RSS‘t Brandt in d’helle
Wandeling GOV, maandag 19 juli 2010, in het kader van de Open Monumentendag van 2010 met als thema: Aarde-Lucht-Vuur en Water.
Onderwerp van de wandeling: ‘t brandt in d’helle. Over de geschiedenis van de branden en brandbestrijding in Gent. Gids was Guy Mortier.
Oas d’alarme wor’ gebloaze, den pompier moe seffens op
Hij es uuk verplicht te sloapen mee zijn casque op zijne kop
Er waren heel wat belangstellenden opgedaagd aan het vertrekpunt, misschien ook omdat dit punt aan het Glazen straatje gelegen was — maar een bezoek aan dit -hete- straatje zat er die dag niet in.
De gids liet zich niet pramen om de uitleg in het Gènsch te geven wat door iedereen werd gesmaakt.
De tocht begon met een herinnering aan de Zuidstatie (water en vuur = stoom), waarvan nog enkele resten zijn te vinden, o.a. aan de afrit van de autosnelweg aan het Zuidpark: het beeld van de Belgica, door sommigen verkeerdelijk ook nog de maagd van Gent genoemd. En ook de zuilen kan men daar vinden.
Via ‘De Cirk’ — afgebrand in 1922 en daarna weer opgebouwd en binnenkort geïntegreerd in het project DWaalse Krook met de nieuwe bibliotheek, ging het naar de Vooruit, om er te verwijzen naar de brand van Ons Huis op de Vrijdagmarkt op 29 mei 1897.
Tussendoor werd ons een en ander duidelijk gemaakt over de brandbestrijding in vroegere tijden, waarvoor de kloosters en gilden verantwoordelijk waren.Zij moesten immers voorzien in het nodige materiaal om vooral te vermijden dat het vuur uitbreiding zou nemen. Met lange ladders en haken om het stro van de daken uiteen te kunnen trekken.Men bouwde toen ook met brandstraten waardoor het vuur moeilijker kon overslaan naar andere panden.
Voorbij aan de Savaanstraat met het Sint-Barbaarcollege — Sint-Barbara is de patroonheilige van de brandweer.
Oudere Gentenaars herinneren zich zeker nog de brandweerpost aan de Opera: het is ook de toenmalige nachtwacht die in 1926 de brand opmerkte aan het gerechtshof, dat toen zo goed als volledig uitbrande. De brandwacht verbleef eerst in de toren van de Sint-Niklaaskerk, om later naar het Belfort te verhuizen. Deze mannen werden door hun stadsgenoten ook wel eens Pottekakkers of Kanneziekers genoemd, omdat zij een kan meenamen naar boven, bij gebrek aan toilet.
Bliksem was meer dan eens oorzaak van torenbranden: zo brandde de spits van Sint-Baafs, meermaals af, tot ze uiteindelijk niet meer werd heropgebouwd.
De wandeling liep ook langs het Spijker aan de Graslei, een gebouw dat in 1898 volledig vernield werd op de nu naar buiten overhellende buitengevel na. In 1829 was er een grote brand plaats in het Gravensteen, waarin toen fabrieken waren gevestigd, en dat terwijl Willem I aan de feestdis zat in het stadhuis. Of hij is gaan kijken en zijn eten heeft laten staan koud worden, weten we niet.
Fabrieken in oude gebouwen en kloosters waren toen geen zeldzaamheid, en de bijhorende branden dus evenmin. Zo was er de grote brand in het Augustijnenklooster in 1838, dat bijna volledig werd vernield: sporen daarvan zijn nog steeds te zien in de bibliotheek.
Grote branden uit een niet te ver verleden? Het jongensweeshuis aan de Martelaarslaan in 1947. De 1000 meubels op het gouden Leeuwplein in jaren 1950.
Avothea in het Gewad 2006 — onlangs nog te zien in de tv reeks Het leven zoals het is. Bowater Philips in de New Orleansstraat. Cinema Leopold (aangestoken door de uitbater). En niet te vergeten bij de brandweer zelf in de Academiestraat (ze waren wel snel ter plaatse).
De brandweer heeft meerdere kazernes gehad, o.a. in het Geraard de Duivelsteen, Hoek Hoogpoort / Schepenenhuisstraat naast NH hotel, Academiestraat. In 2005 vierde de Gentse branweer haar 200-jarig bestaan en kort daarna verhuisden ze naar de Roggestraat.
Het was een leerrijke wandeling, op een toepasselijk warme dag, met een begeesterende en terzake beslagen gids. De gratis wandelingen van de GOV zijn altijd een aanrader en zeker tijdens de feestweek.
Wie nog meer wenst te weten over brand en brandbestrijding in Gent, verwijs ik graag naar Ghendtsche Tydingen 1991 nr 2 -Toen de rode haan ook te Gent kraaide- door David Maes.
© 2010 GENTBLOGT VZW