te gaan studeren. En wie niet goed is in Frans kan ook best niet voor Frans kiezen in het hoger onderwijs. (Denk ik!) Ikzelf heb altijd moeilijk maat kunnen houden en daarom ben ik geen drummer geworden…
Laten we ook oppassen met veralgemeningen. De meeste leerlingen die bij ons hun diploma krijgen kennen wel een aardig mondje Frans. Maar ja, als je een kind bent met een heel bijzonder talent voor aardrijkskunde of turnen en je hebt een klerehekel aan Frans… Mijn leraar Frans van vroeger (in de tijd dat het Frans nog zo ongeveer onze moedertaal was?) zei in een moment van wanhoop tegen de jongen die naast mij zat in de poësis: “A laver la tête d’un âne, on perd sa lessive!” Dergelijke uitspraken zijn vandaag natuurlijk politiek incorrect, maar wij kenden die jongen heel goed en wij begrepen wel dat die leraar geen ongelijk had zich op te winden.
(Tussen haakjes, die jongen is geneesheer geworden en rijdt nu toch wel met een Porsche zekers!)