RSSHet grote experiment met de Gentse ‘rrrrrrrrrrrr’
Beste lezer, ik heb uw hulp nodig. Als Wase inwijkeling ben ik vrij goed ingeburgerd maar in gesprekken met echte Gentenaars val ik onmiddellijk door de mand. Ik spreek met de ‘tong-R’ (de ‘rollende R’). Van echte culturele assimilatie is dus geen sprake. Die keren dat ik de Gentse ‘R’ eens geprobeerd heb, moest ik naar de apotheek om keelpastilles. En dan kreeg ik van mijn vrienden nog het verwijt: “Maar gij doet geen Gentse ‘R’ gij! Gij doet de Brusselse ‘R’, dat is niet hetzelfde!” Dus heb ik het opgegeven. Elk vogeltje enzovoort.
Sinds een paar maanden is mijn oudste dochter – ze is twee – beginnen praten. Zonder rollende ‘R’, peuters doen daar niet aan mee. Die kiezen liever voor de ‘J’ of voor de Engelse ‘R’ of voor de huig-’R’ of zelfs voor dat Gentse brouwsel: de keelschraap-’R’ (fricatief). Ik vind dat zeer mooi, ik hou van de Gentse ‘R’ maar ik vraag mij al een tijdje het volgende af: “Is het mogelijk om een kind, dat opgroeit in Gent, de rollende ‘R’ (de tong-’R') aan te leren? Is dit haalbaar zonder logopedie?”
Ik denk eerlijk gezegd van niet. Kinderen lijken mij vooral het taaltje van hun leeftijdsgenoten over te nemen. “Dat is toch geen probleem!”, hoor ik u denken. Nee, natuurlijk niet. Het kind groeit op in Gent, dus laat het dan maar Gents spreken, akkoord. Maar anderzijds: kent u Gentenaars die taalles Italiaans of Russisch geven? Zou u als Spanjaard geïntimideerd zijn als een Gentenaar u in Madrid schoffeert met het scheldwoord “Cabrón!” of zou u eerder in de lach schieten?
Daarom dit experiment. Ik probeer mijn dochter(s) de rollende ‘R’ te leren en ik geef u elk jaar een update van dit empirisch onderzoek. Maar dan wil ik eerst wat informatie van u. Heeft u ervaring met dit soort tRRRaining? Bent u misschien zélf een geboren Gentenaar die tóch de rollende ‘R’ heeft aangeleerd? En hoe is u dat gelukt? En wat vindt u eigenlijk van die Gentse ‘R’? Mooi? Lelijk? Bent u er trots op? Is er wel zoiets als de Gentse ‘R’ of spreken ze in Ledeberg met een andere ‘R’ dan in Mariakerke of Oostakker? Allemaal vragen.
En hoe komt dat eigenlijk, dat ze in Gent die Gentse ‘R’ hebben? In de rest van Oost-Vlaanderen spreekt bijna iedereen met de rollende ‘R’, toch?
© 2008 GENTBLOGT VZW
Ah, Ivan, dat is hier heel eenvoudig. Ge stuurt uw kind naar een stadskribbe en die Gentse ‘rrrr’ komt vanzelf. Die wordt daar met de paplepel ingegoten.
Wordt daarna ‘geoptimaliseerd’ op de speelplaats van de school.
En uw dochter eens een paar namiddagen bij onzen oudsten steken, dat zou ook kunnen helpen.
Blijft wel een vreemd fenomeen die Gentse ‘rrr’. Hoewel de kinderen langs één kant weliswaar rasechte Gentenaars zijn, is onze oudste zoon de enige (in de hele familie langs vaderskant) die zo een zware ‘rrr’ heeft. Zijn Zwijnaardse grootouders zijn zo fier als een gieter. Zelf hebben ze helemaal niet zo een uitgesproken ‘rrrr’, de papa trouwens ook niet. Toch iets genetisch?
Dank u Veerle.
