RSSFoto expo Hendrik Braet: BREED gezi(e)n in gent
Een eigen stek die we ‘thuis’ kunnen noemen, een rustpunt waar de soms harde realiteit van het dagelijkse leven even naar de achtergrond verdwijnt en we kunnen scherpstellen op wat er écht toe doet. Het is iets waar elkeen naar verlangt. Dat is niet anders voor de Gentse nieuwkomers. Want hoe klein, bouwvallig of gekraakt ook, een huis is altijd méér dan enkel een dak boven het hoofd: het is een levend foedraal van oude herinneringen, met spijt in het hart opgeborgen aspiraties en met hernieuwde moed terug afgestofte dromen. Terwijl de prikkelende aroma’s van dat andere, verre thuisland door de gangen dwalen, delen de vreugde om een geboorte en de tranen om gemiste familieleden hier noodgedwongen dezelfde kamers.
Fotograaf Hendrik Braet speelde al even met het idee om de woonomstandigheden van Gentse gezinnen in kaart te brengen. Die sociaal bewogen keuze sluit nauw aan bij diens eerdere projecten over de teloorgang van de volkscafés (Achter de gevels, 2008), portretten van gedetineerden in hun cellen (Littekens aan de oppervlakte, sporen naar diepgang, 2011), een reportage met zijn eigen wijk als onderwerp (Hier in Heirnis, 2012) en tenslotte nog een ondergronds pleidooi voor schoonheid (Bellevue, 2012).
Vorige zomer vonden Braet en vzw De SLOEP elkaar dan. De SLOEP heeft al meer dan vijftien jaar ervaring in het werken met gezinnen met jonge kinderen die in precaire omstandigheden moeten overleven, en kent dus als geen ander de moeilijkheden van deze jonge ouders, vaak met een migratiegeschiedenis en altijd puzzelend met tijd en huishoudbudget. De gefotografeerde gezinnen hebben allemaal, nu of in het verleden, kennis gemaakt met de harde wetten van de huizenmarkt. De organisatie stelde het huisvestingsprobleem al meerdere malen aan de kaak bij de lokale besturen en hoopt via dit sociaal-artistiek project verder een stem te kunnen geven aan diegenen die maar al te vaak niet worden gehoord.
De breedhoeklens van Hendrik Braet contrasteert niet alleen op conceptueel vlak met de ontoereikende leefomstandigheden. Dat wordt vooral duidelijk in de kamerbrede familieportretten die het pièce de résistance van de tentoonstelling vormen. ‘Ik ben altijd al gefascineerd geweest door de grandeur en plechtstatigheid van het klassieke familieportret’, glimlacht de fotograaf. ‘Je kent die foto’s wel: iedereen in het zondagse pak, een enigszins door zenuwen verkrampt gezicht – alsof men er nog niet helemaal uit is of die aanstaande eeuwigheid een vloek dan wel een zegen is. Maar ik vond het interessant iets aan de traditie toe te voegen: een element van spontaneïteit, een doorbreking van het oude kader. Met het breedhoekperspectief dat ik hanteer, stappen zowel de kijker als de geportretteerden letterlijk de kamer binnen: je ziet de muren, het plafond… Ik onthoud mij van elk oordeel – de portretten zijn registraties van een bepaald ogenblik in de tijd. Maar wie zorgvuldig observeert, weet dat juist in de kleinste momenten de grootste verhalen schuilen.’
BREED gezi(e)n in gent biedt inderdaad geen miserabilistische spektakelfotografie. Maar dat maakt het ingehouden J’accuse…! alleen maar pregnanter. Bekijk maar eens aandachtig de ontroerende foto die ook op de aankondiging staat. Een vader met zijn dochtertjes.
Mohammed: ‘Mijn dochtertje Farah kreeg twee jaar geleden een hersenvliesontsteking en verloor haar beide beentjes. Ze was toen drie jaar. Toen ze na een zware herstelperiode terug naar huis mocht, merkten we dat haar rolstoel niet in de lift paste – we wonen op de 16de verdieping. In ons huurappartement geraakt ze niet door de deuropeningen zonder haar handen te kwetsen en is er onvoldoende ruimte om haar thuis de oefeningen van de kine te laten uit voeren. De dokters hebben al opgemerkt dat haar vooruitgang daardoor opmerkelijk trager verloopt. ’s Nachts moet ze een luier dragen omdat ze niet zelfstandig in het veel te kleine toilet geraakt. Farah begrijpt niet waarom ze luiers moet dragen en mijn vrouw en ik merken dat deze haar veel psychische last bezorgt.
Braet neemt in tegenstelling tot het klassieke familieportret de huiselijke intimiteit als eigenlijke cadrage. In de ene foto zien we in de linkerbenedenhoek een vergeten melkflesje liggen. Een ander beeld toont ons achterin de kamer een trouwfoto, vooraan in beeld een achtergelaten troetelbeer. En op nog een andere foto zien we een Roma-gezin dat, helemaal onderaan de foto zittend, wordt gedomineerd door drie reproducties van Bragolins huilende zigeunerkind. Het zijn nauwgezet geregistreerde parafernalia van het huiselijke wel en wee die als tekens fungeren en de kijker binnenleiden in een bolvormige sfeer van de intimiteit.
‘Je kan de familieportretten ergens ook als kijkdozen beschouwen’, legt Braet uit. ‘Maar dan uiteraard niet voyeuristisch bedoeld. Het gaat er mij om de mensen eerlijk en met respect af te beelden in hun eigen woonruimte, hun eigen leefruimte dus.’
Braet heeft iets met de ruimte, met haar transformerende kracht vooral, wanneer ze in gesprek gaat met beelden. Eerder hing hij al levensgrote bustes van toevallige passanten aan de muren van het Patershol en plakte hij zijn foto’s als waren het affiches in de catacomben van het viaduct aan het Zuid. Ditmaal heeft hij voor de labyrintische kelders onder de Zebrastraat gekozen. ‘De intieme, haast verborgen sfeer van deze locatie past perfect bij de intimiteit van de portretten – de op het formaat 40/60 geprinte portretten krijgen dan ook elk een eigen stuk van de ruimte. De omgevingsfoto’s zijn in contrast hiermee groter gedrukt, net zoals je een gebouw ook eerder vanop een afstand moet bekijken.’
BREED gezi(e)n in gent geeft ons een inkijk in de universele zoektocht naar een veilige thuis: warm, sfeervol en kleurrijk.
Open vernissage op 15 maart 2013 om 19u30
De tentoonstelling is vrij te bezichtigen vanaf 15 maart tot en met 14 april 2013 op zaterdag en zondag tussen 14u en 18u.
Begeleide bezoeken voor secundaire scholen en verenigingen zijn mogelijk van maandag tot en met zondag op afspraak.
Adres: Zebrastraat 32, 9000 Gent
© 2013 GENTBLOGT VZW