Gentblogt

Café Folklore

maandag 2 februari 2009 13u09 | Wouter Aers (tekst), Hendrik Braet (beeld) | 16 reacties
Trefwoorden: Café Folklore, volkscafés.

Begin 2008 lanceerde vzw Volkskunde Vlaanderen de actie “Help ons de volkscafés redden!”. Een mooi initiatief waar wij van Gentblogt maar al te graag gehoor aan geven. Aldus lopen uw reporters buurt na buurt af voor onze eigenste reeks over volkscafés.

Wie zich gedurende enige tijd verdiept in het empirische, systematische, kwalitatieve en op participatieve observatie gestoelde onderzoek naar het Gentse volkscafé (zoals uw dienaars dus), zou op basis van een sample van ad random geselecteerde onderzoeksitems al snel tot een welbepaalde inductieve conclusie aangaande de geografische spreiding ervan kunnen besluiten. Het is te zeggen: het lijkt wel alsof alle volkscafés zich buiten de ‘kleine ring’ bevinden. Alsof het Gentse centrum fungeert als een leegte die pas door de er omheen cirkelende volkscafés met haar ware bestemming wordt gevuld. Welks een geheimzinnige centripetale kracht maakt dat de stad haar ziel – de volkscafés – buiten zich uitslingert? Misschien een manifest geval van verdringing? Ontkent het organisme van de stad haar eigenheid en geschiedenis en plaatst ze zichzelf daarom buiten zichzelf, ervan overtuigd dat over het tijdperk van de ziel onherroepelijk het doek is gevallen, dat de glorieuze intrede van het zielloze in de steriele, spookachtige gedaantes van shoppingcentra en consoorten onafwendbaar is? Een limietloos pact met de duivel, waarbij de stad haar ziel voor enkele euro’s heeft versjacherd?

Het zijn slechts enkele van de vele vragen die spontaan bij uw reporters opdoemden toen ze, nu zo’n tweetal weken geleden, café Folklore binnenkwamen. Want de Folklore is geografisch de – zoals dat heet – obligate uitzondering op de regel: gelegen schuin tegenover het Caermersklooster, in de Lange Steenstraat, met bij betere temperaturen een aangenaam terras, lijkt de Folklore alle verdringings-complottheorieën te weerleggen. De Folklore is immers een meer dan bruisend volkscafé, net zoals zijn uitbaters overigens. Voor alle duidelijkheid: na eerst lekker te hebben gegeten in de Lieve, op de hoek van de straat, arriveerden we in de Folklore om 13u30. We vertrokken er om 19u30 (!), en dan nog alleen omdat we honger hadden gekregen. Het was nu eenmaal vrijdag, en de “Kroakemandels” (Engelse erwten, gebakken volgens een geheim en sedert generaties beproefd recept) worden enkel op zaterdagavond verdeeld… Nog een geluk dat Gentblogt vzw met plezier onze rekeningen betaalt.

Het was trouwens niet onze eerste poging om de Folklore aan een ‘participatieve observatie’ te onderwerpen. U moet onze speciaal voor dit volkscaféproject ontworpen methodologie goed begrijpen (met dank aan de onderzoeksgroepen sociologie van de Gentse en Leuvense universiteiten). ‘Participeren’ betekent in eerste instantie mee-zuipen, in tweede instantie mee-zeveren. ‘Observeren’ moet enkel zolang er door het participeren niets fout loopt met de binoculaire dispariteit.
Nu, het is duidelijk dat slechts één onderzoeksplaats in het café aan de net vermelde wetenschappelijke criteria beantwoordt: de toog. En hoe gaat dat met een bruisend volkscafé? Juist, ja: de toog zit vol. Ik denk dat we pas bij onze vierde poging eindelijk twee plaatsjes aan de toog konden bemachtigen. Wat overigens niet impliceert dat we de keren daarvoor vlug buiten geraakten… Subsidies zijn een hemels goed.
Want als er dan toch één pointe moet zijn in deze voor de rest nogal puntloze tekst, dan is het wel deze: in de Folklore geraak je gewoon niet meer buiten. We hebben het geprobeerd hoor, zo van “Ja, dan zijn we subiet eens weg, hé”, maar dan krijg je nóg een pint aangeboden, komt daar plots een oude bekende binnen, begint Jacky weer aan één van zijn roemruchte uiteenzettingen,…