Nu, het experiment zal er vooral in bestaan om *naast* de uitspraak van de Gentse ‘R’ ook nog eens de rollende ‘R’ aan te leren.
Hoe dikwijls heb ik al niet gezegd dat het aanleren van een taal, een accent of een dialect gebonden is aan de intensiteit van de aanleg dat iemand ervoor heeft. Jaren geleden, toen ik met Nederlanders werkte, werd mij, in België, mijn Hollandse tongval en woordenschat verweten. Mijn Nederlands is niet hetzelfde als dat van mijn zuster(s). Ik begrijp het heel goed dat Leterme mooi Frans spreekt, maar dan Somers weer niet. Ook in wiskunde staat de aanleg ervoor als borg voor een wiskundige “knobbel”.
Daarom vind ik het belachelijk dat de Vlamingen hun koninklijke familie verwijten naar het hoofd slingeren over hun kennis van het Nederlands, en dan doen ze het in hun platste dialect, want Nederlands kunnen ze zelf niet.
Dus: leer toch allemaal eerst Nederlands en daarna slechts het plaatselijk dialect.
@JM > uw laatste alinea: volledig akkoord. Maar dat is nu eigenlijk precies mijn vraag, of dat mógelijk is om dat te doen, als je opgroeit in Gent.
En wat Leterme betreft, dat heeft niet alleen met aanleg te maken. Aanleg is één zaak, training is een andere zaak. Ik denk dat Leterme als kind meer Frans gesproken (én gehoord) heeft dan Somers. Dat speelt misschien nog een grotere rol.
Als ik Frans spreek, doe ik dat blijkbaar met een accent uit het noorden, geen idee hoe ik er aan kom. Maar in het zuiden van Frankrijk begon men spontaan in het Engels tegen mij, wat ik verschrikkelijk vond. Toen ik een Engelse test aflegde zei de lerares mij dat ik een Texaans accent heb, geen idee hoe ik er aan kom. In de Deense lessen vond men dat ik het met een Zweeds accent spreek, terwijl ik geen Zweeds van Deens kan onderscheiden. Onlangs hoorde ik een vrouw op de trein tegen haar vriendin zeggen dat ze Turks met een Amerikaans accent spreekt, terwijl ze die lange aaa klank absoluut niet heeft als ze Vlaams spreekt, integendeel dan klonk ze heel Gents. het moet toch nog iets anders zijn dan de klanken die je hoort.
Onze dochter van 4 spreekt geen gents dialect (wij zijn niet van gent en kunnen het ook niet), maar die gentse R zit er toch wel in. Ook ons zoontje van 2 begint de gentse r al te gebruiken. Persoonlijk zie ik er geen graten in. Je maakt nu eenmaal deel uit van een gemeenschap. En als het te erg wordt, kunnen ze later nog steeds op dictie, niet?
Onze dochter van 2,5 spreekt met een heel duidelijke Gentse R. Haar papa ook (ondanks 4 jaar Germaanse – optie Nederlands), en deze zelfs zeer fier en met volle overtuiging (hij kan gewoon geen rollende R produceren). Ikzelf kan dan weer absoluut geen Gentse R produceren (zelfs een ‘gewone’ Franse R vind ik al moeilijk) maar da’s wellicht het gevolg ook van 10 jaar dictie en voordracht. Wellicht heeft onze dochter de R overgenomen van haar papa want in de kribbe komt ze niet echt voor. En ik denk ook dat het ‘in de genen’ zit. Onze dochter heeft duidelijk een hoge taalgevoeligheid: dat uit zich in een al vrij grote woordenschat, het haar letterlijk zien nadenken over en proeven van nieuwe woorden en ook het overnemen van accenten of klanken (één van haar beste speelkameraadjes heeft een aantal zeer typische klanken (letters die ze een beetje ‘anders’ uitspreekt dan ‘standaard’) en als ze een dagje met haar gespeeld heeft of zelfs nog maar over haar begint te praten dan neemt ze die uispraak over!
