Gentblogt

Zie een museum in wording door zijn nieuwsgierige ogen…
een museum dat zal tonen wat Gent tot Gent, en wat een stad tot stad maakt.

Zoals reeds gezegd, opent het STAM begin oktober zijn deuren. Uiteraard omvat dat museum meer dan alleen de nieuwbouwvleugel: het beslaat ook het hele Klooster-Abdijcomplex in het zuiden van de Bijlokesite, het voormalige Bijlokemuseum. Deze maand bijten we de spits af met de Abdij, die de vaste tentoonstelling zal herbergen. Maar eerst een paar overzichtsplannetjes.

Een bezoek aan het STAM begint altijd in de nieuwbouw, maar een zicht op die nieuwe vleugel bewaren we voor een volgende reeks. Van daaruit trek je op de eerste verdieping de abdij in om via de kapel naar de eerste tentoonstellingszaal te gaan, over de vroegmiddeleeuwse geschiedenis van Gent. Daarna ga je via de refter naar het gelijkvloers, waar de overige tentoonstellingszalen liggen. Op het gelijkvloers volg je de pandgang van de abdij in wijzerzin om een chronologisch en tegelijk ook thematisch overzicht van de Gentse geschiedenis te krijgen in de diverse zalen. Je kan van dit vaste traject afwijken door onderweg ook even in het klooster binnen te wandelen, dat dienst zal doen voor tijdelijke tentoonstellingen en enkele randactiviteiten.

(l) We beginnen de museumwandeling in de eerste tentoonstellingsruimte, waar allerhande archeologische artefacten verzameld zullen worden en in verband worden gebracht met de vroegmiddeleeuwse stadsontwikkeling van Gent (deze ruimte is nr. 2 op het plannetje van niveau +1). (m) Wanneer we die zaal verlaten, komen we in een trapzaal waar ook een lift wordt geïnstalleerd. Het complex kent een bouwgeschiedenis van zowat 8 eeuwen, en steekt dan ook vol kleine en grote niveauverschillen. Een van de aandachtspunten bij de verbouwingen was het toegankelijk maken van het hele complex voor mensen die slecht te been zijn of een rolstoel gebruiken. (r) Deze trapzaal brengt ons eerst langs de behoorlijk spectaculaire middeleeuwse refter, die geen dienst zal doen als specifieke tentoonstellingsruimte, maar als ‘attractie’ op zichzelf. Er wordt een grote tafel geplaatst om de ruimte opnieuw enigszins het gevoel van een refter te geven, maar de zaal zal ook af en toe dienst kunnen doen als een concertruimte. Hiervoor wordt gekeken naar samenwerking met het muziekcentrum De Bijloke, de naaste buren van het STAM.

Potentieel als zelfstandige attractie heeft de refter zeker, want we kunnen er nog muurschilderingen bewonderen van meer dan een half millennium oud! Deze worden de komende maanden opgefrist. Hier zien we het Laatste Avondmaal boven de deur waarlangs je de refter zal betreden vanuit de trapzaal.

(l) Na het (optionele) bezoek aan de refter wordt de vaste tentoonstelling via de pandgangen vervolgd naar de zaal met het thema Stadslucht maakt vrij: de Middeleeuwse grootstad. Dat is overigens bijna een understatement, want Gent behoorde in de Hoge Middeleeuwen tot de allergrootste steden van Europa. De tento over deze bloeiperiode wordt nog verrijkt met een paar computers met touchscreen waar je een hele databank met sporen van dit verleden naar eigen believen kan verkennen. (r) Behalve de grote tentoonstellingszalen die een chronologisch beeld zullen schetsen van de Gentse stad en zijn inwoners, liggen er langs de pandgang ook twee meer thematische ruimtes (nrs. 6 en 8 op het plannetje), gewijd aan twee zaken die onlosmakelijk met het culturele erfgoed en de identiteit van Gent verbonden zijn: Keizer Karel en het Lam Gods. Het Lam Gods wordt trouwens met een echt “whodunnit?”-thema gebracht. Dat kan alleen maar plezant worden.

