RSSGentse Mastellen
Omdat de week van de smaak meer is dan enkel warme maaltijden, sprong ik even binnen bij Sandra, mijn bakker in de François Benardstraat 2. Zij wist me te vertellen dat ze Gentse Mastellen bakte.
Gentse watte?
Ewel mastellen. Een mastel is qua vorm nog het best te vergelijken met een donut. Het heeft dezelfde ronde vorm, met in het midden een putje, geen gaatje. Qua smaak liggen beide mijlenver uit elkaar. Een donut is enorm zoet en suikerachtig, terwijl een mastel meer sandwichachtig is met een vleugje kaneelsmaak.
De Gentse mastellen zouden zo’n 900 jaar geleden ontstaan zijn. In het klooster van de Karmelieten dat ondergronds in verbinding stond met het Gravensteen, bakten de Karmelieten dagelijks deze mastellen. Aan de vorm werd veel zorg besteed en alles werd op mandgrootte gemaakt.
De bisschop van het Kamerijk Aubertus maakte een heilige dag om het volk te beschermen.
Vandaar denk ik, wordt de mastel ook Sint-Hubertusbrood genoemd (Sint-Hubertus is de patroonheilige van de jagers, 3 november). Die dag brachten de mensen hun mastellen mee naar de vroege mis en werden deze mastellen gezegend. Een gezegende mastel zou helpen tegen rabies (hondsdolheid). Er hangt een hele legende aan vast.
De gestreken mastellen zijn sinds jaar en dag een specialiteit die je op de Patersholfeesten (midden augustus in de Patersholwijk in Gent) kan proeven. Of zoals het op Carlo Vuijlsteke’s La Cucina het haarfijn uitgelegd staat:
Benodigdheden:
Gentse mastellen, boter, bruine suiker, aluminiumfolie, strijkijzer.
Recept:
Het recept is heel eenvoudig: je snijdt een mastel doormidden en bestrijkt de beide helften met boter en bruine suiker (hoeveelheid naar keuze). Vervolgens leg je de beide helften terug op elkaar en strijk je ze tussen wat aluminiumfolie met een strijkijzer helemaal plat. De bedoeling is dat de bruine suiker lichtjes krokant wordt.
© 2006 GENTBLOGT VZW
‘t Doet me herinneren aan de verhalen over de harde mastellen. M’n grootvader bakte die in de jaren ’30 – ’40 om aan de schippers die aan de Reep aanmeerden mee te geven omdat die heel lang goed blijven. Die werden dan soms weken later gebruikt om in de melk te leggen weken zodat er pap van gemaakt kon worden.
Allemaal heel interessante geschiedkundige feiten.
‘t Is maar daje ‘t weet.
Gentse mastellen mét kaneel zijn werkelijk heerlijk! En een specialiteit die enkel door de Gentse bakkerijen gemaakt wordt.
De echte Gentse mastellen worden steeds met kaneel gebakken! Anders zijn het geen Gentse…
Hop, morgen naar de bakker en er enkele halen om te proeven.
Zijn mastellen niet nauw verwant aan de Franse “brioches”?
Dunno, he, ik vraag het maar.
helemaal niet: brioches zijn oorspronkelijk in vorm gebakken melkbroodjes. hangt ook sterk van de streek af.
soms is het droge opgeblazen deeg, soms de kwalteit van een heel lekker melkbroodje van bij ons. ze gebruiken wel iets meer levende gist.
Roland, als ge ze zoudt strijken, kunt ge dan laten weten wat het resultaat was?
Dit recept klonk me heel bekend in de oren, en inderdaad, het staat ook op https://www.la-cucina.be, letterlijk zelf.
Ik denk nog steeds kwijlend terug aan die heerlijke gestreken mastellen enkele jaren terug op de Patersholfeesten.
De kaneelverslaafden onder ons kan ik bij gebrek aan Patersholfeesten doorverwijzen naar Belgian Waffles, links van het Tierenteyn winkel op de Groentenmarkt. Heerlijke warme wafels met een gezonde dosis Kaneel! Ik ben er vaste klant.
belgian wafels is niemer… :(
kan iemand trouwens iets vertellen waarom dat is stopgezet? echt zonde dat het niet gewoon is overgenomen dan ofzo…
Echt jammer he. Die waren zo lekker… Die wafelbakker bakt nu wafels achter den hoek, maar de baas heeft het recept veranderd. En dat terwijl ze ZOOOOOOOO zalig lekker waren…
Ehh.. Dat Jeronimo beter iets creatiever was geweest bij het afschrijven, I guess?
