Gentblogt

The Loop revisited

woensdag 9 oktober 2013 14u56 | Fietsbult | 27 reacties
Trefwoorden: fietsen, The-Loop.

Het is al een tijdje geleden dat Fietsbult nog op bezoek gegaan is bij The Loop. Na een paar niet al te positieve signalen die we kregen –zowel bezoekers van de site als mensen die er werken meldden ernstige problemen– leek het moment gekomen om nog eens te gaan rondkijken om te zien wat er allemaal veranderd is.

Wat voorafging
Eind 2008 ging een IKEA-vestiging open op de site van Flanders Expo. Dit luidde een nieuwe fase in de ontwikkeling van dit terrein, dat prompt werd omgedoopt tot The Loop.

Met lichte verbijstering moest de Fietsersbond vaststellen dat je met de fiets niet eens tot aan IKEA geraakte. Na een actie beloofde Stad Gent in januari 2009 een voorlopig fietspad, dat een jaar later werd aangevuld met een tunnel onder de ringweg rond het terrein. Sindsdien hebben we geen goed nieuws meer te melden gehad. In 2010-2011 was het terrein zelfs een hele tijd niet meer toegankelijk per fiets.

Anno 2013
Sinds de opening van IKEA en de aanleg van het voorlopige fietspad heeft de tijd niet stilgestaan op The Loop. De Vlaamse Milieumaatschappij betrok een nieuw kantoorgebouw in 2012. Ook de KBC Arteveldetoren werd dat jaar opgeleverd. Bovendien verschenen er naast IKEA twee appartementsgebouwen en een kantorenblok. Deze nieuwe attractiepolen leveren heel wat extra verkeer op en dus rees de vraag wat er bijgebouwd en -aangelegd is qua fietsinfrastructuur. Het antwoord is zeer eenvoudig.

Niets. Volstrekt en volkomen niets.

Het “voorlopige” fietspad uit 2009 ligt er nog altijd bij zoals in 2009. Het hobbelt nog altijd over boordstenen die toen in aller ijl met een beetje asfalt bijna berijdbaar gemaakt zijn. Het tracé is nog altijd hetzelfde en nog altijd is het pad over een groot gedeelte nauwelijks 1m10 breed —lokaal zelfs minder— wat normaal kruisen onmogelijk maakt. Er is nog altijd niets gedaan om de gevaarlijke hoek van 90° in de fietstunnel te beveiligen. Nog altijd is het onmogelijk om het hotel of het gebouw van AVS te bereiken. Wat er was is even slecht als drie jaar geleden, wat er niet was is er nu nog altijd niet.

Zeggen dat er niets gebeurd is voor fietsers is eigenlijk een overdreven rooskleurige voorstelling van zaken. Sinds juli 2013 is het fietspad weer onderbroken en het is absoluut niet duidelijk of een fietser nog op een veilige manier aan IKEA kan geraken. Het VMM-gebouw is —eerder per ongeluk— nog vlot te bereiken per fiets, de nieuwe appartementsgebouwen niet, net zo min als het kantoorgebouw. Toegegeven, je moet niet echt ver te voet, maar praktisch is anders.

“We hopen vooral dat de bewoners gebruikmaken van de aangelegde fiets- en voetpaden die richting stad leiden”, zegt architect Van Cauwenberghe over de appartementen in Het Laatste Nieuws op 15 mei 2009. Even de puntjes op de i zetten: er is een toegangsweg voor auto’s waar je met de fiets op mag (men is gewoonweg vergeten een verbodsbord te zetten: wie deze weg affietst komt in ernstige problemen verderop) zodat je naar de gebouwen kan fietsen. Maar die weg is eenrichtingsverkeer (en veel te smal om er fietsers in tegenrichting te laten rijden, voor er iemand op ideeën komt) en je kan alleen er alleen maar uit via de ringweg waar je niet mag fietsen.

