Gentblogt

Even binnenpiepen in Hotel d’Hane Steenhuyse

vrijdag 10 september 2010 14u35 | Veerle (tekst), Max Van Hemel (beeld) | 16 reacties
Trefwoorden: Architectuur, erfgoed, Hotel d'Hane Steenhuyse, Open Monumentendag, veldstraat.

We kennen allemaal de Veldstraat, waar je op een zonnige zaterdagnamiddag over de koppen kan lopen. Zeg winkelstraat en je zegt Veldstraat, en dat is zeker al zo sinds het einde van de 18de eeuw. Maar dan loop je zo gezellig ‘vitrines te lekken’ (wat is het Gents toch een plastische taal) en ineens, oeps, geen etalages meer. Enkel een tientallen meters lange natuurstenen plint, met erboven een reeks ramen met gesloten luiken, waar je gewoon aan voorbij loopt want op ooghoogte is er absoluut niets dat de aandacht trekt. Ik heb het uiteraard over het Hotel d’Hane Steenhuyse en het loont meer dan de moeite om wél eens de aandacht op dit gebouw te vestigen. Want de Veldstraat is/was meer dan alleen een winkelstraat. In de voorbije eeuwen waren er immers heel wat vooraanstaande families gevestigd, wat zich weerspiegelde in de imposante hotels (in de oude betekenis van stadswoonhuis) die er werden opgetrokken, zoals het Hotel d’Alcantara (waar nu o.m. tabakhandelaar Caron gevestigd is), het Hotel Clemmen (het huidige Museum Arnold Vander Haeghen) en dus ook het Hotel d’Hane Steenhuyse (waar nu de Dienst Monumentenzorg gehuisvest is).

De familie d’Hane kocht op het einde van de 17de eeuw in de Veldstraat enkele huizen die reeds teruggingen op een middeleeuws steen. Ook toen was duidelijk al sprake van Vlamingen en hun baksteen, want het was het startsein van meerdere en grondige verbouwingswerken, getuige bv. het rococotrappenhuis uit 1761. In de loop van de 18de eeuw kocht Emmanuel Ignace d’Hane (1702-1771) nog enkele huizen, en liet in 1768 alle panden samenvoegen tot één geheel. Tegelijk werd een nieuwe voorgevel opgetrokken in late rococostijl (Louis XV), bestaande uit 13 traveeën en een vooruitspringend middengedeelte dat veel rijker versierd is. Algemeen wordt aangenomen dat deze gevel ontworpen werd door David ‘t Kindt (de architect van o.m. het hoger vernoemde Hotel Clemmen, het Kraankindershuis, de Hoofdwacht (de huidige Handelsbeurs) en de Stadsgevangenis of “Mammelokker”). In die periode werd ook de grote achthoekige hal aangelegd, die de vestibule verlengde tot aan de koetsdoorrit.

Ook opvolger Pierre Emmanuel d’Hane (1729-1786), die in 1768 door keizerin Maria-Theresia tot graaf werd verheven, had last van de spreekwoordelijke baksteen. Het Hotel was gedurende vele jaren een bouwwerf, en het duurde hem allemaal nogal lang, zo vertrouwde hij ons toe in 1778 (allez, niet echt 1778 natuurlijk, het was tijdens een van de historische evocaties twee jaar geleden). Om te beginnen liet hij in 1771 de indrukwekkende tuingevel bouwen, in classicistische stijl (Louis XVI). Merk op dat het reeds een latere stijl dan de voorgevel betreft, hoewel hij nauwelijks enkele jaren later werd opgetrokken. Ook het interieur liet hij afwerken in dezelfde stijl en de schilderijen in de eetkamer stellen taferelen uit het leven van de familie d’Hane voor.
Maar hét pronkstuk binnen is wel de balzaal, of het “Italiaans salon”, die Pierre Emmanuel liet bouwen. Die balzaal is twee verdiepingen hoog en komt uit op het grote terras aan de tuingevel. Het veelkleurige parket is van de hand van Henri Feylt en werd na vijf jaar arbeid voltooid in 1780. Het parket is gelegd op sparrenhout, bestaat uit vijf soorten hout: ebben-, rozen-, geel-, amarant- en plaanhout en is samengesteld uit kubusmotieven rond een centraal thema.

