Gentblogt

Mecenaat leeft in plankengewelf

vrijdag 29 februari 2008 9u26 | Bruno Bollaert | 4 reacties
Trefwoorden: kunst, plankengewelf, restauratie, Sint-Pietersabdij.

Deze zomer vroeg Gentblogt aan Geertrui Ryckaert (Pers en Promotiedienst Kunsthal Sint-Pietersabdij) naar haar favoriete kunstwerk in de kunsthal. Weinig verwonderlijk kwam daar toen het plankengewelf in de voormalige refter ter sprake. In de 18e eeuw werd het gewelf van de refter op verzoek van abt Philippe Standaert verfraaid met schilderingen. De taferelen, die teruggaan op thema’s uit het Oude en Nieuwe Testament houden verband met spijs en drank –toepasselijk voor een refter, zo moet ook de abt gevonden hebben.

Door geldgebrek kon het gewelf achteraf evenwel niet meer vernist worden, waardoor het in de 19e en 20e eeuw –het werd toen als kazerne gebruikt– verschrikkelijk heeft afgezien door o.a. vocht en schimmels. In 1989 werd een project gestart om de schilderingen te restaureren, met een voorziene voltooiing zo’n tiental jaar later. Noch de timing, noch het vooropgestelde budget van 315.000 EUR bleken haalbaar, toen men tijdens de restauratie ontdekte dat sommige panelen zwaarder waren aangetast dan ingeschat.

Gelukkig werden twee bedrijven bereid gevonden om de restauratiewerken mee te financieren. In 1989, reeds van bij het begin, werd in ATS nv uit Merelbeke een partner gevonden, en tien jaar later, in 1999 kwam daar ook de hulp van Denys nv uit Wondelgem bij. Het einde van de werken wordt inmiddels in 2010 voorzien, en de totale kost voor het project wordt geschat op 1.000.000 EUR. 85% van dit bedrag werd gerealiseerd door cultuursponsoring.

Veel geld, maar zo’n restauratie is dan ook geen sinecure. In 1989 werd het gewelf volledig gedemonteerd, want de meeste planken werden in het atelier gerestaureerd. Zo’n plank gaat door de handen van vier-vijf man, die elk een specifieke arbeid daarop verricht, waardoor de restauratie van één plank drie dagen in beslag neemt. Vandaag is vier vijfde van het 1.920 planken tellende gewelf gerestaureerd.

Sommige planken ontbraken, en die werden pas ‘opgevuld’ als de belendende planken terug werden bevestigd, zodat men beschikte over het totaalbeeld voor de aanvulling. In een bepaald tafereel miste men daardoor de hoofden van de figuranten. Geheel in de oude traditie van het mecenaat, werden de de zaakvoerders van beide bedrijven gebruikt als model voor de vervanging. (Het gaat om de figuren die u ziet op de foto rechts hierboven, waarvan één met de handen naar de takken van een boom grijpt.) Dit eerbetoon past perfect in de historische traditie om mecenassen af te beelden in de kunstwerken die ze hebben ‘gesponsord’. Denken we maar aan het echtpaar Vijdt, dat figureert op twee panelen van het Lam Gods.

De helpende bedrijven mogen de ruimte ook geregeld gebruiken voor recepties of nocturnes met hun klanten. Ook dat hoort tot de traditie. De Graven van Vlaanderen verkozen deze ruimte reeds om hun festiviteiten te organiseren boven het donkere Gravensteen.

Over de lengte van de refter werden tussen de twee muren steunbalken aangebracht, toen bij de aanvang van de restauratie bleek dat de muren naar binnen dreigden te vallen. Tijdens de werken werden de muren geconsolideerd, en men vermoedt dat de steunbalken weggehaald kunnen worden. Geen enkel ingenieur is evenwel bereid gevonden die stelling te garanderen, zodat men dit heel voorzichtig en empirisch zal nagaan. Als blijkt dat de steunbalken nodig blijven, dan zullen de huidige industriële balken worden vervangen door stilistisch verantwoorde alternatieven.

Het plankengewelf en de refter kunnen bezichtigd worden hetzij individueel (met de digitale monnik Alison als uw begeleider), hetzij in groep, met een gids. De Kunsthal Sint-Pietersabdij is open van dinsdag tot en met zondag, van 10 tot 18 uur (laatste toegang Alison: 16.30 uur).

© 2008 GENTBLOGT VZW