Gentblogt

Beenderen van Fulco uten Hove gevonden?

dinsdag 22 januari 2008 13u13 | Veerle (tekst), bruno bollaert (beeld) | 8 reacties
Trefwoorden: archeologie, Bijlokehospitaal, erfgoed, geschiedenis.

Terwijl u ’s ochtends of ’s avonds op de kleine ring, stuk Godshuizenlaan, ‘geniet’ van uw dagelijkse portie file, heeft u het ongetwijfeld al gemerkt: er wordt naarstig gewerkt op de terreinen van het sinds september 2005 gesloten Bijlokemuseum (en neen, ik heb het niet over die overheersende betonnen blok op palen, dat is blijkbaar van de Hogeschool). Al die bedrijvigheid staat in het teken van de oprichting van het STAM, het nieuwe Stadsmuseum Gent dat normaal gezien in het najaar van 2009 de deuren opent. Het STAM belooft u “een helder overzicht van het Gentse verleden, inzicht in de hedendaagse stad en een blik op de toekomst”. Over het Gentse verleden kan men niet genoeg weten en onderzoeken en dus streek er, alvorens het terrein werd prijsgegeven aan bouwvakkers en bulldozers, een ploeg van de Dienst Stadsarcheologie neer, op zoek naar begraven materiële sporen uit ons verleden.

Met grote zorg werd de ondergrond van een deel van de Bijlokesite laagje per laagje blootgelegd. En zo werd in de vloer van het 20ste-eeuwse toegangsgebouw van de abdijkerk een 17de-eeuwse grafsteen voorzichtig verwijderd. Het opschrift op de grafsteen vermeldde ene Fulco uten Hove, overleden op 31 augustus 1243 (dit grote verschil tussen datum van overlijden en datum van grafsteen is geen schrijffout, leest u vooral verder). Onder die steen bevond zich een loden kist met daarin een menselijk skelet en een verzegeld flesje met een opgerold perkament. Nu rijst de vraag of die beenderen effectief van Fulco uten Hove zijn.

Maar voor we verdergaan met ons verhaal nemen we eerst een grote sprong terug in de tijd om te achterhalen wie die persoon was. Fulco (of ook Volker) uten Hove (of ook Utenhove) was een telg uit de zeer bekende Gentse patriciërsfamilie uten Hove en was kanunnik bij het kapittel van de Sint-Pieterskerk van Rijsel. Zijn zus, Ermentrudis, had rond 1200 het Onze-Lieve-Vrouwhospitaal gesticht in een pand van de familie, naast de Sint-Michielskerk, in Onderbergen (dit pand werd later verworven door de Dominicanen voor de bouw van hun klooster aldaar). Om die stichting te verduurzamen werd in 1215 speciaal voor het beheer van het hospitaal een abdij van cisterciënzerzusters opgericht in Lokeren (verschillende dames uten Hove waren daar in het begin abdis). Nu bleek dat beheren van op afstand toch niet zo praktisch en moest een andere oplossing gezocht worden.

Dankzij de steun en de bemiddeling van Fulco uten Hove werden het hospitaal en het klooster in 1228 overgebracht naar de Bijlokemeersen, een stuk grond buiten de toenmalige stadsomwalling, dat geschonken werd door gravin Johanna van Constantinopel. Rond het midden van de dertiende eeuw werd de bekende ziekenzaal gebouwd, waarin nu de grote concertzaal van De Bijloke Muziekcentrum Gent ondergebracht is. Die ziekenzaal is een van de merkwaardigste creaties van de gotische burgerlijke bouwkunst waar zo’n 40 bedden stonden (denk daarbij vooral niet aan moderne ziekenhuisbedden, maar eerder aan een soort aaneengeschakelde houten alkoven, waarin meerdere zieken lagen, wat toen zeer gebruikelijk was). De ziekenzaal bevat ook een bijzonder mooi en indrukwekkend dakgebinte, dat u tijdens een concert nog steeds kan bewonderen.

Laten we nu terugkeren naar onze loden kist met beenderen. Fulco uten Hove overleed in 1243 en werd begraven in de hospitaalkapel, waar hij in 1653 de hierboven vermelde grafsteen kreeg. In 1810 kreeg hij een nieuwe rustplaats en zijn beenderen werden in een loden kist bijgezet in een ander kapelletje op de Bijlokesite. Bij de afbraak van deze kapel verhuisden de beenderen naar een bijgebouw van de voormalige abdijkerk. Dat bijgebouw werd toen gebruikt als kloosterkapel. Het nieuwe graf werd weer afgedekt met de 17de-eeuwse grafsteen om enige tijd geleden weer geopend te worden door de mensen van de Dienst Stadsarcheologie.

De kans is dus groot dat het inderdaad Fulco is die daar begraven ligt. Verder onderzoek (studie van het skelet, C 14-datering, e.d.) kan meer zekerheid geven door o.m. geslacht, leeftijd en datering van het skelet te achterhalen. Vanzelfsprekend zal ook het flesje, dat waarschijnlijk uit de 19de eeuw dateert, onderzocht worden. Daarvoor werd beroep gedaan op een gespecialiseerde restaurateur.

Wij houden u alvast op de hoogte.

Meer info vindt u hier en over de geschiedenis van het hospitaal vindt u ook hier informatie.

© 2008 GENTBLOGT VZW