RSSGrafische pareltjes in de Blauwe Zaal
We krijgen regelmatig allerlei drukwerk in onze brievenbus. Zeker in deze tijd van het jaar, met het verzenden van nieuwjaarswensen in alle mogelijke vormen. Daarnaast ontvangen we met de regelmaat der klok uitnodigingen allerhande, blij en droevig familienieuws, en publiciteit.
We staan er doorgaans niet bij stil, maar er is dus niets nieuws onder de zon. Ook in de negentiende eeuw verspreidde men publiciteit, uitnodigingen, familienieuws, wenskaarten e.d.m. Al zag dat drukwerk er wel lichtelijk anders uit.
Want het midden van de 19de eeuw, dat waren de hoogdagen van de geporseleinde kaarten of kortweg porseleinkaarten. En neen, die waren niet van porselein gemaakt zoals velen zich afvragen en de naam ook wel wat laat vermoeden. De kaarten ontlenen hun naam wel aan hun specifieke glans en textuur, die aan porselein doen denken. Op het karton werd immers – vóór het drukken – een fijn laagje kaolien of porseleinaarde, vermengd met loodwit aangebracht. Het drukken zelf gebeurde dan via lithografie of steendruk, waarbij het ontwerp in spiegelbeeld in een kalksteen wordt gegraveerd en vervolgens met drukinkt op papier wordt overgebracht.
De porseleinkaarten werden bedrukt met tekst, afbeeldingen en randornamenten, en sommige waren prachtig ingekleurd met onder meer Pruisisch blauw, hematietrood, chroomgeel en al dan niet verguld met goud en zilver of het goedkopere brons. Er werd soms echt niet op een frank gekeken. Hoewel de techniek in geheel West-Europa werd beoefend, was ons land het onbetwiste centrum van de porseleinkaartproductie, mét een internationaal cliënteel.
De techniek werd oorspronkelijk ontwikkeld als een proced̩ om luxueuze visitekaartjes te drukken, maar het werd al gauw het ideale publiciteitsmedium voor ondernemers, middenstanders en ambachtslui. Daarnaast werden de kaarten Рal dan niet rijk versierd Рook gebruikt door o.m. culturele en sociale verenigingen en scholen, voor de aankondiging van evenementen, of gewoon voor het meedelen van familienieuws.
De afbeeldingen op de kaarten getuigen van een uitzonderlijk grafisch vakmanschap en combineren o.m. figuren en decoratieve elementen uit de Griekse en Romeinse oudheid en mythologie, met heel wat contemporaine taferelen en zichten, waardoor de porseleinkaart ook een interessante en originele kijk op de negentiende-eeuwse samenleving biedt.
In de Blauwe Zaal van het Liberaal Archief kan u momenteel die pareltjes van negentiende-eeuwse grafiek bewonderen. Uit de schenking van Rosa De Vriendt-Mores werd een driehonderdtal porseleinkaarten rond het thema “reizen en trafiek” samengebracht. De verfijnde tekeningen geven een uitstekend en gedetailleerd beeld van de ingrijpende veranderingen in de mobiliteit in de negentiende eeuw, van postkoets tot stoomschip.
Een heel aparte plaats in de tentoonstelling is voorbehouden voor het prachtige, met miniaturen versierde alfabet van de internationaal gerenommeerde kalligraaf Jean Midolle die de versieringen en het kleurgebruik op de porseleinkaarten duidelijk beïnvloedde. Zijn Recueil ou Alphabet de Lettres Initiales Historiques werd gedrukt door de Gentse toplithograaf Gustave Jacqmain en is een prachtig verzorgde staalkaart van het artistiek kunnen van Midolle. Slechts enkele exemplaren van dit werk bleven bewaard.
Praktisch
De tentoonstelling loopt in de Blauwe Zaal van het Liberaal Archief (Kramersplein 23, 9000 Gent) tot en met 29 februari 2012
Toegang gratis
Openingsuren: dagelijks, van zondag tot en met vrijdag, 13-17 u. (zaterdag gesloten)
Groepsbezoeken: reserveren via 09/221.75.05 of info@liberaalarchief.be
Meer info: www.liberaalarchief.be
Meer porseleinkaarten vindt u hier en hier, en meer Midolle vindt u hier.
© 2012 GENTBLOGT VZW