Kan men dat een soort ‘taalmimetisme’ noemen? Ik denk dat dit het geheim is om zelfs goed een vreemde taal te leren.
Vreselijk vind ik die Gentse r. Ik heb ze zelf ook en wil er vanaf. om ze te ‘camoufleren’ doe ik soms een rollende r, maar niet met mijn tong. Eerder de rollende r die vanuit de keel komt, of zoiets… Eigenlijk zou ik een middeltje willen vinden waardoor ik niet steeds verval in het spreken met een Gentse r. Met de keel-rollende-r is dit helaas nog steeds het geval. Suggesties?
Ik vind die Gentse r ook vreselijk!
Mijn Gentse vriendin heeft _gelukkig_ meer een Franse r ontwikkeld dan die vreselijk schrapende Gentse. Nu wonen we buiten Gent. Laten we hopen dat mijn rollende r de bovenhand haalt bij onze kinderen!
Nee, doe dat niet, hou uw Gentse rrrr.
Misschien komt die gerolde r er kunstmatig uit en dan is het nog erger.
In mijn geval als franstalige: hoe meer mensen de gentse rrrr uitspreken, hoe minder ik opval als anderstalige!
Da’s geen excuus hè JM – de moedertaal van mijn vriendin is Frans, maar ze spreekt wel perfect accentloos Nederlands mét rollende R! ;-)
En een Franse R is niet hetzelfde als een Gentse!
Ik moet helaas toegeven dat ik er als Gentenaar nooit in ben geslaagd mijn R te laten rollen.. Ik heb het nochtans lang geprobeerd – gewoon omdat ik het wil kunnen.
Voor mijn zoon (16mnd) vrees ik het ergste: van mij hoort hij alleen een Gentse R, en met mama spreekt hij Frans…
Die rrr is trouwens, zeggen de wetenschappers mij, geïmporteerd via de bourgeoisie en de handel uit Brussel en uit het Frans.
Het is de lucht die we inademen hier in Gent en omgeving die onze stembanden beïnvloed, onze keelklanken, die in feite oerklanken zijn weer naar de voorgrond brengen. Misschien heeft er iemand een andere (wetenschappelijke) theorie? Ronny …. hoe zit dat in China met de r of R en de “Gentse R” ?
Zelf sprak ik vol overtuiging met een gentse R, maar tijdens mijn studie Spaans werd ik verplicht om op z’n minst te proberen een rollende R uit mijn mond te krijgen. Niet gemakkelijk! Ik heb er toch wel een jaar of 3 over gedaan om die tongpunt-R iet of wat spontaan en ongekunsteld te laten klinken. Nu spreek ik onder vrienden nog steeds met een Gents accent, maar als ik mijn tongpunt-R bovenhaal krijg ik toch regelmatig de melding dat ik toch zo mooi praat en bijna geen accent heb. Ik ben er dus wel van overtuigd dat het aanleren van beide zijn voordelen heeft, hoe vroeger hoe beter, maar vraag me niet hoe je het aanpakt. Mij lukt het ook niet om mijn zoontje van twee ervan te overtuigen.
in andere talen lukt het mij perfect om de r te laten rrrrollen, dus geen paniek.
@ eppie: als je met een tongpunt-r spreekt, ga je ook automatisch alle klanken vooraan in je mond vormen, vandaar dat je meteen ‘mooier’ gaat spreken (terwijl de huig-r voor klanken achteraan in de mond zorgt). een dictie-leraar kan het je vast beter uitleggen dan ik.
De tongpunt-R kan ik gewoonweg niet. Als ik er niet op let gebruik ik wellicht iets dat naar de Gentse R neigt, maar doorgaans is het de Franse R, en dan liefst nog een bijna onhoorbare versie ervan, waardoor ik bijvoorbeeld altijd als de cock, in plaats van decrock wordt genoteerd. stomme Baantjer ook.
