Gentblogt

Over ‘Maeterlinck’

maandag 19 maart 2007 8u08 | M.O. | 3 reacties
Trefwoorden: bespreking, maeterlinck, NTG, theater.

Dit weekend bezorgden wij u al een eerste mening over Marthalers Maeterlinck, maar gisterenavond dook onderstaande bespreking in de redactiemailbox op.

Ach, Marthaler werd aangekondigd met trommels en trompetten. Vier sterren in een krant! Marthaler zou ons loepzuiver toneel van de bovenste plank brengen. Met Maeterlinck als onderwerp kan het eigenlijk niet meer stuk. Maeterlinck, Nobelprijswinnaar, kopstuk van het symbolisme in de literatuur, daar moet wel iets van te maken zijn. Zo denkt althans de argeloze toeschouwer.

“Maurice, reviens, on te tue comme si tu n’étais pas mort”! Freud (Die Zwei Prinzipien des Psychichen Geschehens) had het al over een droom waarin een man droomt dat zijn vader – die overleden is – leeft en tot hem spreekt. De tekst van de droom “hij was dood en hij wist het niet”, wordt door Freud op grond van de associaties aangevuld als “hij was dood, zoals ik wenste, en hij wist het niet dat ik het wenste”. Vandaar “Maurice, reviens!”

Deze voorstelling – tijdens dewelke heel wat toeschouwers stil de zaal verlieten (we blijven beleefd, nietwaar, we maken geen heibel zoals in de heroïsche tijden, nietwaar, we hebben respect voor het zwoegen van de acteurs, nietwaar) – is een voorbeeld van pretentieus gepruts. Als iemand zou opwerpen dat de bij de toeschouwers opgeroepen verveling precies de bedoeling van het stuk is, dan heb ik daar zo mijn vragen bij. Is die verveling niet gewoon het gevolg van het gevoel als een rund te worden beschouwd, een rund dat van “echt” toneel geen benul heeft bij voorbeeld. Maeterlinck heeft wel over bijen en termieten geschreven, maar bij mijn weten niet veel over runderen…

Pretentieus, jawel, alsof de toeschouwer het na anderhalf uur naaiatelier nog altijd niet begrepen heeft dat de bourgeoisie de arbeid(st)ers neukt…alsof de toeschouwer het getelefoneerde symbolisme, dat hem/haar in de strot geduwd wordt niet meteen door kan hebben. Getelefoneerd, het naaistertje dat plots rechtveert en een hoogst filosofische en symbolische, totaal uit zijn verband gerukte zin uit Maeterlincks oeuvre (dacht ik toch) uit te kramen. Getelefoneerd, de deuren die vanzelf opengaan en zich weer sluiten; dit moet de domme toeschouwer toch terdege begrijpen: arbeidsters en bazen zitten samen gevangen tot de bazen er eventjes uit kunnen.

Arme, zwakzinnige toeschouwer die dat allemaal langdurig moet uitgelegd krijgen, zo langdurig dat mensen in de zaal stilaan het plafond van de schouwburg beginnen te bestuderen of gewoon wat rondom zich kijken naar wie er zoal de zaal schouderophalend verlaat. Ondertussen wordt op het toneel dan maar gezongen dat het een lieve lust is. Lieve lust? Pun not intended.

Theater? Ach, Marthaler… Ging het eigenlijk wel over Maeterlinck?

Is er van Maeterlincks oeuvre of – als men het met alle geweld ook over die boeg wil gooien – van zijn leven echt niets anders te maken dan een afkooksel van de klassenstrijd? Als dat zo is, laat Maeterlinck dan rusten in zijn graf.

Of is het zo dat Marthaler er met een subliem décor en schitterende acteurs toch niet in slaagt met een potentieel aan mooie teksten van Maeterlinck – jawel, die zijn er heus wel –, potentieel prachtige muziek (Debussy, Satie, Bizet e.a.) en dat sublieme décor een boeiende voorstelling te maken? Ik vrees dat het daar wel op uit komt. Het klunst maar wat aan, ook al bulkt het van de middelen. En niet de acteurs, ik herhaal het uitdrukkelijk, treft hier ook maar enig verwijt.

Bizet, terzijde, wordt in de eindeloze herhaling van “l’amour” zo misbruikt dat hij – die tot na de première twijfelde aan “zijn” Carmen – evenzeer als Maeterlinck ligt te tollen in zijn graf. Was die periode cultureel zo oninteressant? Ik meen van niet.

Aan het werk van voornoemde kunstenaars is grof onrecht aangedaan door een zelfingenomen regisseur.

Maeterlinck, van Christoph Marthaler.

© 2007 GENTBLOGT VZW