Gentblogt

Maeterlinck. Een Nobelprijs voor Gent

woensdag 18 juni 2008 18u30 | Veerle (tekst), Charles Strijd (beeld) | 8 reacties
Trefwoorden: literatuur, Maurice Maeterlinck, Nobelprijs.

Ik wil eerst en vooral iets bekennen. Enkele jaren geleden heb ik Pelléas et Mélisande van Maurice Maeterlinck gelezen, in een Nederlandse vertaling. Het was een van de boeken in de reeks van De Morgen (2002) over de Nobelprijswinnaars Literatuur.

Ik was wel nieuwsgierig om eens iets te lezen van de allerenige Nobelprijswinnaar literatuur uit de Lage Landen maar was achteraf toch wat ontgoocheld. Lag het aan mezelf, lag het aan de vertaling, lag het aan het werk zelf, ik weet het niet, maar ik moet zeggen dat ik dat niet echt grootse literatuur vond. Misschien moet ik eerst eens ander werk lezen of mij beter verdiepen in de reden waarom Maeterlinck in 1911 deze prestigieuze prijs werd toegekend. Een eerste aanzet daartoe vormt alvast de heruitgave van een werk uit 1999 over onze beroemde stadsgenoot.

Maar laat ons beginnen bij het begin.

Maurice Maeterlinck werd als telg van de welgestelde Gentse, lees Franstalige, bourgeoisie geboren op 29 augustus 1862. Het verhaal van zijn kinder- en jeugdjaren leest als een stadswandeling: hij werd geboren in een statig herenhuis in de Peperstraat (waar tot voor kort de Christelijke Mutualiteit gehuisvest was) en groeide op in de pas gebouwde gezinswoning aan de Frère-Orbanlaan, een nieuwe boulevard die deel uitmaakte van de expanderende wijk rond het kort daarvoor opgerichte Zuid-station.

Een groot deel van zijn jeugd bracht hij door in het landhuis van zijn ouders in Oostakker, vlakbij het Kanaal Gent-Terneuzen, alsook in het kasteel Rijvissche te Zwijnaarde, eigendom van zijn grootmoeder. Hij ging naar de kleuterschool in het Instituut Nieuwen-Bosch (Tweebruggenstraat), naar de lagere school in het Institut Central, een Franstalige privéschool (gehuisvest in een pand op de plaats van het huidige Sint-Baafsplein), naar de middelbare school in het Sint-Barbaracollege (Savaanstraat), om vervolgens rechten te gaan studeren aan de Gentse universiteit (Universiteitstraat), waar hij doctoreerde in 1885. Na een kortstondige carrière aan de Gentse balie hield hij de advocatuur echter voor bekeken en richtte hij zich volop op de literatuur.

Reeds in het college bleek zijn talent voor talen en daar pleegde hij zijn eerste verzen en toneelstukken, die toen nog sterk religieus geïnspireerd waren. Na zijn studies trok hij korte tijd naar Parijs – zogezegd om zich te bekwamen in het pleiten – waar hij in contact kwam met de symbolisten. Hij was er eveneens een van de medestichters van het tijdschrift La Pléiade.

In 1889 verscheen zijn eerste dichtbundel, Serres chaudes, alsook zijn eerste toneelstuk, La princesse Maleine. Beide waren geïllustreerd door George Minne en gedrukt bij Louis Van Melle (Steendam). Maeterlinck hield van zijn geboortestad, wat soms naar boven kwam in zijn werken. Zo is in Serres chaudes in elk gedicht een hoekje van Gent te situeren. In Bulles bleues (1948), zijn laatste werk, beschrijft hij zijn vroegste herinneringen aan zijn geboortestad.

Zijn meest bekende werken zijn de toneelstukken Pelléas et Mélisande (1892), dat beroemd werd door de opera die Claude Debussy op basis van dit verhaal componeerde (1902), en het feeërieke L’Oiseau bleu (1905), dat wereldwijd nog steeds opgevoerd wordt, en o.m. in 1976 verfilmd werd met niemand minder dan Elisabeth Taylor en Jane Fonda.