“De cock, met c-o-c-k” ? ;-)
Parrrrdon? Op dictie? Derrr vanaf willen? Wa mankeerrrt errr aan da rrreke? ‘t Is een norrrmaal keel rrreke ipv een tongpunt r. Ik vind het sympathiek en typisch gents, dus alleen maar om trots over te zijn!
ik spreek met de franse R. daar heb ik in het verleden nogal problemen mee gehad. nochtans, dat kwam uit het duits van mijn kindertijd. ik was die bourgoisie.vent.
heeft me niet belet om het de grrrruyter.tornooi te winnen met “borrrrms”.
mijn zus daarentegen, heeft ze moeten leren. logopediste zijnde in brussel, met 70% franstalige patienten, moest ze wel. het is een moeilijke oefening.
ik heb het altijd raar gevonden, en merk dat nu ook aan mijn kinderen, die R moet toch in de genen zitten. je zou denken dat nemen ze over van hun ouders of zo, maar niets is minder waar. van de vier, is er maar een.
en dan china.
het is waar, ze kunnen het niet. dat wil zeggen, in het zuiden.
omdat de eerste immigranten hong.kong chinesen waren, leeft het idee van de l in plaats van de r. (ik ben hier lonie)
in het noorden daarentegen spreken ze met een rollende r, of huig r, zoals je nog nooit gehoord hebt.
laatst op tv. een zangeres die een nummer bracht, louter alleen met r’s.
volgens mijn zuster is het aanleren van een andere r niet aan te raden op jeugdige leeftijd.
zoals bovenvermeld gaat men ze wegstoppen, met een onduidelijke uitspraak als gevolg.
de a van een west.vlaming of limburger is ook niet hetzelfde, om over de ij noch te zwijgen.
de tijd, middeleeuwen, dat ik zuiver(?) nederlands heb geleerd, is lang voorbij. niet dat ik niet liever heb dat men zijn taal proper probeert te houden, al was het maar uit respect voor de ander, maar een gekleurde taal mag toch?
spreekt een parijzenaar hetzelfde als een provencaal?
ik als kolner(rijnlander) hetzelfde als mijn zus in munchen?
mijn vrouw van wenzhou verstaat met moeite iemand van shanghai, en dat is hier een scheet ver.
taal is toch zoiets prachtig, wat een rijkdom.
en laat die R ! je bent niet minder gentenaar omdat je tong niet in de juiste plooi ligt.
ik spreek zelf ook met de gentse r, terwijl mijn ouders alletwee met de tongpunt-r spraken. heel handig als ik frans moet spreken, maar wel lastig in het spaans ofzo. ik kan de tongpunt-r wel min of meer uitspreken, maar ik merk dat het minder vlot klinkt dan een geboren tongpunt-r-spreker, een lagere frequentie ofzo.. iets tussen dddddd en een rollende r. ik vraag mij af of daar iets aan te doen valt. is er iemand die weet hoe je de tongpunt r corrrrect en vlot kunt leren uitspreken?
Een trucje om de tongpunt r aan te leren: Je zegt alsmaar sneller na elkaar “puhdah”. Op de duur komt er vanzelf iets r-achtig uit. Veel plezier ermee :-)
Voor een spiegeltje moest ik van de logopedist lalalala zeggen en dan dezelfde beweging nadoen om er uiteindelijk rarara van te maken
nog een truc voor de tongpunt-r: ‘ke-den-te-be-doot’ – zeg het steeds sneller achter elkaar en voor je ‘t weet heb je een perfect tongpunt-r-krentebroodje op je bord.
zo geestig ivan!
ik vind de gentse r fantastisch mooi. en uitvaring weet ik dat een gentenaar een gewone r kan uitspreken, maar dat dat ronduit griezelig klinkt.
Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel blijkt dat almaar meer Vlamingen de huig-r gaan gebruiken, dit onder invloed van o.a. de media. Maw de rollende r is in verdrukking. Misschien moeten we daar iets aan doen ?
Neen, laat de natuur haar werk doen, als het maar niet grof wordt.