Of dat hij zijn bron(nen) had kunnen vermelden misschien..
Mijn favboriete mastellen recept:
- 1 zondagochtend
- 1 krant
- 1 mastel (een echte, met kaneel!)
- mastel beboteren
- 1 schel jonge kaas tussenleggen (liefst dubbelgeplooid)
Ahhhhhhh.
Af en toe krijg ik schrik dat de mastel gaat verdwijnen omdat ik zo weinig mensen zie die dat eten/kopen.
Gelieve dus allemaal meer mastellen te kopen/eten. dan ga ik beter slapen :-)
Ik heb vorige week bij mijn lokale bakker (in Ledeberg) ook mastellen gekocht, maar die misten toch het vleugje kaneel dat ik me herinner van de échte mastellen van vroeger…
Waar koop je de enige echte volgens jullie?
Bakkerij Himschoot op de Groentenmarkt, een heel klein winkeltje maar ze hebben er vanalles, notenbrood en zo nog van die speciale dingen
De panda in de mageleinestraat heeft er wel goeie.
Vraag in Aalst nooit mastellen! Dan krijg je een soort van uiterst harde pistolet-achtigen, die uitsluitend gebruikt worden om echte Aalsterse vlaaien mee te maken…
wij doen project over DE mastellen
Kent iemand toevallig een bakker met mastellen in de buurt van het Rabot/van Beverenplein?
jawel ik heb er nog gekocht bij bakkerij Vereecke. Eerlijk gezegd begrijp ik niet goed dat gedoe over mastellen. Zo bijzonder vind ik die niet hoor.
nee
Dat er kaneel aan toegevoegd werd is niet zonder reden : vroeger heel veel water in Gent , en dat trok insecten aan. Kaneel heeft een insectenverdrijvende werking …
Enne : alvorens er ‘gestreken mastellen’ van te maken gebruikte men de mastellen om hun punt mee af te dekken, zodat er geen vliegen of ander ongedierte in die pint zouden vallen. Een gebruik dat gekend stond onder de naam ‘pintje-dek’. Nadat de mastel lang op de pint gelegen had, was ze hard geworden, dus niet meer te eten, vandaar dat men ze ging ‘strijken’ …
Bij Govaert in Wondelgem zijn ze eigenlijk ook wel bijzonder goed, net genoeg kaneel, niet teveel, niet te weinig.
Mastellen? Superlekker bij bakkerij Dossche in de Onderstraat (ik vind: de enige échte).
Lang geleden werden de mastellen naar de kerk gebracht om te wijden. Op de Bevrijdingslaan kon je die kopen bij bakkerij Polet. Die bestaat nu al lang niet meer. De zondag moesten wij bij ons grootmoeder “Gewije mastelle” eten.
Was getekend
Yep, op 3 november, en dan was je beschermd tegen hondsdolheid !
Heb het jaren gedaan, en het werkt, want ik heb geen hondsdolheid …
Als ik mezelf bekijk heeft het tegen prettig gestoord zijn ook al niet veel opgebracht.
Was getekend
Bij mijn (wijlen) grootvader kon je ze ook kopen op de Bevrijdingslaan, bakker Vander Vennet :-)
Ze verkopen ook lekkere mastellen bij Stacino (Nederkouter).
Ik herinner me ook de gewijde mastellen die mijn grootmoeder kocht, en ze had geen rust als we daar niet allemaal een stukje van gegeten hadden.
Daarnaast herinner ik me vaag ook iets van harde mastellen, te verkrijgen op de binnenkoer van het toenmalig Museum van Volkskunde (nu Huis van Alijn) – ik spreek van de jaren 1960, die we als kind daar soms kregen.
Als kind bakte mijn moeder ook deze bewuste mastellen.