Niet alleen komt er geen fietsinfrastructuur, het is zelfs nog erger dan dat. Op oude plannen is er een fietsweg voorzien die het terrein voor fietsers toegankelijk maakt vanaf de Kortrijksesteenweg. Die zou ook de fietsafstand vanaf de KBC Arteveldetoren naar de stad via de Timichechtunnel of via de nog te bouwen fietsbrug hebben ingekort. Nu is men niet alleen niet eens begonnen die weg aan te leggen, het gaat veel verder: het voorziene tracé is gewoon volgebouwd. Ook dit is geen primeur. In 2008 al werd het fietspad aan de noordwestkant geblokkeerd met betonblokken. Een nieuwe onderdoorgang van de ringweg aan die kant werd er voorzien van trappen: voor fietsers geen plaats. Voorkomen dat er fietsinfrasctructuur komt is duidelijk een belangrijke prioriteit. Hiermee zet men het Vlaamse Gewest gewoon voor schut. Op middellange termijn plant dit een fietsbrug over de Ringvaart om de verbinding met het stadscentrum enkele honderden meter in te korten. De tijdwinst die deze brug de fietser zal opleveren om, bijvoorbeeld, naar de KBC Arteveldetoren te fietsen gaat verloren door de omweg die men moet maken door het ontbreken van de voorziene verbinding op The Loop zelf. Op deze manier draait het gewest financieel op voor de weigering van de Grondbank om haar verplichtingen na te komen.

Een analoog scenario zien we aan de Kortrijksesteenweg waar het Vlaamse Gewest een tweerichtingsfietspad aangelegd heeft omdat de Grondbank verzuimd heeft om de voorziene fietsverbinding op de site zelf aan te leggen. Niet alleen wentelt ze daarmee alle kosten af op de belastingbetaler, ook de fietser is de dupe: het alternatief betekent een flinke omweg.

De voorlopige noordelijke brug over de Pégoudlaan —die uiteraard geen fietsvoorzieningen had— is ondertussen vervangen door een definitieve versie —uiteraard weer zonder fietsvoorzieningen. Nochtans voorziet het MOBER op die plaats een fietsovergang. Niet alleen betekent dit dat fietsers bijkomend nog jaren moeten omrijden, maar ook dat de verbinding over een aparte fietsbrug zal moeten lopen, wat een aanzienlijke extra kost betekent. Het is weinig waarschijnlijk dat degene die verantwoordelijk is voor deze bijkomende kost bereid is deze te betalen. De zuidelijke brug volgt hetzelfde scenario. Gezien het totaal ontbreken van toe- en afvoerwegen voor fietsers aan die kant was dat ook te verwachten.

Het enige wat de Grondbank ooit vrijwillig gedaan heeft inzake fietsvoorzieningen is het indienen van de subsidieaanvraag voor een fietspad bij het Fietsfonds. Vermits het ontwerp absoluut niet voldeed aan de minimumeisen gesteld in het Vademecum Fietsvoorzieningen werd de subsidie uiteraard geweigerd. Resultaat: het fietspad is er niet gekomen en de betreffende weg is niet toegankelijk met de fiets. Blijkbaar is de redenering van de Grondbank als volgt: “We zijn verplicht om fietsvoorzieningen aan te leggen die aan bepaalde eisen van veiligheid en comfort voldoen. De overheid subsidieert fietsvoorzieningen alleen als ze aan deze eisen voldoen. Bijgevolg moeten wij geen fietsvoorzieningen aanleggen.” Een uitermate bizarre redenering, maar het is de enige die de huidige toestand kan verklaren.

Het hallencomplex Flanders Expo is gebouwd in 1987, een jaar waarin fietsverkeer nog als iets eigenaardigs en enigszins onsmakelijks beschouwd werd. Dit hallencomplex was de enige attractiepool op het terrein en dus was het aantal bezoekers aan de site veel kleiner dan nu. Nochtans, vijfentwintig jaar geleden waren er meer fietspaden dan nu en ze waren van betere kwaliteit.

In de zomer van 2013 werd de fietsweg naar IKEA onderbroken: een veilig alternatief is er niet voorzien.

Vragen
De gang van zaken doet een paar vragen rijzen.

