Gentblogt

De Roos

vrijdag 11 juli 2008 11u03 | Geertrui Daem (tekst), Hendrik Braet (beeld) | 16 reacties
Trefwoorden: De Roos, Scheldeoord, volkscafés.

Begin dit jaar lanceerde vzw Volkskunde Vlaanderen de actie “Help met ons de volkscafés redden!”. Een mooi initatief waar wij van Gentblogt maar al te graag gehoor aan geven. Aldus lopen uw reporters buurt na buurt af voor onze eigenste reeks over de Gentse volkscafés.

Aan de overkant van de stadsring die de oude Heirnisbuurt rigoureus doormidden snijdt en die hier misleidend nog Heirnislaan heet, loop je het spoorwegroutje onderdoor, rechtsaf naar de Wolterslaan.
Op de hoek van de Wolterslaan 44 en de Emiel Moysonlaan ligt café De Roos. Zijn rode naam liegt er niet om: hier toeven van oudsher socialisten.

De ruime, heldere gelagzaal met haar opvallend grote ramen ligt pal tegenover de allereerste sociale hoogbouw van Gent. Café De Roos schuilt bij manier van spreken in de schaduw van de hogen torens van het Scheldeoord dat door de stad in de jaren 30 van de vorige eeuw werd gebouwd. Echte Gentenaars spreken al decennia lang over ‘t Scheldemoord. Een volkse, rechttoe rechtaan benaming die op sociale onvrede en onrust wijst. Vele huidige bewoners van de blokken hebben het zelfs met koppige fierheid over hun Scheldemoord.

Op een rustige woensdagnamiddag gaan we café De Roos binnen.
Het is er stil. Verspreid aan de tafeltjes zitten enkele oudere mensen. ’n Tweetal zit samen te praten, de anderen blijven achter hun biertje voor zich uit zitten staren.
Het valt me weer op hoe groot en licht het hier is, en dat ik desondanks, de sfeer toch niet luchtig, niet opgewekt kan vinden.
Ik ben wel al eens meer in De Roos geweest wanneer er een activiteit doorgaat, een of ander debat op zondagvoormiddag door de wijkafdeling van de sp.a georganiseerd. Dan ziet het hier zwart van het volk. Niet dat ik een politiek beest ben, maar ik krijg als buur de aankondigingen in mijn brievenbus én ik ben wel begaan met mijn buurt.
Ik herinner me een heel geanimeerde bijeenkomst in De Roos met Jan Hoet en Danny Vandenbossche als sprekers onder het motto ‘Kan kunst de wereld redden?’
Het is moeilijk te geloven dat dit dezelfde plek is! Waar ik in dit café de mensen ongegeneerd en vinnig, pint in de hand, hoorde argumenteren tegen politici, zie ik nu eenzame stamgasten, roerloos op hun stoel achter hun tafeltje zitten, badend in het felle licht dat door het glas over hen heen valt. Dit zijn niet de meest fortuinlijken onder ons, besef ik. En ‘n loodzware tristesse overvalt mij.

Gelukkig staat de opgewekte cafébazin ons achter haar toog uitnodigend op te wachten. Arlette is klein van gestalte en groot als persoonlijkheid; kordaat, vriendelijk en zeer welbespraakt. Hoewel ze De Roos nog maar drie jaar uitbaat kent ze haar zaak, klanten én de geschiedenis!
‘Dit is geen gewoon café, ’t is een Volkshuis,’ zegt ze beslist ‘Volkshuis De Roos.’ Ze neemt ons gauw even mee naar buiten om de borden te tonen die links en rechts aan de gevel hangen met ‘Volkshuis De Roos’ erop.
‘Weet ge dat dit het laatste Volkshuis van Gent is?’ vraagt ze met iets van trots.
‘En het Volkshuis in de Sleepstraat dat Octavia nog lang heeft open gehouden dan?’ vraag ik.
‘Dat was van de communisten en die vergaderen er al lang niet meer.’ Antwoordt Arlette.
‘Wij van Volkshuis De Roos hebben van ’t jaar juist onze 25ste verjaardag gevierd,’ vertelt ze verder, ‘Het café bestaat van 1983. Voordien was het hoekhuis een winkel van de coöperatieve, ’n kruidenierszaak van in de jaren 50 al, toen de blokken van de Emiel Moysonlaan bij het Scheldeoord gebouwd werden, en hiernaast de stadswasserij en de volkskeuken en de openbare stortbaden.’
Ik weet de gebouwen van de wasserij en de badinrichting op de Wolterslaan al heel lang leegstaan. Ze wachten op een nieuwe bestemming, maar er zit asbest in verwerkt.
Volkshuizen en coöperatieven zijn er al van in de 19de eeuw.
Onze Gentse Vooruit was de eerste in 1873. De socialisten streefden naar sociale ontvoogding van de arbeiders met cultuur als hefboom. Daarom werd in de Volkshuizen ook toneel gespeeld en gezongen, en er was een bibliotheek voor de arbeiders. In de jaren 1960 zijn de COOP winkels failliet gegaan. De voorloper van De Roos heeft het blijkbaar nog het langste uitgehouden! En nu is café De Roos zélf het laatst overlevende Gentse Volkshuis? Verdorie, we zijn hier op dit eigenste moment, zonder dat we het beseffen, ’n stukje geschiedenis aan het schrijven, realiseer ik me opeens!