Ach ja, Jacky! Ik ben wellicht de eerste in de geschiedenis die erin is geslaagd zo lang over de Folklore door te bomen zonder de naam en de figuur van Jacky te laten vallen. Want wie Folklore zegt, zegt Jacky – en omgekeerd natuurlijk. En een figuur is hij, zowel fysiek als wat de meer spreekwoordelijke kant van de zaak betreft. Jacky is een, laten we zeggen, eerder stevig gebouwde man die het café al zo’n 24 jaar openhoudt – net zoals zijn mond overigens… En begrijp me niet verkeerd, dat is in zijn geval een compliment. Jacky is een van de weinige mensen die over zowat alles een mening heeft en ook niet te beroerd is die te verkondigen. Géén ongefundeerde meningen, neen: als hij iets zegt kan hij het ook bewijzen.
Nemen we als voorbeeld het geval van de Tierenteyn-pickles. Eerst hadden we vernomen dat er blijkbaar twee soorten Tierenteyn-mosterd op de markt zijn, gemaakt door twee verschillende bedrijven van leden van dezelfde Tierenteynfamilie. De ene soort is volledig ambachtelijk geproduceerd en daarom maximum drie maanden houdbaar: je moet je potje met mosterd geregeld laten bijvullen. Dan heb je nog de commerciële variant die additieven bevat en in de winkels te vinden is. En dan bestaan er blijkbaar ook nog eens pickles van Tierenteyn, die volgens Jacky uitmuntend zouden zijn… Dat konden we verifiëren, want na enige tijd kregen we plots een pot Tierenteyn-pickles voor onze neus, met twee lepeltjes om te proeven. Lang geleden dat ik pickles had gegeten, maar lekker was het inderdaad.

Jacky’s spreekvaardigheid bleek trouwens een familietrekje te zijn. Dat werd ons al snel duidelijk toen we aan de praat geraakten met Jacky’s broer Didier, een – naar eigen zeggen – ‘verkoper in industriële producten voor mechanische oppervlaktebehandeling’. Als ook u even met de ogen knippert: Didier is verkoper in schuursystemen, het moderne equivalent van schuurpapier (ook naar diens eigen zeggen). Heb je je ooit afgevraagd welk gebouw er in de zestiende eeuw op de hoek van jouw straat heeft gestaan? Of hoe dat zat met die spoorlijn die vroeger tot aan de Zuid liep? Slechts één adres: café Folklore, en vragen naar Didier. Het mag dan – naar eigen zeggen – slechts een hobby van hem zijn, hij weet werkelijk alles over de geschiedenis van Gent. En hij weet het bijzonder enthousiast en boeiend te vertellen.

Maar we zouden uitbaatster Marina, de vrouw van Jacky nog vergeten te vermelden. Een al even kloeke en welbespraakte vrouw, volgens ons gezelschap aan de toog de dochter van de bisschop van Brugge. Al lijkt ze eerder aangestoken door de protestantse werkethiek: ongelooflijk hoe ze er enkele uren na elkaar in slaagde op haar eentje een café van veertig man te bedienen. En trakteert iemand je een pint, dan wordt je die pas voorgeschoteld op het moment dat je vorige leeg is – en met ‘moment’ bedoel ik hier maximum twee seconden later…

Dit verslag zou nog eindeloos kunnen doorgaan: over “Buuske” Oscar die zijn hele leven buschauffeur was en een wandelende volkscafé-encyclopedie; over de vele memorabilia aan de muren van het volgestouwde en des te gezelligere interieur; over hoe voor elke vaste klant als service diens eigen merk sigaretten wordt aangekocht; over de schitterende ponskaarten-jukebox met welgeteld honderd nummers; over de stockageplaats annex koerke; over de vele speelautomaten die op wonderlijke wijze toch nog in het café zijn binnengeraakt…
Dit verslag zou nog eindeloos kunnen doorgaan, maar misschien moet ik er wel ene gaan drinken, in de Folklore.

© 2009 GENTBLOGT VZW