Plannen voor een project als The Loop, en voor deelprojecten ervan, zijn onderworpen aan een vergunningsproces. Hierbij worden verschillende aspecten van zo’n project onder de loep genomen. Eén van de aspecten is de mobiliteit waarvoor een MOBER (mobiliteitseffectenrapport) wordt opgemaakt. Het is duidelijk dat het grondig is misgegaan in het geval van The Loop. Ofwel zijn er geen fietsvoorzieningen opgenomen in het MOBER of de verschillende MOBERs, en dan zou dit moeten herwerkt zijn voor er een vergunning kwam, ofwel lapt The Loop het MOBER aan zijn laars en dan is er duidelijk een gebrek aan controle. Het volgende citaat uit het MOBER voor The Loop zelf geeft aan in welke richting het gaat: Een comfortabele en veilige aansluiting met de huidige en geplande fietsers- en voetgangersroutes langsheen de Kortrijksesteenweg is essentieel zowel voor de huidige invulling van de site als voor de eerste fase. Op deze wijze wordt een link gelegd met de uit te bouwen globale hoofdstructuur voor het stedelijk gebied. Op de site dienen veilige oversteekzones over de voorgestelde ringboulevard te worden voorzien.

Voor de verdere fases is de aanleg van een fietspad langsheen de ringboulevard voorzien.Daarnaast moet het ook mogelijk zijn om op het parkeerdek, dus in voetgangersgebied een aantal fietspaden aan te leggen. Deze kunnen dan ook over de centrale plint doorgetrokken worden.

Het gaat niet alleen over vergunningen. Een citaat uit de startpagina van de website van The Loop op 21 juli 2013: De aanpassing, verbetering en verbreding van de Pégoudlaan, alsook de aanleg van de ringwegen, werden mogelijk gemaakt mede dankzij Europese en Vlaamse subsidies van volgende instellingen:

• Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO)
• Vlaamse Overheid
• Provincie Oost-Vlaanderen

Hier hebben we dus overheden die ófwel subsidies toekennen aan projecten met ongewenste effecten ófwel niet controleren of er met hun geld wel gedaan wordt wat was afgesproken.

Het project wordt beheerd door de N.V. Grondbank The Loop. Dit is een PPS (Publiek-Privaat Samenwerking) tussen sogent (het voormalige AG SOB, het stadsontwikkelingsbedrijf) en de vastgoedvennootschap Banimmo. Over de doelstellingen en visies van een vastgoedvennootschap laten we ons niet uit, maar op AG SOB/sogent, dat de grootste participatie heeft, willen we wel even ingaan. Laat ons eerst het AG SOB zichzelf voorstellen via hun website: Het AG SOB (Autonoom Gemeentelijk Stadsontwikkelingsbedrijf Gent) is de uitvoerder van het stedelijk beleid inzake projectontwikkeling en patrimoniumbeheer. Als beleidsbasis neemt het AG SOB het Ruimtelijk Structuurplan Gent (RSG), het bestuursakkoord en de diverse beleidsnota’s die door de leden van het college van burgemeester en schepenen op diverse domeinen zijn opgemaakt ter uitvoering van het bestuursakkoord. In 1993 verscheen het fietsplan van de stad Gent. Sindsdien is er een constante in het Gentse mobiliteitsbeleid, alhoewel accenten kunnen verschuiven: de fiets is een belangrijk element in de stedelijke mobiliteit. Het promoten van de fiets als vervoermiddel staat centraal bij het oplossen van mobiliteitsproblemen. De mobiliteitsvisie van Grondbank The Loop daarentegen laat zich gemakkelijk afleiden uit hun realisaties: de Grondbank streeft naar een fietsloze samenleving. Het is duidelijk dat de Grondbank, en dus bij uitbreiding het AG SOB, daarmee lijnrecht ingaat tegen `het bestuursakkoord en de diverse beleidsnota’s’ inzake een essentieel element van het beleid van het stadsbestuur. Het AG SOB is opgericht in 2003 en heeft dus geen historische contentieux in dit opzicht: een fietsvriendelijk beleid was de norm lang voor het oprichten van het AG SOB en is het altijd geweest tijdens het bestaan van het SOB. Als het SOB actief participeert in een project dat op een belangrijk punt ingaat tegen het beleid van het stadsbestuur dan zijn er twee mogelijkheden: ofwel heeft het stadsbestuur onvoldoende controle over het SOB, ofwel heeft het SOB te weinig controle over de Grondbank. In beide gevallen is er een ernstig probleem.

De toekomst
In de periode 2008-2009 ontrolde zich het volgende scenario:

Op The Loop werden fietsers compleet genegeerd.
De Fietsersbond organiseerde een aantal acties.
In allerijl werden een aantal voorlopige maatregelen getroffen die de problemen een beetje verminderden.
Voor de rest gebeurde er niets.

