Gentblogt

Grande noite de fado

dinsdag 29 maart 2011 10u06 | Gudrun | 2 reacties
Trefwoorden: De Centrale, fado.

Ahh, die zwoele avonden op dat terras aan het water van de Portugese kust! Mijn lief en ik, op een blijkbaar niet toeristisch plaatsje, want het zat er vol met rasechte Portugezen. Het eten was er heerlijk – die vis, ach die vis! Het luide Portugese getater stoorde ons niet, de uitgelatenheid was aanstekelijk. Tot wellicht de alcohol zijn werk begon te doen, samen met het late uur, en er een soort van weemoedigheid over het terras neerdaalde. De patron haalde plots een gitaar boven, installeerde zich temidden van de paar tafeltjes, en begon te zingen voor zijn vrienden. En voor we het wisten, zaten we ademloos te luisteren naar prachtige muziek, wat achteraf fado bleek te zijn. Het gezelschap vroeg ons om erbij te komen zitten, en een jonge gast probeerde in gebroken Engels uit te leggen wat de muziek betekende. Het maakte niet uit, het was prachtig! En vooral, iets om nooit meer te vergeten.

Terwijl de ‘Novo Fado’ sinds een paar jaar de Europese podia overspoelt, blijven fadistas (fadozangers) en muzikanten in de duistere kroegen van het middeleeuwse Lissabon de traditionele fado heruitvinden. ‘Traditionele fado’ wijst in dat geval niet zozeer op een specifieke fadostructuur (een fado zonder refrein), maar vooral op een heel unieke muziekstijl, waarbij improvisatie centraal staat, en publiek en artiesten samen verantwoordelijk zijn voor het oproepen van de saudade, de emotie die twee eeuwen geleden werd uitgevonden door de traditionele fado, en die kan vertaald worden als een heel intens verlangen naar iets wat je meent ooit gehad te hebben, wetende dat die herinnering slechts illusie is, maar dat een sterk verlangen volstaat om zijn concrete aanwezigheid te voelen en het dagelijkse leven te transformeren. Of zoals Tó Moliças vaak zegt: o fado é sério, não é triste! Fado is ernstig, maar niet triest! Fado is niet alleen een bijzondere manier van spelen en zingen, het is een manier van leven, waarbij het noodlot (fatum in het Latijn) niet langer passief ondergaan wordt, maar de basis vormt voor een leven waar de verbeelding je toelaat te huilen en te schaterlachen, en op die manier de realiteit een eigen kleur te geven.

Na een eerste, bijzonder geapprecieerd concert in het cafeteria van De Centrale in november 2009, komen João Escada en Débora Rodrigues deze lente terug naar Gent om de saudade ook hier levend te houden.

João Escada komt uit een familie van fadozangers, en werd als kind al door zijn vader op tafel gezet om fado te zingen. Hij won nadien de belangrijkste Portugese fadoprijs, de ‘Grande Noite de fado’, en kreeg nog voor hij 18 was een vast contract in het bekende fadohuis ‘Os Ferreiras’, waar o.a. ook Fernando Maurício werkte, één van de allergrootste fadistas van de twintigste eeuw. Amper dertig jaar oud, belichaamt hij perfect de hedendaagse traditionele fado. Zingend in kostuum en met de hand in de zak brengt hij een hommage aan de manier waarop mannen sinds eeuwen fado horen te zingen,  terwijl hij een meester is in het uitkiezen van de juiste fado op het juiste moment, afhankelijk van zijn gemoedsinstelling en de sfeer in de zaal.

Débora Rodrigues leeft sinds haar zestiende van fulltime fado zingen. Ze zong zes jaar elke avond in één van de beste casas de fado in de Bairro Alto (één van de belangrijkste fadowijken in Lissabon), O Faia genaamd, waar o.a. ook Beatriz da Conceição en António Rocha werkten (zie Paul Van Nevel’s Tears of Lisbon project). Nadien zong ze in heel wat andere grote fadohuizen, en vandaag wisselt ze fado-avonden in Lissabon af met internationale tournees (Canada, Verenigde Staten, Luxemburg, Duitsland, Zwitserland, België, …).

Dinís Lavos speelt de guitarra portuguesa (een twaalfsnarige luit die tot voor kort enkel in fado gebruikt werd), en werkt in het Lissabonse fadohuis van de fadista Maria João Quadros, A Casa da Mariquinhas. Hij begeleidt verder regelmatig bekende fadistas als Terasa Tapadas en António Pinto Basto, en sedert een paar jaar ook Débora Rodrigues op haar Portugese en buitenlandse tournees. Dinís is voornamelijk een expert in de stijl van de guitarrista Jaime Santos, die hij een heel nieuwe vorm geeft.

Ana Luísa speelt viola de fado (een klassieke gitaar met vijf metalen bassnaren), en is de enige van de Fado Traditicional groep die geboren en getogen is in België (Gent en Brussel). Ze speelt sedert meer dan tien jaar fado, en begeleidde heel wat winnaars van de ‘Grande Noite de Fado’ op hun tournees in België, Nederland en Luxemburg. Ze is de enige vrouw die momenteel professioneel viola de fado speelt. Haar violastijl is een combinatie van technieken, uitgevonden door de grote twintigste-eeuwse viola de fado Martinho d’Assunção en de meer sobere maar niet minder geniale José Inácio.

Tó Moliças is een waar ‘monument’ van de traditionele fado. Hij was de viola baixa (een akoestische basgitaar) van de beroemde ‘koningin van de fado’, Amália Rodrigues, en dat van 1980 tot 1989. Tó begeleidde Amália op haar tournees in de Benelux, Frankrijk (l’Olympia), de Verenigde Staten, Italië, Frankfurt, Japan, enz. Hij is vandaag één van de meeste fervente voorstanders van de traditionele fado, concept dat hij met zijn scherpe pen uitstekend verdedigt in de vele artikels die onder zijn naam verschenen.

Sejam bem-vindos!

João Escada, fadista
Débora Rodrigues, fadista
Dinís Lavos, guitarra portuguesa
Ana Luísa, viola de fado
Tó Moliças, viola baixa

Het is de vierde keer dat ze in België zijn voor een aantal concerten: na een geslaagde tournee eind 2009 (o.a. in het leescafé van de Centrale) en begin 2010 speelden ze 9 prachtige concerten tijdens de Gentse Feesten in het Monasterium Poortackere.
Wegens het grote succes heeft de Centrale besloten hen terug te vragen op 1 april 2011 voor een grootse fado-avond in de Turbinezaal met een uitgebreide bezetting.
Er is een inleiding over de traditionele fado voorzien door Antoine Legat om 19.15 u. Het concert begint aansluitend om 20 u.

Praktisch
De Centrale
Kraankindersstraat 2
9000 Gent
www.decentrale.be
leden vvk € 9 | adk € 11 – niet-leden vkk € 11 | adk € 13

© 2011 GENTBLOGT VZW