(l) De gerestaureerde pandgang is de ruggengraat van het parcours en zo’n belangrijke ruimte kan natuurlijk niet uitgekleed blijven. Fotograaf Carl De Keyzer, die overigens in Gent woont, maakte hiervoor een reeks Gentse straatbeelden. (r) De 7de zaal van het parcours, ook wel de zaal 1715 genoemd, is vast de meest pompeuze. Het zal dan ook niet verwonderen dat het thema hier De versierde stad en zijn burgers luidt, en een beeld zal schetsen van Gent en zijn inwoners in de vroegmoderne tijd. Behalve het flamboyant versierde plafond kent deze ruimte nog een grote blikvanger – zodanig groot dat die niet uit de zaal kon verwijderd worden tijdens de restauratie en dus gewoon ter plaatse moest gekist worden. Het is een enorm schilderij, waarvan de inhoud u en mij pas bekend zal zijn bij de opening van het STAM – tenzij iemand nog duidelijke herinneringen heeft aan een bezoek aan het duffe Bijlokemuseum. Het schilderij zal worden opgehangen aan de korte wand links in beeld. Om de bezoekers toe te laten om het te bewonderen zonder er een stijve nek aan over te houden, wordt er in het midden van de tentoonstellingszaal een klein paviljoen gebouwd, waar je bovenop zal kunnen staan. De puzzelstukjes daarvan zie je hier op de vloer liggen.

De jaren van contrareformatie en absolutisme werden gevolgd door een van de grootste keerpunten in de geschiedenis in het algemeen, maar zeker ook van Gent in het bijzonder. De 19e eeuw was de eeuw van de Industriële Revolutie en de stoommachine. Dankzij de Gentse spion Lieven Bauwens vond de mechanische spinmachine, de Mule Jenny, haar weg uit Engeland naar het Europese vasteland. Gent werd zowaar als eerste stad op het vasteland de Industriële Revolutie ingeworpen!
Zaal nr. 9 toont dan ook deze economisch maar vooral ook sociaal bewogen tijd op een dynamische manier, in een tunnel met een audiovisuele tentoonstelling rond het thema De geordende stad en de maakbare samenleving. Interactiviteit troef, want behalve kijken en luisteren zal je ook naar hartenlust kunnen bladeren door kopieën van het “Fonds Vliegende Blaadjes”. Dat is een vrij uniek archief van o.m. strooibriefjes en foldertjes in de collectie van de Gentse Universiteitsbibliotheek. Goed om de tijd uit het oog te verliezen, want heel die zwarte band, waar nog lamellen op worden gezet, zal ermee vol staan.

(l) Nog een stukje van de pandgang. Hier is het pleisterwerk wel al gerenoveerd, maar moet er nog geschilderd worden. Op het einde rechts kom je in het Klooster, dat we een volgende keer zullen verkennen. De deur rechts leidt naar de kapel, waar je ook even langsgaat bij de aanvang van het parcours. Zo meteen nemen we daar ook een kijkje. (r) In zaal 10, ook wel de boogzaal genoemd omwille van de 3 bogen die er staan, komt een dynamische tentoonstelling over de periode van de Tweede Wereldoorlog tot vandaag – De leefbare stad en zijn netwerkbewoners. Omdat deze periode doorloopt tot in het heden en over de huidige stad en stadsbewoners gaat, komt hier geen ‘retrospectieve’ selectie, maar wordt een aantal touch tables geïnstalleerd waarop iedereen naar hartenlust kan bladeren door filmpjes, foto’s en nog een hele, steeds groeiende rijkdom aan materiaal uit de afgelopen 60 jaar tot vandaag.

(l) Gent heeft zoals elke stad natuurlijk niet alleen een rijk verleden en bruisend heden, maar ook een spannende toekomst. Logisch dus ook dat het parcours niet in het heden, maar in de toekomst afrondt. In deze laatste zaal, achter zaal 10, zal elke 6 maanden een ander groot toekomstbepalend stadsproject worden toegelicht. Van oktober tot april zal dat de reconversie van de Oude Dokken zijn. (r) Vanuit de toekomstzaal, waar de ‘streepjescode’ van die nieuwbouw eventjes herhaald wordt, zien we de kerk alweer lonken…

Momenteel ziet die er nog wat stoffig en versleten uit, maar ook die zal in oktober helemaal opgefrist zijn, vrij van stof en voorzien van een frisse lik verf en gerestaureerd pleisterwerk. Er wordt nog nagedacht over een leuke afsluitende attractie in deze kerk, maar dat wordt een nieuwtje voor later…
Het parcours verlaten doen we op dezelfde plek als waar we het voor het eerst betraden: aan het orgel van de kerk, maar dan op het gelijkvloers, in plaats van de verdieping, waarna er nog kan nagenoten worden in het STAMcafé of in de heraangelegde en uitgebreide boomgaard.

Maar dat… is voor een volgend fotobezoek.

© 2010 GENTBLOGT VZW