Beetje boter, bruine suiker en dan bakken, maar niet met een strijkijzer ! integendeel. Wij hadden thuis nog een echte kachel (Leuvense stoof), het deksel werd verwijderd en daarin paste perfect een gietijzeren wafelijzer (zwart met 2 lange handvatten, zoals je die nog vind op de oude markt) en zo bekwam je heerlijke gewafelde mastellen. Nog zo een “specialiteit” was een soort taart van “petit beurkes”. Die werden in melk geweekt, in laagjes gelegd met afwisselende boter / cacaoboter en dan een dag de ijskast in. Daarna kon er je er sneetjes van snijden. Mijn ouders hadden het niet breed dus werd er creatief omgegaan met het huishoudbudget.(eind jaren 60) De woensdagmiddag kost toen we van school kwamen was steevast verse frieten en daar een rauw ei over. Nog zo eentje was macaroni en gewoon bruine suiker erover. Ik zie het ons nu niet meer zo direct voorschotelen aan onze kinderen.
woon in het zuiden van Frankrijk en hebben een belgische vereniging atomium sur Lez genaamd.
we zullen in onze vereniging en voor onze europese vrienden eens mastellen strijken…….we komen ze in Gent zelf aankopen……houden jullie op de hoogte. alle tips zijn welkom. je vindt onze vereniging op de blog site
zelf bakken: ecologisch verantwoorder!
recept zie onder.
Op zoek naar lekkere kaneelmastellen? Probeer eens die van Bakkerij Okoro. Maar ze hebben ze alleen in ‘t weekend. En ook altijd gewijde op 3 november.
Waarom zijn die dan gewijd op 3 November ?
Sint Hubertus, beschermheilige van de jagers,en de dieren. Hij moest ons veilig houden voor de razernij. Wie een gewijd brood/ mastelle at en de heilige aansprak kon een jaar veilig verder! Geloof en bijgeloof liggen zeer dicht bij elkaar.
De begrippen geloof en bijgeloof zijn triviaal, enkel geschoeid op een waardeoordeel. Wat voor de ene geloof is, is voor de andere bjgeloof.
Heb vroeger, toen ik nog in gent woonde, ook mastellen gegeten en zeker met sint hubertus,dan kwam de bakker Bellig(of zoiets)drongesesteenweg,s’morgens vroeg de gewijde mastellen leveren, heb nog nooit gesteken mastellen gegeten want de onze waren altijd vers!Mijn familie die nog in gent wonen ook niet.Verse héééél lekker
ben ik nu mis, maar ik heb mastellen ook in scherpenheuvel, keulen, munchen en hamme a/D gegeten.
naar aanleiding van van dit stukje gisteren op de groentemarkt gekocht: die waren perfect. gestreken nog beter natuurlijk maar dan zijn het precies luikse wafels.
raar.
volgens mijn kookboek uit 1947 is de samenstelling ervan juist hetzelfde als “zachte broodjes”(sandwiches) maar met kaneel. ook bloch maakte niet veel verschil.
in hoeverre dat men dat gents erfgoed moet benoemen?
Heerlijk weer info te krijgen waar ik er kan vinden!
Dubbeldekkers en mastellen zijn nu eenmaal een onderdeel van de Gentse cultuur. Zo een 35 jaar geleden heb ik een tijdje in Mechelen gewoond, heb daar alle balkkers afgelopen en wat dacht je! Heb er één gevonden die mastellen verkocht tijdens het weekend. Nu begin ik terug te zoeken in Gent, waar zijn ze het lekkerst. Dus ik ben van plan alle opgegeven bakkers een bezoekje te brengen. Mag ik vragen iets duidelijker te zijn met de adressen, bvb Okoro? Aan S en R, mag ik wat info van jullie mastellen project. We kunnen een mastellen fijnproevers aan combineren! ;-)) De groetjes van een Gentenaar die nog 5 maanden in Forest woont. Ronz
Als kind was ik gek op de “harde mastellen”. Die kon je in het toenmalige Museum voor Volkskunde kopen. Later vond ik ze in de snoepwinkel op het Oudburg. Helaas zijn ze nu blijkbaar nergens meer te verkrijgen. Iemand een idee?
En terwijl we toch bezig zijn over Gentse Specialiteiten… Ik ben een grote fan van “Krakemandels”. Aangezien je ook deze specialiteit niet meer vindt, stel ik de vraag hier op deze blog… Is er iemand die weet hoe je die klaarmaakt???