‘Sinds dat ik voorzitter van de wijkafdeling Heirnis ben, heb ik onze koffietafels voor senioren open gesteld voor alle leden, niet alleen voor de bejaarden,’ legt de gedreven bazin ons graag uit ‘en sindsdien is er veel verjonging te zien!’
‘Wat doet ge dan zoal in Volkshuis De Roos?’ wil ik weten.
Arlette antwoordt begeesterd. ‘Wel, op donderdag is er koffietafel en dan krijgt iedereen ’n pateetje en één consumptie gratis. We doen allerhande activiteiten voor de leden: een Paasgeschenk, een kerstdiner, een cadeau voor moederkesdag en een voor vaderdag, enzovoort…Er is gratis vervoer naar hier voor wie slecht ter been is, er zijn maandelijkse open bestuursvergaderingen en een grote tombola. Het enige dat we verwachten is dat de leden elk één prijsje meebrengen en zelf loten kopen, en dan vragen we nog 1 euro per maand – die gaat volledig naar de werking van de sp.a. Dat ene Eurootje ochot, dat hebt ge er al direct weer uit bij de koffietafel, met dat gratis pateetje alléén al!’
‘Dat is de moeite, ja.’ Moet ik beamen.
De fotograaf neemt ondertussen foto’s. De mensen poseren graag. Ze hebben sterke karakterkoppen. Allemaal zijn ze bewoners van de blokken van ’t Schelde(m)oord.
Een heel lieve man die hier al 35 jaar woont, zegt dat er vroeger veel winkeltjes waren in de blokken, beneden aan de straatkant. En dat de appartementen er sinds de verbouwingswerken w̩l op verbeterd zijn, groter en geriefelijker geworden, maar dat door de aanslepende werken Рnu weer aan de straten Рhet leven precies is stilgevallen.

Aan de toog staat een man verbeten het ene biertje na het andere te drinken. Naast zijn glas staat een goedgevulde plastic zak voedingswaren van de Aldi.
Hij is spoorwegarbeider geweest, werd door een trein aangereden en staat sindsdien op invaliditeit. Hij haalt officiële papieren uit zijn portefeuille en toont ze me.
‘Ik kom hier, maar ik ben van een ander gedacht,’ fluistert hij mij toe. ‘Ze weten het, dat ik van ’n ander gedacht ben, maar ze laten mij hier toch gerust, omdat ik erover zwijg…’
‘Hoe bedoelt ge, van een ander gedacht?’
‘Ik heb thuis een grote leeuwenvlag hangen over mijn balkon, en binnen in mijn living ook,’ zegt hij en wijst naar de overkant. ‘Zo ben ik, snapt ge het, van ’t Vlaams belang, maar sst…’ Hij trekt grote ogen.
Er is een vrouw binnen gekomen die ik soms in de buurt luidop tegen zichzelf pratend over straat zie lopen.
‘Ha, hier is ze zie, de mama van de blokken!’ wordt ze hier joviaal begroet. Ze bestelt zich aan de toog een pils uit het flesje.

‘Nu is het hier stillekes,’ zegt de cafébazin, ‘Ge moet eens terugkomen als er veel volk is.’
‘Ik weet het,’ zeg ik.
‘De Roos is vooral gekend voor zijn meiavond feest. De dag voor de 1ste mei geven we altijd een etentje en een muziekoptreden, dan is het hier bakske vol en ambiance! Of komt eens kijken op de dag voor de gemeenteraadsverkiezingen, dan houden we een zangstonde, dat is ondertussen een échte traditie geworden. Ge zijt welkom.’
‘Afgesproken. Dat zullen we doen, Arlette! Geef mij nog maar een theetje, een rode rozenbottelthee.’ zeg ik – die serveert ze me met een koekje én enkele schijfjes sappige appelsien. Lekker en toch gezond. Santé!

© 2008 GENTBLOGT VZW