Gentblogt

Sioen meets Soweto

zaterdag 7 juni 2008 11u42 | Frederik Sioen (tekst), Mark Turner (beeld) | 11 reacties
Trefwoorden: dagboek, Sioen, Soweto, Zuid-Afrika.

Het begon in april 2008, toen ik werd uitgenodigd door een delegatie van ‘oude wijzen’ (lees: oud = ervaren, wijzen = ‘wijze gasten’ op zijn Gents dus) die zich voordeden als: Guido De Leeuw van vzw Trefpunt (organisator Gentse Feesten Bij Sint-Jacobs), Herwig en Lieven van Les Ballets C De La B (wereldberuchte organisatie rond choreograaf Alain Platel); Gie Baguet ofte Frans Brood Productions en Carlos, Gwen en Eric voor Oxfam Solidariteit en Wereldwinkels. Elk jaar organiseren zij ‘One Day For Another World’ tijdens de Gentse Feesten op het groot podium Bij Sint-Jacobs, een dag die in het teken staat van één cultuur of land. In 2008 zou dit Zuid-Afrika worden, en er werd mij gevraagd om iets op te zetten met muzikanten van daar. Een soort van Sioen in Zuid-Afrikaans kleedje, maar men vertelde erbij dat dat niet letterlijk zo hoefde te zijn, ze wilden de mensen ook niet afschrikken. Ik knikte opgelucht maar had wel de opmerking dat ik liever nieuwe muziek wou maken, dan bijvoorbeeld ‘Ease Your Mind‘ te moeten afrikaniseren, met als bijkomend argument dat ‘Ease Your Mind’ ook niet echt een actueel Afrikaans onderwerp was. (lezers die moeite hebben met droge humor kunnen beter nu al afhaken)

Op dit eigenste moment, ongeveer 14 maand later, ben ik voor de derde maal in Zuid-Afrika. In november ging ik al met eerder vernoemde allegaartje richting Soweto, vooral om kennis te maken met Soweto zelf en zijn heden en verleden, maar ook om reeds de eerste contacten te leggen met muzikanten. Het bleek een zeer vruchtbaar bezoek. Ik leerde er een ervaren backing vocaliste, Stella Khumalo, kennen en zij bracht me met verschillende muzikanten in contact, zoals Pops Mohamed (dé Toots Thielemans van Zuid-Afrika maar dan op percussie) en Khaya Mahlangu (saxofonist die de wereld rondreist met Hugh Masekela) die beiden ook zouden deelnemen aan het project.

Vanuit het centrum Ipelegeng, midden in Soweto, kregen we de kans om Soweto te verkennen. We deden een lange wandeling doorheen de stoffige straten van de SOuth-WEstern TOwnship, we bezochten het Hector Pietersen museum (opgedragen aan het 13-jarige jongetje die tijdens de opstand in 1976 werd doodgeschoten toen de leerlingen onder het bewind van de apartheid weigerden om Afrikaans als officiële taal aan te leren), we bezochten de straat en het huis van Nelson Mandela en Desmond Tutu (waarschijnlijk de enige straat waar 2 Nobelprijswinnaars voor de Vrede woonden), we bezochten een misviering waar we zelf een gospel-versie vaneen liedje van Walter De Buck brachten, en we kwamen zelf op een feestje terecht in een ‘shag’ (een klein huisje van golfplaten), waar de ‘sowetans’ volop aan het dansen waren en zelfs hun eigen bier brouwden. Een zwaar en emotioneel gesprek met de dj volgde, over muziek en wat hij en ik graag hoorde, maar later ook over wat ik eigenlijk in Soweto kwam doen en nog later, na enkele biertjes, of ik hem niet kon meenemen, naar België of nog beter, naar Londen! Ik stond te luisteren met een krop in de keel, en voelde me zelfs schuldig daar aanwezig te zijn. Ik zat wél in het buitenland en ik leef wél van mijn muziek! (dit zou later resulteren in het nummer ‘Nowhere To Go (but I know what to say)’.

