Gentblogt

Café Viking

vrijdag 30 mei 2008 19u05 | Wouter Aers (tekst), Hendrik Braet (beeld) | 14 reacties
Trefwoorden: Viking, volkscafés.

Begin dit jaar lanceerde vzw Volkskunde Vlaanderen de actie “Help ons de volkscafés redden!”. Een mooi initiatief waar wij van Gentblogt maar al te graag gehoor aan geven. Aldus lopen uw reporters buurt na buurt af voor onze eigenste reeks over volkscafés.

Onder het opzwepende gedaas van de overal aanwezige, luid bonkende muziek verdwijnt gulzig het schier onuitputtelijk lijkende verschraalde bier in de ranzige, wijd opengesperde monden van langharige, er vervaarlijk uitziende kerels. Brallende lijven vallen elkaar in de armen en in het feestgedruis klinken de overstromende bekers… Een toekomstvisioen van de Vlasmarkt, Gentse Feesten 2008, zo ergens in de vroege ochtend?

Dat had zonder twijfel gekund, maar we bevinden ons ietwat verderop, aan de Nieuwburgkaai, in het weinig gezegende jaar 879. In 851 hadden de Vikingen – want over deze lieverdjes gaat het – Gent al eens in brand gestoken en de volledige Scheldevallei leeggeroofd. Maar wie eens in Gent is geweest, komt terug. Dat gold ook voor onze vrienden, die in de winter van 879 ter hoogte van de Nieuwburgkaai hun winterkamp optrokken.

Ook toen al moet de efficiëntie en toegankelijkheid van het Gentse mobiliteitsnetwerk internationale faam hebben gekend, want de mannen uit het noorden gebruikten Gent als logistiek centrum en uitvalsbasis voor een aantal weekendjes shopping in onder andere Doornik. En, ach ja, natuurlijk: ze stichtten ze ook nog een volkscafé op de Muide, dat ze prompt met de niet geheel onaardige naam ‘Viking’ bedachten…

De Vikingen zijn op enkele exemplaren na uit het Gentse straatbeeld verdwenen, en met de volkcafés is hetzelfde aan het gebeuren. Tijd dus om er nog eentje te redden – een volkscafé dus.

Aldus togen ik en m’n gezel de fotograaf op een mooie donderdagavond in het al wat meer gezegende jaar tweeduustenacht naar café de Viking. Er is weinig volk op straat. Het is de week na de Muidefeesten, wellicht moet iedereen nog wat bekomen van het grandioze optreden van Jo Vally, het weekend ervoor in de Buurtloods.

Ook in de Viking is het rustig, van een heus viking-drinkgelag lijkt zo op het eerste gezicht helemaal geen sprake. Overal hangen reddingsboeien en stuurwielen. Aan de toog staat een atletische man – rood-wit-blauw gestreept sportvestje – te praten met de vrouw die achter de toog druk in de weer is. Alleen aan een tafel zit een vrouw die er gebroken uitziet: de pinten en de asbak op het tafelblad lijken haar eenzaamheid niet te kunnen verzachten. Aan het tafeltje vooraan links praten twee mannen druk gesticulerend in het Frans.

Meertaligheid zal nog een karakteristiek kenmerk van de Viking blijken. We nemen plaats op de comfortabele barkrukken: het zitblad kan roteren, dat zal ons later op de avond, wanneer we met het halve café in gesprek zijn, nog van pas komen.

De sportieve man is Roland, in de eerste plaats een bijzonder sympathieke tiep, maar ook nog eens would-be euromillionair en groot enthousiasteling van het café-chantant dat de volgende avond ter afsluiting van de Muidefeesten zal plaatsvinden op de straat voor het café. Er zullen allerlei Gentse volksliederen worden gezongen en meegezongen. Roland lijkt vooral erg opgezet met het aangekondigde optreden van plaatselijke huisarts Manu. Blijkbaar bestaat er in Gent naast ‘de zingende prof’ rector Van Cauwenberghe ook nog een zingende dokter.

Volgens Roland is enkel de Euromillions de moeite waard om op te spelen: enkel daarmee valt het grote geld te winnen. Hij kijkt wat misprijzend neer op alle sukkelaars die op de Lotto spelen en zo bij voorbaat hun kansen op het écht grote lot hypothekeren. Vorige week heeft hij iets gewonnen. Hoeveel precies is onduidelijk, de versies variëren. ‘Een kerel uit de Muide heeft ooit zelf eens 75 miljoen Belgische frank gewonnen’, zegt hij hoofdschuddend. ‘Hij heeft alles uitgedeeld en verbrast. Nu poogt hij rond te komen door af en toe wat geld te vragen aan de mensen die hij vroeger zelf geld heeft gegeven.’

