RSSBoer vindt land. Vlaamse migranten en Noord-Amerika in het Caermersklooster
Een aantal maanden geleden bezochten wij het nieuwe Red Star Line Museum in Antwerpen, dat het verhaal vertelt van de ontelbare Europese landverhuizers die vanaf die plek op een schip van rederij Red Star Line inscheepten, op zoek naar een nieuwe toekomst aan de andere kant van de oceaan. Naast de vele persoonlijke verhalen, was vooral het universele verhaal over migratie bijzonder beklijvend. Het toont vooral aan dat migratie reeds bestaat sinds het prille begin der mensheid (anders zaten we daar misschien nog met z’n allen op een kluitje in de wieg van Afrika) tot op vandaag, en dat migratie zich naar alle windstreken uitstrekt en dat er honderdeen oorzaken zijn. Dit mag zeker nog eens beklemtoond worden, in dit jaar van 50 jaar herdenking van Turkse en Marokkaanse migratie – uiteindelijk slechts een klein aspect van de grote migratiegeschiedenis.
Momenteel loopt in het Caermersklooster een tentoonstelling over een ander stukje van de migratiegeschiedenis. In Boer vindt land wordt gefocust op de vele mensen uit het Meetjesland die tussen pakweg 1850 en 1930 hun geboortestreek verlieten om in Amerika een beter leven op te bouwen. De levensomstandigheden waren toen in het Meetjesland, net zoals in andere delen van Vlaanderen, allesbehalve rooskleurig. Door onder meer landbouwcrisissen, overbevolking, grondversnippering, concurrentie van goedkoop graan uit het buitenland, lage industrialisatie, enz. lag het armoedepeil hoog. Veel mensen zochten hun heil in de stedelijke industrieën, maar er was ook een grote groep die duizenden kilometers verder trok: naar Amerika. Of Canada. Ze hadden bv. al positieve verhalen gehoord van verwanten of kennissen, en ze besloten om ook zelf hun kans te wagen.
Velen kwamen in de Midwest en in de Canadese provincie Manitoba terecht en slaagden erin om een nieuw bestaan op te bouwen, maar het was zeker niet allemaal rozengeur en maneschijn. Grote stukken land moesten nog volledig ontgonnen worden, wat zware fysieke inspanningen vergde. Anderen werden tewerkgesteld in de beginnende industrieën. Ook heimwee was eveneens een niet te onderschatten factor – velen keerden zelfs gedesillusioneerd terug. De meesten slaagden er na verloop van tijd evenwel toch in om nieuwe gemeenschappen uit te bouwen, waarin hun Vlaamse cultuur een niet onbelangrijke rol speelde, vooral in hun vrije tijd. Zo ging men ook in Amerika graag op café, werden er wafels gegeten, richtte men krulbolverenigingen op, werd de fiets van stal gehaald, werden duivenhokken gebouwd, werd samen gemusiceerd, enz. Nieuwe kerken kregen patroonheiligen als Sint-Bavo en Sint-Willibrord. Uiteraard werd ook de band met het thuisfront levendig gehouden, aanvankelijk nog heel nauw, geleidelijk aan steeds wat losser.
Aan de hand van – soms sterk uitvergrote – foto’s, beeldmateriaal, klankfragmenten, egodocumenten, kranten, … wordt een beeld geschetst van de diverse aspecten van de “grote oversteek”. Aandoenlijk is ook de filmreportage die vorig jaar werd gemaakt op zoek naar sporen van de Belgische/Vlaamse aanwezigheid: zo schattig om bv. een vrouw met Amerikaanse tongval te horen zingen van “Mie Katoen”, of om een oude kloosterzuster de enige woorden “Vlaams” die ze nog kent, te horen uitspreken: “God zegent en God bewaart u” (maar dan niet zo duidelijk).
Voor wie voeling heeft met migratiegeschiedenis, loont het zeker de moeite om eens een anderhalf uurtje uit te trekken.
De tentoonstelling Boer vindt land werd uitgewerkt door het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme (ADVN) uit Antwerpen en kadert in het project Museum van de Vlaamse Sociale Strijd van de Provincie Oost-Vlaanderen, waarbij vooral gefocust wordt op nieuw onderzoek naar sociale geschiedenis.
Boer vindt land. Vlaamse migranten en Noord-Amerika loopt nog tot en met 14 september 2014 in het Provinciaal Cultuurcentrum Caermersklooster, Vrouwebroersstraat 6, 9000 Gent (Patershol).
Dagelijks te bezichtigen van 10 tot 17 u. (toegang tot 16.30 u., gesloten op maandag).
Toegang: gratis
Bij de tentoonstelling hoort een gelijknamige publicatie, Boer vindt land. Vlaamse migranten en Noord-Amerika, onder redactie van Andreas Stynen. Deze kost € 29,95 en is te koop aan de balie van het Caermersklooster.
© 2014 GENTBLOGT VZW