Jackie van café Folklore (Lange Steenstraat) kan je wellicht verder helpen. Zijn dochter gaat rond met kraokamandels tijdens de Patersholfeeten. En zaterdag serveert hij ze als je iets drinkt in zijn café.
normaal mag jackie dat niet vertellen: doorgegeven geheim!
mijn echtgenote(chin.) sleurt iedere keer als we iets gaan drinken versnaperingen mee. de laatste keer waren dat ‘kraokamandels” tot mijn grote verwondering. ik wist niet dat dat zo genoemd werd maar onze gentse vrienden begrepen niet dat iets typisch gents zomaar in china dagelijkse kost is.
dus: je koopt in de chin.suppermarkt op de vrijdagsmarkt of bij de turk, gedroogde kikkererwten. je laat ze een dag en nacht weken in ruim water. je gooit olie in een ruime (wok)pan, goed heet laten worden, en daarbij de afgedroogde erwten.
als ze een kleurtje hebben, van het vuur af en zout erover strooien. liefst warm eten, koud worden ze terug harder.
smakelijk.
sorry, jacky :-)
Hééé dat is geweldig ik ben erop zoek sinds jaren, dat doet me aan mijn jeugd herinneren, en ben dit jaar naar de patersholfeesten geweest maar heb de dochter van Jacky niet gezien hoor, vroeger was er een buurvrouw bij ons in ledeberg die de krakemandels
bakte en verkocht maar ik dacht dat gemaakt was met gedroogde erwten, haar geheim heeft ze ons nooit gegeven, nu dat ga ik morgen even proberen en als dat mij niet lukt zal ik even naar Jacky rijden om die lekkere krakemandels te eten ‘t is niet ver van bij ons 100 km is niks ‘k heb er al lang gnoeg achter gewacht :) :)
Weet hier iemand of er ergens in de buurt van Aalst mastellen te verkrijgen zijn ? Zou graag eens vlaaien maken maar weet niet waar ik in de buurt aan die mastellen kan geraken. Alvast bedankt !
Aan de Houtmarkt op de hoek met de Pontstraat is er een heel oud winkeltje waar ze de harde mastellen hebben. Wel opletten, ze hanteren er soms rare prijzen (met de klak naar smijten)..
Bij Bak-atelier De Smet, aan de kerk te Borsbeke (Herzele), dat is afrit Erpe-Mere (E40) en richting Zottegem, kan je elke dinsdag verse zachte mastellen kopen mét kaneel en elke dag kan je er harde (gedroogde) mastellen kopen per zak van 10 die je kan gebruiken om in de melk te drenken ofwel om vlaaien van te bakken. Kijk maar eens op de website https://www.bakatelierdesmet.be
Heeft soms iemand een recept om zelf mastellen te maken?
10 mastellen.
200gr zelfrijzende bloem
10gr suiker
40gr bruine suiker
10cl melk
snuifje zout
20gr boter
1 eigeel
1 kleine lepel kaneel of zoveel je wilt.
melk lauw, alle spullen erin en kneden maar. 10 min. afdekken met vochtige doek. bollekes draaien, platduwen en met een atribuut dat je hebt dat putje erin duwen.
7 a 10min. in oven op 220°C.
met dank aan “ons kookboek” uitgavedatum onbekend wegens een hoop losse bladeren.
Er staat ook een recept in het boek van Bloch maar kan dit hier niet posten wegens copyright. :-)
Heb het zelf nog niet uitgeprobeerd maar ga dit binnenkort eens doen.
Mijn vriendin herinnert zich de mastellen uit haar jeugdjaren, dus wie mij kan helpen aan een ‘lekker’ adres in Gent(of ergens anders) doet me een groot plezier. Alvast een dikke merci.John
Ik denk dat ze bij bakkerij Himschoot aan de Groentenmarkt er wel hebben.
aanrader , ze besmere mee boter en bruine suiker op doen , dan keer goe tusse uwe bruudruuster lege
Bij Jacques en Patrick in de Goudstraat vind je ze ook.
Gewoon met boter en bruine suiker (die met da klein manneke op) is ook heel lekker.
en deze zijn zelfgemaakt volgens het recept van Bloch
https://farm8.staticflickr.com/7176/6902491401_401818e180_b.jpg
Mijn grootmoeder strijkte ze tussen bruin papier. Het papier zoog het overtollig vet op. Wat een mooie herinneringen heb ik daar aan :). Best geen stoomstrijkijzer gebruiken voor deze lekkernij en een broodrooster is ook uit den boze,mijn grootmoeder had nog een strijkijzer die ge op een stoof moest leggen om op te warmen wat het geheel nog een beetje authentieker maakte ;)
Echt bedankt,mensen, ik ga ze morgen proeven!!!
Heb ze zo juist gestreken, en heerlijk opgegeten met een taske koffie.
Het was voor mij onbekend, ik woon in de Kempen, maar hoorde dat het een typisch Gents recept was en zodoende heb ik het uitgeprobeerd en het is voor herhaling vatbaar:))
Weet soms iemand waar de naam ‘mastel’ vandaan komt?