Ook in de Viking lijkt het verleden altijd over de schouder mee te kijken. Roland is dokwerker, één van de 450 die nu nog overblijven van de 1300 die de haven in de jaren tachtig nog rijk was. Die neergang van het aantal dokwerkers is te wijten aan wat Roland – zonder enig spoor van cynisme – consequent ‘de vooruitgang’ noemt. Telkens hij het woord uitspreekt, lees ik in zijn ogen die gloed van fatalisme dat het dromen toch nog niet helemaal is verleerd. De machine heeft de plaats van de mens ingenomen, en dat heeft ook voor de Viking consequenties gehad. In vroegere dagen moet het café gebruist hebben van zeemansliederen en –drinkgelagen: een never ending café-chantant. Maar daarvoor ontbreekt het de bootsmannen nu de tijd, met dank aan ‘de vooruitgang’: kon het vroeger wel tot een week duren eer een groot vrachtschip helemaal was gelost, dan wordt die klus nu vaak al op een dag of twee geklaard.

De huidige waardin van het café is Miriam, de dochter van de vroegere waardin Lisbeth – al lijkt het erop dat ook moeder Lisbeth nog wat meehelpt in de zaak. Miriam is wat fotoschuw. Een beetje vreemd, want ze was ooit Miss Muide en is al op AVS en VTM geweest. Nu ja, misschien had ze gewoon wat niet geheel onbegrijpelijke schrik van de paparazzostijl van m’n gezel de fotograaf… Lisbeth heet eigenlijk voluit Elisabeth, maar de Deense zeelui noemen haar Lisbeth. Geen erg, want door de dokwerkers wordt ze Betty genoemd.

En eigenlijk zegt iedereen toch gewoon ‘mama’, want Lisbeth is de ‘mama van de Muide’. Mama Lisbeth is een bijzonder hartelijke vrouw, 72 jaar is ze nu. In het huidige gebouw zit ze al 29 jaar. Daarvóór baatte ze ook al de Viking uit, maar dat pand moest worden afgebroken (‘omdat het op instorten stond’, plaagt Roland). Nu, haar zus hield in die tijd in het huidige gebouw ook al een café open – er was al meer dan 100 jaar een café –, maar ze was zwanger en Lisbeth heeft het dan maar overgenomen. ‘We hebben de oude Viking op 30 april toegedaan, en op 1 mei de nieuwe geopend’, lacht Lisbeth. Continuïteit is in de Muide geen loos begrip.

Vorig jaar was Lisbeth burgemeester van de Muide. ‘Maar die burgemeesterverkiezing was afgesproken spel’, zegt ze, het eeuwige lachje op de lippen. De voornaamste taak van de burgemeester van de Muide bestaat erin bij het begin van de Muidefeesten alle cafés van een bezoekje te voorzien. Een beetje zoals de pauselijke bezoeken, maar dan getooid met de eretekens van het burgemeesterlijk gezag: met sjerp en hoed.

Vorige week heeft Lisbeth haar sjerp – die haar overigens voorbeeldig staat – overgedragen aan de populaire straathoekwerker Lucien. Nu kan ze weer voltijds mama zijn. (Ondertussen komt een oude bekende binnen: één van de breedgeschouderde mannen die we reeds in de Capri, het eerste volkscafé van deze onvolprezen reeks, hadden ontmoet. M’n gezel de fotograaf moet de man nog wel even de context schetsen alvorens hij zich de ontmoeting weer herinnert.

Misschien heeft het iets te maken met het feit dat de nu wat verlegen man zich toen al ‘in een iets verder stadium’ bevond? Alleszins: het is een kleine wereld, zeker in de volkscafés…)

De vriendschapsbanden in de Viking kunnen hecht zijn. Een paar jaar terug is Lisbeth met de hele familie naar het Zweedse Göteborg gevaren, op het schip van een aantal vaste klanten die reeds lang vrienden waren geworden. Taalproblemen zullen ze niet hebben gehad, want Lisbeth spreekt niet alleen vlotjes Frans en Engels maar ook nog eens Duits, Zweeds en Deens.

En het Gents van de Muide natuurlijk… Zweden is niet goedkoop – en dat is een eufemisme – maar het probleem van de koopkracht hebben ze opgelost door overal met meegebrachte flessen sterke drank te betalen! Gent staat nu ongetwijfeld ook in Göteborg op de kaart. En natuurlijk krijgen we alle vakantiekiekjes voorgeschoteld – een primeur, want zelfs de schoonzoon (die er ondertussen ook is bijgekomen) had ze naar eigen zeggen nog niet eens gezien.

Het is niet moeilijk in te burgeren in de Muide. Daarvoor zorgen de hartelijke sfeer, de openheid, de spontaneïteit, de vele traktaties, de fijne gesprekken. Dat vindt ook chauffeur de camion Patrick, een Fransman uit de buurt van Lille die al zeker twintig jaar op Gent rijdt. Maar ook hij spreekt van een verleden waarin nog meer solidariteit was, meer tussen mensen werd gesproken dan gezwegen.

We zitten al meer dan drie uur in de Viking. Tijd om de steven huiswaarts te keren, maar vast van plan terug te komen. We nemen uitgebreid afscheid. Aan de muur hangt een schets van het beeld van vaste klant Walter de Buck dat over enige tijd op de rotonde vlakbij de Viking zal komen. Het is als een Atlas, met helemaal bovenaan een beminnelijke zeemeermin. Maar bij Walter zijn het de dokwerkers die de wereld dragen.

Prijs van een pintje: 1,30 euro

© 2008 GENTBLOGT VZW