Dit is een scenario dat niet voor herhaling vatbaar is. Fietsvoorzieningen dienen kwalitatief in orde te zijn en dienen vooruit te lopen op de aangroei van de activiteit op The Loop. Vastgeroeste mobiliteitsgewoontes worden het gemakkelijkst gewijzigd op momenten van vernieuwing. Een verandering van woon- of werkplaats, een nieuwe winkel of een nieuwe ontspanningsmogelijkheid kan het breekpunt zijn voor een grondige omschakeling. Als voorbeeld mag het nieuwe stadion van AA Gent aangehaald worden. Bij de opening sprongen meer Buffalosupporters op de fiets dan ooit te voren, mede dankzij een informatiecampagne op het juiste moment. The Loop had, als nieuw stadsdeel, dan ook heel wat kansen om een eenentwintigste-eeuwse mobiliteit mee te promoten. Al deze kansen zijn tot nu toe verkwanseld. Zelfs al zouden de voorzieningen als bij wonder op korte tijd in orde komen, dan nog zal het effect van de huidige verwaarlozing nog jaren voelbaar zijn. Het huidige mobiliteitsbeleid op The Loop richt dus maatschappelijke schade aan die uitstijgt boven de hinder die de dagdagelijkse fietser op het terrein zelf ondervindt.

Het is dan ook zeer dringend dat de overheden die betrokken zijn bij het mobiliteitsprobleem van The Loop, of ze nu controle kunnen uitoefenen door het al dan niet geven van vergunningen, door het al dan niet geven van subsidies, of door hun rechtstreekse inbreng in de beheersorganen van het project, hun verantwoordelijkheid opnemen. Hoe langer deze toestand nog aansleept hoe meer de situatie scheefgroeit.

Tot slot nog even aanstippen dat The Loop blijkbaar niet helemaal ongevoelig is voor haar reputatie inzake ecologie en mobiliteit. Terwijl een steeds groeiend deel van de faciliteiten onbereikbaar is voor fietsers werd er wel gezorgd voor twee oplaadpunten voor elektrische voertuigen. Het kan niet anders dan cynisch genoemd worden, maar er zijn wel degelijk aansluitingen voor elektrische fietsen voorzien.

Conclusie
Het negeren van de fiets als vervoermiddel is in zulke mate systematisch dat men gerust kan spreken van een gericht geen-fietsenbeleid. De enige infrastructuur die er is, het fietspad van de noordkant van de site naar IKEA, is er alleen gekomen na herhaalde acties van de Fietsersbond en onder rechtstreekse invloed van het stadsbestuur. Ze is ondermaats en is regelmatig geheel of gedeeltelijk afgesloten zonder alternatief. De Grondbank overtreedt daarmee duidelijk en in belangrijke mate het MOBER, en daarmee de basis waarop ze bouwvergunningen krijgt. Ze gaat daarmee ook lijnrecht in tegen het beleid van de verschillende overheden, maar geniet tegelijkertijd ook ruim van subsidies van diezelfde overheden.

Bovendien veroorzaakt deze geen-fietsenpolitiek ook bijkomende kosten, waarvan we kunnen verwachten dat deze ten laste zullen komen van de overheid, en daarmee van de gemeenschap.

Het is dan ook uiterst dringend dat de verschillende overheden hun controlerende rol opnemen. De Grondbank dient op korte termijn aan te geven hoe de situatie op The Loop zal worden genormaliseerd. Op het terrein is men gestart met fase 4 van de ontwikkeling, de fietsinfrastructuur beantwoordt zelfs niet aan de noden van fase 1. Dat betekent dat een normalisering niet alleen het aanleggen van de infrastructuur van het MOBER omvat (deze was maar uitgewerkt voor fase 1), maar ook de bijkomende infrastructuur die noodzakelijk is geworden door het uitbreiden van de activiteit. Deze planning moet een duidelijke en bindende tijdlijn omvatten, zodat de controlerende overheden kunnen nagaan of de Grondbank zich deze keer wel aan de afspraken houdt.

Verdere info
MOBER van The Loop, deel 1, op de website van de stad Gent.
MOBER van The Loop, deel 2, op de website van de stad Gent.
Skyscrapercity geeft een bundeling van info, waaronder de links naar de MOBERs.

© 2013 GENTBLOGT VZW