Maeterlinck groeide op in een Franstalig milieu en schreef ook in die taal, maar dat wil niet zeggen dat hij geen Nederlands kende of het Nederlands ongenegen was. Zo pleitte hij als jong advocaat in het Nederlands, wat toen nog uitzonderlijk was. Een van zijn zeer goede vrienden was Cyriel Buysse, met wie hij zelfs regelmatig Gents praatte. En Marnix Gijsen vertelde dat Maeterlinck Frans met een Gents accent sprak.

In 1911 werd hem de Nobelprijs voor de literatuur toegekend, vnl. door L’Oiseau bleu. Volgens de jury kreeg hij die prijs “Uit waardering voor zijn veelzijdige literaire activiteiten en in het bijzonder voor zijn dramatische werken, die uitmunten door een rijke fantasie en een grote dichterlijke verbeelding, die soms onder het mom van een sprookje een diepe betekenis hebben, waarbij ze tevens op een geheimzinnige manier een beroep doen op de eigen fantasie van de toeschouwer”. Maeterlinck hield echter niet van plechtigheden en verontschuldigde zich voor de officiële uitreiking in Stockholm op 10 december 1911 wegens ziekte. Minister Charles Wauters nam de prijs in zijn plaats in ontvangst.

In 1895 ontmoette Maeterlinck de Franse actrice Georgette Leblanc, met wie hij gedurende twintig jaar een relatie had. Hij verliet Gent in 1897 om zich definitief in Frankrijk te vestigen, aanvankelijk in Parijs, later op diverse andere plaatsen, en niet in bescheiden optrekjes. Zo huurde het koppel een tijd de voormalige Benedictijnerabdij in Saint-Wandrille. In 1919 huwde hij met de veel jongere actrice Renée Dahon. Ze kochten het kasteel van Médan in de buurt van Parijs. In 1930 werd een kasteel in Nice aangekocht, dat hij tot “Orlamonde” doopte (naar zijn beroemd gedicht Les sept filles d’Orlamonde) en waar hij in 1947, na een jarenlang verblijf in de Verenigde Staten, zijn intrek nam. Hij overleed er op 6 mei 1949 aan een hartaanval.

Waarom ik hier nu plots over Maurice Maeterlinck begin?

Enige tijd geleden Рik weet het, ik ben soms een beetje traag Рwerd het boek van stadsarchiefmedewerker Andr̩ Capiteyn, Maeterlinck. Een Nobelprijs voor Gent, voorgesteld. Het is een herwerkte en geactualiseerde heruitgave van de brochure die het stadsbestuur in 1999 publiceerde n.a.v. de vijftigste verjaardag van het overlijden van Maeterlinck.

Wie een diepgravende en volledige biografie over de Nobelprijs-winnaar en zijn werk verwacht, komt bedrogen uit. Wie echter op een aangename manier wil kennismaken met deze auteur, zorg dat dit boek bovenop uw stapel lectuur terechtkomt. Ik heb het hier naast mij liggen ter voorbereiding van dit artikel en ik moet zeggen, het is zeer vlot geschreven, zonder hoogdravende woorden, terwijl het toch een schat aan informatie bevat. Het is ook mooi uitgegeven, met talrijke illustraties uit o.m. de omvangrijke collectie van het archief en de bibliotheek Maeterlinck, die bewaard wordt in het Stadsarchief Gent en in het Museum Arnold Vander Haeghen, en samengebracht werd door de Stichting Maeterlinck.

In korte hoofdstukken worden niet alleen verschillende aspecten uit de levensloop van Maeterlinck verteld, maar wordt ook ingezoomd op ‘sporen’ van de auteur in Gent zoals o.m. het kabinet Maeterlinck in het Museum Vander Haeghen. Daarnaast bevat het boek enkele pagina’s uit Bulles bleues, een overzicht van zijn werken, een bibliografie van recente heruitgaven en studies, en een overzicht van alle Nobelprijswinnaars literatuur tussen 1901 en 2007.

André Capiteyn, Maeterlinck. Een Nobelprijs voor Gent, Gent, Snoeck / Stad Gent – Departement Cultuur, 2008, 112 p. en 120 illustraties, is te koop bij de uitgeverij, in de betere boekhandel, in het Museum Arnold Vander Haeghen-Kabinet Maeterlinck en in de Stadswinkel, en kost € 20.

© 2008 GENTBLOGT VZW