RSSDuitse advocaten eisen teruggave kunstwerk door Gent
Het Museum voor Schone Kunsten van Gent werd benaderd door een Duits advocatenkantoor dat de teruggave vraagt van het ‘Portret van Ludwig Adler‘ van Kokoschka. Het advocatenkantoor treedt op voor de erfgenamen van de Duitse bankier en verzamelaar Victor von Klemperer, die het werk rond 1937 in Duitsland verkocht. Eerder kon u daar hier reeds de eerste persberichten over lezen, en intussen kwam er ook een officiële reactie van de Stad Gent: het stadsbestuur en het museum zullen eerst en vooral werk maken van het zoeken naar de juiste juridische toedracht van de feiten en de achtergrond. Terecht, want op het eerste zicht is het, kwestie van een toepasselijke term te gebruiken enigszins flou artistique wat er juist aan de hand is.
Het werk werd in 1988 aangekocht met de steun van de Nationale Loterij, de Vlaamse Gemeenschap en de Vrienden van het Museum. Het werd aangekocht bij de Londense kunsthandel Marlborough Fine Arts, voor de som van 18 miljoen Belgische frank (450.000 euro). Het meesterwerk is een absolute topper het van het Museum voor Schone Kunsten.
De aankoop gebeurde naar aanleiding van de tentoonstelling over de Brits-Oostenrijkse kunstenaar Oskar Kokoschka zelf., die in 1978 in het kader van Europalia Oostenrijk in het Gentse museum werd georganiseerd.
Dat de Stad zich niet op louter verzoek van de advocaten van de erven von Klemperer gewonnen zal geven staat vast. Het Museum voor Schone Kunsten van Gent heeft heeft destijds meegewerkt aan het onderzoek dat de Belgische Commissies hebben gevoerd in navolging van de Conferentie van Washington, naar bezittingen en tegoeden uit Joods bezit in België, voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog.
Het onderzoek van de vraag tot teruggave van het schilderij bevindt zich in een beginfase. De diensten van de Stad Gent moeten eerst het dossier samenstellen en het eventueel beschikbaar feitenmateriaal en de beschikbare documenten over de transactie in 1937 opvragen en verzamelen. De beoordeling van de zaak zal voor een eventuele rechtbank geen eenvoudige kwestie worden. Zo wordt het bijvoorbeeld zoeken welke rechtsregels van toepassing zijn in verband met het begrip “bezit ter goeder trouw“.
In vele Europese landen wordt gesteld dat wie een goed dat voorkomt uit een misdrijf gedurende een bepaald aantal jaren ter goeder trouw in zijn bezit heeft ook de rechtmatige eigenaar is van dat goed. Zo is het ook in België, maar dat is niet het enige probleem: op Europees niveau is men er nog niet helemaal uit of in het geval van de oorlogsroven rechten kunnen toegekend worden aan de eerlijke bezitter, en zo ja, welke. Bovendien zijn er in heel Europa maar een paar honderd claims, zodat er ook geen duidelijke rechtspraak is om op terug te vallen. Dat het MSK weldegelijk een eerlijke koper en bezitter is, staan dan weer zo goed als bij voorbaat vast.
Het begrip “kunstroof” maakt één en ander nog complexer. In deze zaak zou Victor von Klemperer een visum om Duitsland te kunnen vluchten hebben verkregen op voorwaarde dat hij zijn rijke collectie in handen liet van de nazi’s. Een dergelijke “gedwongen verkoop” valt onder het begrip “kunstroof” en geeft de nabestaanden een rechtsgrond. Tenminste, als de erven von Klemperer kunnen aantonen dat het werk inderdaad op die manier in omloop geraakt is. Mocht het stadsbestuur van Gent al dan niet na een beslissing van een rechtbank overgaan tot teruggave, dan wordt de volgende vraag misschien of de -nochtans onbesproken- Marlbourough Galerij niet aansprakelijk dient gesteld worden voor de enorme schade die het MSK zou lijden bij het verlies van dit werk. Maar dat is wellicht een vraag voor de verre toekomst.
Vooralsnog is het expressionistische meesterwerk nog steeds te zien in de permanente collectie van het Museum voor Schone Kunsten te Gent, in het Citadelpark: alle info vindt u als u hier klikt.
© 2009 GENTBLOGT VZW
Ik vind dit één van de mooiste ruimtes van het MSK .
ik schrijf het geen twee keer.
zie bijdrage onder msk.
Ik sta volledig achter uw analyse! Er klopt inderdaad iets niet met die dwang tot verkoop en verkoop, en daarnaast het feit dat Kokoschka een gedoemde kunstenaar was. Op dat moment was inderdaad de “marktwaarde” van die schilderij quasi gelijk aan nul.
Ik hoop dat dit topwerk mag blijven. Desnoods kom ik het zelf verdedigen. Mocht het nog niet duidelijk zijn, ik ben nogal zot van Oscar Kokoschka’s schilderijen. Wel jammer dat er geen afbeelding van het schilderij bij staat (nu moest ik eerst elders op zoek)
Elias, dat heb ik uiteraard gedaan om u naar het msk te lokken!
eerlijk gezegd, het is in gronde bijna niet te geloven, dat de eigenaar van zijn beeld meer dan 50 jaar voor de teruggave moet blijven vechten.
Diefstal blijft diefstal, gelijk wanneer geleden.
Herb: ik begrijp dat het nog niet eens beslist is of er ooit een diefstal geweest is. De bestaande regeling kan volgens mij onmogelijk toegepast worden op deze situatie. Gent heeft recht om deze duurbetaalde schilderijen te houden!
beste Tine, de diefstal van het beeld is al sinds 1956 gemeld. Zie lijst: Kunstraubgut van de UN. von Klemperer is de eigenaar. Dat hij 50 jaar voor de teruggave moet vechten, vooral tegen musea, is toch spraakmakend.
Er is ook een bevestiging door het Kunstmuseum Berlin. Zelf bij Sociby staat enfin stond, het als geroofd. Dat zich de meesten musea ervan niets aantrekken en op tijd spelen maakt het zeker niet beter.
Beste Herb,
Bent u zeker dat het over hetzelfde kunstwerk gaat?
Als een moord na 30 jaar verjaart, waarom zou dit dan niet voor diefstal zijn !