Mijn ouders, niet van Gent afkomstig, spreken met een heel mooi gerolde rrr en probeerden me die te leren, ikzelf ving op school de Gentse ‘r’ op. Het probleem: ik wissel af!! Hier is een leerkracht Nederlands eens over gevallen, met logo tot gevolg. Blijkbaar moet je consequent of de één of de andere gebruiken om correct te articuleren.
Mijn dochtertje een echte ‘droge’ Gentse R. Dat is niet handig, vind ik, je riskeert gewoon niet altijd even duidelijk te zijn. Ik heb besloot haar via alle truukjes (onder meer kedentebedood, jaja) de tongpunt r aan te leren, en het is gelukt. Alleen gebruikt ze die enkel als het nodig is.
als kind van een West-Vlaamse en een Antwerpenaar, waar thuis een soort opgekuist Vlaams gesproken werd, ging ik naar een lokaal schooltje in Sint-Amandsberg, bevolkt door heerlijk Gents koutende kinderrtjes. toch sprak ik met een tongpunt-r in die tijd.
daarna ging ik naar KA Voskenslaan, waar zoo’n vreeed stoerr gentsch gesproken werrd da weinig gentsche klanken had bealve de rrrr (vreeed maat). pas daar werd mijn tongpunt-r vakkundig de nek omgewrongen :-)
ze zeggen altijd dat antwerps zo’n dominant accent is, maar mijn antwerps lief begint ondertussen ook al de mooiste gentse klanken te produceren, inclusief gentse a’s en rrrr’en.
ivan, geef het op. onze stoere gentse rrr is gewoon zo mooi dat iedereen ze stilaan overneemt! :-)
De VoskenslaanR is volgens mij een hoofdstuk apart;)
de west-vlamingen zouden beter de R leren uitspreken gelijk dat ‘t moet!!
De echte Gentenaar is het best herkenbaar aan zijn beschaafd “zevantien” en “negantien”.
Zelfs de burgemeester is daar een specialist in.
Klopt, maar dat is wel “oud” Gents, ik denk dat men die uitspraak bij de Genste jeugd niet meer hoort. Wel moeilijk om dat phonetisch te schrijven, het is ook geen zuivere a. Enkele oudere vrienden van mij spreken die 17 en 19 nog wel zo uit.
dat heb ik nu nog nooit iemand horen zeggen..?
Maar ja, Jan is niet van Gent!
De Gentse -r is eerder een handicap dan een zegen: mensen met een rollende -r hebben veel meer faciliteiten om een huig-r te maken dan omgekeerd. Daardoor kunnen Gentenaars geen Spaans met manieren spreken, en in het Frans lukt het evenmin om “mooi” Frans te spreken. In onze kindertijd werd een kind met een “Engelse r” beschouwd als iemand met een spraakgebrek en kreeg die lessen daarvoor; eigenlijk zou men hetzelfde moeten doen met die Gentse -r. Krijg ik nu alle mede-Gentenaars op mijn dak?
Aan iedereen: bedankt voor alle tips! Ik hou ze in gedachten het komende jaar.
En dat mijn dochter zot is van ‘kedentenbedood’ is alvast een meevaller.
Zoals beloofd: wordt vervolgd.
ik ben zelf van oorsprong Westvlaming, woon nu al 15 jaar in Gent, en ben jaloers op de Gentse rrr! Vrienden van ons, hij is Limburger, zij Westvlaamse, wonen al tijdje ook in Gent, hebben een dochtertje van nu 4jaar en dat heeft ook de Gentse rrr (terwijl dus geen van de ouders die hebben), prachtig vind ik da :) !
lol ik zoek Franse R blijft hangen en krijg héél die lul hier te lezen. Ik kan kan enkel melden dat Franse R uitspreken wel in familie overdraagbaar is ik had het mijn broers en ook iedereen zijn kinderen krijgen die opmerking in school. je zoon/dochter spreekt met franse ‘R’