RSS25 jaar fiets in Gent (1)
Exact vijfentwintig jaar geleden ging in Gent een fietsactie door. Het was, zoals we de komende dagen zullen zien, niet de eerste keer dat fietsers in Gent de straat op gingen. Wel was het, voor zover we konden nagaan, de eerste keer dat de naam Perpetuum Mobile opduikt. Deze naam werd jarenlang in Gent gebruikt door de autonome groep fietsactivisten die later, samen met groepen uit andere steden, de Vlaamse Fietsersbond zouden oprichten.
Mensen hebben over het algemeen tien vingers en dat maakt vijfentwintig een rond getal, zelfs al is het vierkant. Een gelegenheid dus om eens terug te kijken op de Gentse fietsersbeweging. De komende dagen belichten we dan ook een aantal elementen uit de geschiedenis. De voorgeschiedenis is bekend. De fiets was in het begin het luxespeeltje voor wie echt rijk was. Tussen de twee wereldoorlogen was hij echter in Vlaanderen –in Wallonië zijn er meer heuvels en dus waren er veel minder fietsen– een populair vervoersmiddel geworden. De auto was, net als vroeger de koets, te duur voor de gewone man en erg veel reden er niet rond.
Dat veranderde vanaf het midden van de jaren vijftig. Na de wederopbouw volgend op de Tweede Wereldoorlog was het tijd voor een ongekende economische boom. Steeds meer mensen konden zich een auto veroorloven. Was er in 1960 ongeveer 1 auto op 12 inwoners, dan was dat in 1980 al 1 op 4 geworden. Een auto werd een symbool voor succes. Wie fietste deed dat omdat hij zich geen auto kon veroorloven. Als gevolg daarvan was de minachting voor de fietser algemeen. Ook bij de fietsers zelf, wiens hoogste aspiratie het was zich zo snel mogelijk een auto te kopen. Het is een mentaliteit die lang is blijven hangen. Een docente aan de Hogeschool vertelde me ooit dat ze bekritiseerd werd door collega’s omdat ze met de fiets naar het werk kwam. `Dat strookte toch niet met de waardigheid van het ambt!’ Ook nu nog vind je echo’s ervan terug bij mensen die ondertussen al twintig jaar ten achter lopen op de rest van de wereld.
Met de massale opkomst van de auto werden de nadelen duidelijker. Ecologische motieven, onveiligheid (op een gegeven moment telde België jaarlijks zowat 3.000 verkeersdoden), praktische problemen, … . Wie nooit met een auto door een stad gereden is kan dat niet weten, maar een auto in het stadsverkeer is ongelofelijk onpraktisch. Traag ook: al waren de steden zoveel mogelijk aangepast aan het autoverkeer en werden fietsers heel erg opgehouden door datzelfde autoverkeer, toch waren ze nog altijd sneller op hun bestemming dan de automobilist.
Daarmee kwam er stilaan een generatie fietsers zonder zelfverachting. Fietsen deden ze om allerhande redenen: uit zorg voor het milieu, om een beetje beweging te hebben of (zoals ik) omdat ze te lui waren om de auto te nemen. Ze eisten dan ook hun plaats op in het verkeer:
Met acties (toen nog: akties), lobbying, studiewerk, overleg probeerde Perpetuum Mobile de situatie van de Gentse fietsers te verbeteren. Eerst alleen lokaal; later kwam er samenwerking met gelijkaardige groepen in andere steden, wat op den duur leidde tot een Fietsersbond op Vlaams niveau.
Dit is niet de plaats voor een volledige geschiedenis van de Gentse fietsersbeweging. Wel zullen we de komende dagen stilstaan bij een aantal elementen uit de beginperiode. En proberen de sfeer te schetsen waarin een Gentse fietser in die beginperiode rondreed.
© 2014 GENTBLOGT VZW
In ’89 fietste ik nog elders rond, vanaf sept. ’90 was ik erbij. Meermaals de Heuvelpoort, een keer ergens in de buurt van de haven (denk ik), en een keer zelfs (de afrit van?) de autostrade. Eén keer gearresteerd.
stoute jongen :-)
Mèh, gewoon jong & student. :-)