Gentblogt

Gentse Wereldexpo 1913 in 100 beelden

vrijdag 1 maart 2013 15u51 | Veerle (tekst), Universiteitsbibliotheek Gent, Arnold Van Herreweghe (beeld) | 7 reacties
Trefwoorden: erfgoed, tentoonstelling, Wereldtentoonstelling 1913, Woon- en Zorgcentrum Zonnebloem.

U vertoeft wellicht niet op deze planeet als u nog niet ergens opgevangen hebt dat in 1913 in Gent een wereldtentoonstelling plaatsvond. “Wereldtentoonstellingen zijn grote internationale exposities die in verschillende landen gehouden zijn en waar de deelnemende landen een beeld kunnen geven van hun economische, sociale, culturele en technische ontwikkeling”, zo leert ons Wikipedia. De eerste vond plaats in 1851 in Londen, waarna heel wat (wereld)steden zoals New York, Parijs, Wenen, Melbourne, Barcelona, Chicago, … volgden. Rond de eeuwwisseling was ook België meermaals the place to be voor een wereldexpo: tweemaal in Antwerpen (1885 en 1894), driemaal in Brussel (1888, 1897 en 1910) en eenmaal in Luik (1905).

Na deze laatste wereldtentoonstelling begon het ook bij de Gentse burgerij te kriebelen: als dat in Luik mogelijk was, konden de Gentenaars toch niet onderdoen! Er werden ideeën gelanceerd, er werd vergaderd, er werden speciale comités opgericht, er werden financiën gezocht, de historische kuip van Gent werd gesaneerd en gerenoveerd, … en na heel veel voorbereidingen openden koning Albert en koningin Elisabeth samen met Gents burgemeester Emile Braun en heel wat prominenten op 26 april 1913 de Gentse wereldtentoonstelling. Deze was opgebouwd in het Citadelpark en op het toen nog onbebouwd gebied van het latere Miljoenenkwartier, met een totale oppervlakte van 125 ha.

Hoewel de vele paviljoenen er groots en indrukwekkend – en soms ook wel wat pompeus – uitzagen, waren ze niet gebouwd voor de eeuwigheid: ze werden opgetrokken volgens het staff-procédé, een soort “filmdecorbouw”, met als basis een metalen skelet, dat verder werd opgevuld met hout en pleister. Logisch dus dat er nauwelijks iets van werd bewaard, hoe jammer dat ook is. Toch bleven er nog enkele relicten behouden: de Floraliënhal en twee standbeelden. De beeldengroep Schoonheid, Kracht en Wijsheid van Jules Van Biesbroeck staat in het Paul de Smet de Naeyerpark en maakte tijdens de expo deel uit van het Waterkasteel, dat zich in de Erelaan bevond. Het park bevindt zich trouwens op nagenoeg dezelfde plaats als die Erelaan. Ook het tweede beeld, Het Ros Beyaert van Domien Ingels en Aloïs De Beule is daar terug te vinden, om de eenvoudige reden dat het bronzen beeld zodanig zwaar en vast verankerd zat, dat het een hele klus was om het te verplaatsen. Dus liet men het maar gewoon staan waar het stond.

Toen de wereldtentoonstelling op 3 november de deuren sloot, hadden miljoenen mensen (de cijfers die ik vond, liepen uiteen tussen vier en tien miljoen, de waarheid zal wel ergens in het midden liggen) een bezoek gebracht aan de paviljoenen van landen en steden, aan het Filippijns en het Senegalees dorp, aan de vele attracties, aan de kunsttentoonstelling, aan “Oud-Vlaanderen”, aan het “modern dorp”, en aan de vele randactiviteiten – ook elders in de stad – die zo’n expo met zich meebracht.

Het was het grootste evenement dat de stad ooit georganiseerd heeft, en het is dus niet verwonderlijk dat de honderdste verjaardag door de verschillende culturele instellingen met de nodige luister wordt herdacht. Aangezien in 1988 (bij de 75ste verjaardag) reeds een grote historische overzichtstentoonstelling werd gehouden, besliste het stadsbestuur om dit niet nog eens over te doen. Men wilde een en ander opentrekken en meer focussen op de twintigste eeuw als de eeuw van de vooruitgang, waarvan veel kiemen reeds in de wereldtentoonstelling aanwezig waren.
De vele herdenkingsactiviteiten, waarbij elke instelling haar eigen accenten legt, hier opsommen, zou ons veel te ver leiden. Daarvoor verwijs ik graag naar de site van de stad: www.gent.be/1913-2013. Het wordt in ieder geval een druk voorjaar. In de mate van het mogelijke brengen wij ook hier verslag uit. Vanzelfsprekend.

De spits van de evenementen werd afgebeten door de tentoonstelling Gentse Wereldexpo 1913 in 100 beelden in Woon- en Zorgcentrum De Zonnebloem in Zwijnaarde. Aan de hand van originele documenten en reproducties worden enkele aspecten van de wereldexpo belicht: er zijn heel wat foto’s en postkaarten van de hoofdingang en de paviljoenen, er zijn originele toegangsbewijzen, er is aandacht voor een Decauville-dieseltreintje dat een rondrit door alle delen van de tentoonstelling maakte, er zijn documenten betreffende een herderlijk schrijven van kardinaal Mercier die de gelovigen opriep om bepaalde secties van de tentoonstelling – zoals de mode- en de kunstenafdeling – te vermijden, en er zijn documenten over het onvermijdelijke slot van het feest (en de financiële put die het hele evenement heeft geslagen).
Er is tevens de mogelijkheid om een volledige digitale wandeling, gemaakt door Rudy Claerman, te maken door de expo van 1913. Meer kan ik u daarover niet vertellen, want wegens tijdsgebrek heb ik ze zelf niet gezien. Evenmin als de uitgebreide digitale presentatie van 1 uur, gemaakt door Joost Vandommele voor het René De Clercq-genootschap.

De afbeeldingen zijn afkomstig van het Liberaal Archief vzw Gent, de Universiteitsbibliotheek Gent en enkele private verzamelingen (Arthur De Decker, Walter Eeckhaute, Daniel Vander Mersch, Myriam Weymeersch).

Hierbij geven we nog wat sfeerbeelden van de opening mee, waarbij heel wat bezoekers zich gehuld hadden in 1913-outfit.

Praktisch
Woon- en Zorgcentrum Zonnebloem, Hutsepotstraat 29, 9052 Zwijnaarde
(de tentoonstelling is opgesteld in de inkomhal en in enkele gangen en ruimtes van het Zorgcentrum)
De tentoonstelling loopt nog tot en met 20 april 2013
Dagelijks van 10 tot 19 u.
Toegang gratis.

Wie veel meer wil weten over de Gentse wereldtentoonstelling kan altijd terecht in de publicatie van André Capiteyn, Gent in weelde herboren. Wereldtentoonstelling 1913 , Gent, Stadsarchief, 1988 (uitgegeven n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling in de Sint-Pietersabdij in het najaar van 1988).

© 2013 GENTBLOGT VZW