RSSAalst
Januari 1999. Een vader en moeder vermoorden in een hotelkamer hun drie maanden oude dochtertje en hun achtjarig zoontje. De feiten spelen zich af in Aalst, dé carnavalstad. Carnaval en kindermoord: kan er een grotere tegenstelling bestaan?
Dit gezinsdrama vormt de basis voor de toneelvoorstelling ‘Aalst’. De voorstelling mengt deze feiten met fictieve elementen. Wat is waarheidsgetrouw? Wat is fictie? Voor niet ingewijden is dit een niet te beantwoorden vraag. Daardoor wordt deze voorstelling ruimer. Het wordt daardoor een voorstelling over de liefde, over drijfveren, over de schuldvraag, over het gerecht.
Op de scène zitten vader en moeder. Alles is sober gehouden. Om de aandacht volledig naar de tekst te leiden. Er mag geen afleiding zijn. Eén acteur, één actrice. Twee stoelen en twee microfoons. Een op band opgenomen stem vuurt vragen af op de ouders, Kathy en Kurt. Via die vragen krijgen wij een zicht op de leefwereld van beide ouders. De antwoorden van de ouders tonen ons een wereldje, dat wij niet kennen. Verwaarlozing, verkrachting, plaatsing in tehuizen, diefstal. Advocaten zouden hier al snel spreken van een getraumatiseerde jeugd. Wij hebben een luxe-leventje, zit ik te denken terwijl ik naar de voorstelling kijk. Wij worden slechts geconfronteerd met alledaagse beslommeringen, die wij dan nog durven opblazen tot levensgrote problemen. Een beetje meer bescheidenheid zou ons sieren. Wij zijn verwend, dat vergeten wij maar al te vaak. Kunnen wij dan oordelen over deze moordenaars? Mogen wij oordelen over deze ouders vanuit ons rustig en evenwichtig bestaan? Kunnen wij ons voldoende inleven in die leefwereld, die zo ver van ons staat? Mogen wij het oordeel overlaten aan een volksjury? Of moeten wij dit oordeel voorbehouden aan beroepsrechters?
De ouders weten niet wat goed is en wat slecht. Zij hebben geen referentiekader. Hebben in hun kinderjaren nooit enige bemoedigende woorden gehad. Hebben geen aanmoediging of terechtwijzing gekend. Dat wreekt zich en resulteert in een aparte gedachtegang bij beide ouders. Wanneer de rechter vraagt naar de reden voor die onbegrijpelijke daad, antwoorden zij dat zij het gedaan hebben omdat zij enkel het goede wilden voor hun kinderen. Zij wilden hen een leven in tehuizen besparen. Zij beschouwen hun misdaad als een weldaad voor hun kinderen. De vrouw wordt door haar man meerdere malen mishandeld. Waarom blijft zij dan bij die man? ‘Omdat ik hem graag zie’, antwoordt zij. Kan liefde zoveel verdragen? Is het liefde? Blijven zij bij elkaar omdat juist zij de enigen zijn, die elkaar kunnen begrijpen? Beide situaties zijn een bewijs van die rare hersenkronkels.
Zijn deze ouders monsters? Neen. Zijn deze ouders moordenaars of zijn zij eerder slachtoffer van een getraumatiseerde jeugd? Het zijn moordenaars. Die ‘moeilijke jeugd’ mag nooit als excuus dienen voor hun niet te rechtvaardigen gedrag. Wij kunnen wel begrip opbrengen. Wij kunnen hen wel trachten te begrijpen maar dat betekent niet wij hun gedrag moeten trachten te vergoelijken. Hebben wij als maatschappij gefaald? Kon dit drama voorkomen worden? Wij hebben niet gefaald. Het drama kon misschien voorkomen worden. Bepaalde signalen over dreigend gevaar voor de kinderen werden misschien niet opgevangen. Dit toont enkel aan dat hulpverleners niet almachtig zijn. Mensen moeten bovendien bereid zijn tot het aanvaarden van hulp. Sommigen, zoals deze ouders, staan weigerachtig tegenover elke hulp. Dan wordt het moeilijk een hulpscenario uit te schrijven.
Het is een beklijvend stuk. De soberheid en de speelwijze van de acteurs dragen daartoe zeker bij. De mimiek van de acteurs werkt uitstekend. De moeder lijkt afwezig, staart voor zich uit. Alsof zij hulp verwacht van de toeschouwers. De vader is zenuwachtig, draait en keert op zijn stoel. De voorstelling duurt slechts één uur. Dat is eerder kort. Maar in dit korte tijdsbestek dalen wij af in een wereld, dat ons voordien vreemd was. Wij worden bij de keel gegrepen door de hardheid van die ‘wanhoopsdaad’ om pas na één uur uit die wurggreep bevrijd te worden. Pas na één uur kunnen wij terug rustig ademhalen. Maar de troostende woorden ‘het is slechts toneel’ kunnen wij nu niet gebruiken. Want het is echt gebeurd. De woorden zinderen na, de zoektocht naar mogelijke verklaringen duurt voort. Ik ben onder de indruk.
Aalst is een voorstelling rond de kindermoord in Aalst in 1999, die vorig seizoen voor heel wat opschudding zorgde toen de moeder er een kortgeding tegen aanspande. Door Victoria in regie van Pol Heyvaert, met Felix van Groeningen en Lies Pauwels. Wim Backx ging kijken in de Vooruit
© 2006 GENTBLOGT VZW