Onder zijn jongste zoon, graaf Jean Baptiste d’Hane (1757-1826), die nog heel wat verfraaiingen liet aanbrengen (o.m. panelen van Pieter Norbert van Reijschoot), kende het Hotel zijn grootste uitstraling. De opeenvolgende generaties d’Hane speelden onder de diverse politieke regimes een belangrijke rol in het politieke en culturele leven van de stad, en graaf Jean Baptiste kon toch wel enkele vooraanstaande figuren onder zijn gasten rekenen: Charles Maurice de Talleyrand, Frans minister van Buitenlandse Zaken (1803), Jérôme Bonaparte, koning van Westfalen (1811), Alexander I, tsaar van Rusland (1814), Willem I, koning van de Nederlanden (1815) en prins Willem van Oranje, de latere koning Willem II (1814, 1815 en 1818). Maar de beroemdste gast was evenwel koning Louis XVIII, die er tijdens de Honderd Dagen van Napoleon onderdak vond. En net zo beroemd is het verhaal van de zwaarlijvige koning en zijn copieuze maaltijden, die de Gentenaars door de openstaande luiken konden gadeslaan, wat hen de meer dan beroemde woordspeling Louis die Zwiet ontlokte. Tja, Gentenaars blijven Gentenaars nietwaar, het hart ligt hen op de tong maar ze bedoelen het absoluut niet kwaad.

In de loop van de 19de eeuw werden de stallingen en een deel van de tuin nog omgevormd tot twee herenhuizen, en toen in 1877 de laatste mannelijke erfgenaam d’Hane overleed, kwam het Hotel in handen van Valerie van Pottelsberghe de la Potterie, de vrouwelijke lijn van de familie, die instond voor de laatste grote verbouwing van het pand. Zij vond het huis veel te groot voor haar en haar dochter en liet een deel van het huis afsplitsen, waardoor de grote trap werd verplaatst en de vestibule een stuk ingekort.

In de loop der jaren geraakte het Hotel in onbruik tot het na de Tweede Wereldoorlog diverse bestemmingen kreeg: in 1949 werd er het Museum van de Honderd Dagen ingericht, een deel werd een tijdlang verhuurd als apotheek, na de aankoop door de stad Gent in 1981 vond het Informatiecentrum Stadscentrum er onderdak en de laatste jaren is de Dienst Monumentenzorg er gehuisvest. Het Hotel is beschermd als monument sinds 13 augustus 1953 en werd sinds de jaren 1990 gerestaureerd. Nog een interessant detail: tijdens die restauratie werden er – soms slechts sporen van – 13 verschillende soorten waardevol 18de- en 19de-eeuws behangpapier aangetroffen (behangpapier was toen trouwens een nieuwigheid in de woondecoratie en werd vervaardigd in vellen, rollen bestonden nog niet), en voor de huidige aankleding liet de stad speciaal met de hand geschilderd papier, ‘le papier paint’, vervaardigen.

Helaas is dit prachtige gebouw zelden te bezichtigen. Onze fotograaf bezocht het tijdens de voorbije Gentse Feesten, en zondag kan u er uitzonderlijk ook terecht, tijdens de Open Monumentendag. Zeker doen!
Uiteraard is er die dag nog veel meer te bezoeken, het volledige – Gentse – programma vindt u op de website.

(Geraadpleegde werken:
Schrans Guy, Vrijmetselaars te Gent in de XVIIIde eeuw, Gent, Liberaal Archief, 2009,
831 p.
Decavele Johan, Franse franje naar Gentse maat. De burgerbouwkunst te Gent in de 18de eeuw, Gent, Dienst voor Culturele Zaken, 1984, 175 p.
http://www.gent.be/eCache/THE/1/464.cmVjPTQwMjAx.html
http://inventaris.vioe.be/dibe/relict/25985)

© 2010 GENTBLOGT VZW