En dat was niet het enige moment waarna ik even moest slikken. Toen ik met Besten, onze gids en ondertussen mijn beste vriend hier, naar een ontmoeting met een muzikant van Freshly Ground reed, en met de auto een kruispunt overstak, zei die doodleuk: ‘Sioen, als je een wapen wil moet je hier aan de rechterkant zijn, cocaïne is hier links, marihuana daar aan de overkant, valse papieren steegje naar rechts… Kortom, mijn eerste ontmoeting met Soweto was een feit, en mijn hart bonkte van adrenaline. Dit is ook de wereld, dit is misschien zelfs de vitamine tegen de ‘neutjesmentaliteit’ waar ik zelf ook al eens zondig. Wat een verschil: mensen hebben zo weinig, en hebben het zo moeilijk in een wereld van armoede, geweld en HIV, en toch is daar telkens die glimlach, die mentaliteit van ‘de toekomst lacht ons toe’, de fierheid op hun Soweto, waar het tij ooit keerde. De vloed tegen de apartheid, maar het eb van de moeilijke heropbouw van een land met een waanzinnige geschiedenis en een zeer verwarrend heden.

De auditie

In februari 2008 kwam ik terug voor een tweede bezoek aan Soweto, dit keer voor een auditie. Bij het verzamelen en beluisteren van Zuid-Afrikaanse muziek, viel meteen op dat de kracht van de stemmen en het gemak van de samenzang uniek iets unieks is. Kinderen groeien op met zingen en harmoniseren en Gospel is nergens groter dan in Zuid-Afrika. Koren als ‘Soweto Gospel Choir’ en ‘…’ reizen de wereld rond en in Zuid-Afrika zelf neemt Gospel 80% in van de muziekindustrie.

Stella Khumalo had me op het hart gedrukt dat we minstens 4 stemmen nodig hadden om die kracht ten volle uit te spelen en ik wou ook vooral met jonge mensen werken uit Soweto zelf, en dus besloten we om een auditie uit te schrijven. Op 2 dagen zagen we meer dan 60 zangers en zangeressen en vaak kreeg ik kippenvel bij de eerste noten die ze zongen. Uiteindelijk selecteerden we 11 vocalisten om op de 3de dag terug te komen en hen te laten improviseren en samen te laten zingen. Het viel me onmiddellijk op hoe Stella streng en veeleisend was. Binnen een nummer dat 4-stemmig werd gebracht, duidde ze telkens iemand aan die ze liet soleren terwijl de anderen de stem van de solist moesten opvangen, en waardoor ze dus telkens van zangpartij moesten wisselen. Ik zat er eerlijk gezegd met open mond naar te kijken en kon mijn oren niet geloven. Bovendien verraste één van de zangers mij door, na de improvisatie over een blueske dat ik voorspeelde op de piano, toch maar even te vragen of het in ‘C minor’ was, terwijl hij onmogelijk mijn handen had kunnen zien. ‘Voor het zekerste’, zei hij er nog bij.

Na de moeilijke selectie volgende er tranen van verdriet en van geluk. Mensen ontgoochelen is hard, zeker als je weet dat ze zo weinig kans hebben om naar het buitenland te gaan. De geselecteerden waren dolgelukkig en zullen op hun beurt hun ogen niet geloven als ze op Gentse Feesten terecht komen…

Het derde bezoek

Op het moment van dit schrijven zit ik op het terras achteraan het huisje van Stella in Boksburg, een middle-class wijk, net buiten Johannesburg. Ik geniet van een koffietje in de zon, maar heb toch een dikke trui aan. De winter doet hier zijn intrede maar de zon houdt het dragelijk, maar het zal deze nacht toch onder het vriespunt zakken.

Ik ben hier tot en met 24 juni en de komende weken zal ik de muzikanten ontmoeten, hen de demo’s overhandigen met de 15 nieuwe songs (benieuwd naar hun reactie), reis ik met Besten door Soweto en naar een mooi stukje natuur in Mpumalanga (vooral ook om inspiratie op te doen voor mijn teksten), en op 16 juni komen drummer Laurens Smagghe (Sioen, Barbie Bangkok) bassist Mirko Banovic (Arno, Arsenal), gitarist Frederik Segers (Members of Marvelas) overgevlogen uit België en met de 4 backing vocalisten (én stemmencoache Stella Khumalo), Pops Mohamed op percussie en Khaya Mahlangu op sax, repeteren we hier een volle week om er op 22 juli ‘Bij Sint-Jacobs’ op de Gentse Feesten iets moois van te maken.

Men weeze gegroet

Sioen

© 2008 GENTBLOGT VZW