RSS100 jaar Vooruit in tentoonstelling
Eerder deze week werd het boek 100 jaar Vooruit voorgesteld. Dokter Liesbet Nys (Ugent, Instituut voor Publieksgeschiedenis) is auteur en curator van de voorstelling in het STAM. We mochten al eens piepen op de tentoonstelling, waar nog hard gewerkt werd om alles in gereedheid te brengen voor de opening op 1 mei. Die dag kan u gratis de tentoonstelling in STAM en het parcours in Vooruit bezoeken. Of de boot nemen tussen beide locaties. We duimen alvast voor mooi weer.
De tentoonstelling is opgebouwd rond drie thema’s: cultuur, engagement en ontmoeting. In de eerste zaal krijg je de geschiedenis van het feestlokaal. Het eerste volkshuis werd opgericht in de buurt van het Anseeleplein. Een filmpje in de stijl van Man bijt hond doet de uitleg over ristorno’s en de coöperatieve idee. Het begon met een bakkerij maar groeide uit met apotheken, warenhuizen, suikerfabrieken,… wat ook binnen de coöperatieve voor de nodige kritiek zorgde. Op een filmpje zie je de verschillende locaties in de stad en hoe snel ze zich verspreiden. Eén van de meest tot de verbeelding sprekende verhalen uit die periode is misschien wel de broodstrijd met de katholieken waarbij wederzijdse beschuldigingen over gefoefel met het gewicht en meel.
Het eerste warenhuis werd opgericht op de Vrijdagsmarkt. Spijtig genoeg werd het al snel verwoest door een brand. De stijl van het gebouw was geïnspireerd op de grote magazijnen in Parijs. En terwijl Victor Horta in die periode in Brussel het Volkshuis in art nouveau oprichtte, koos men in Gent voor een eclectische stijl. Een stijl die ook in Ons Huis zou gebruikt worden. De opening van het feestlokaal was voorzien in 1913 met de wereldtentoonstelling, alleen was het gebouw niet af. Enkel het café was toegankelijk en blijkbaar moest nog de nodige communicatie voor verspreid worden dat het wel veilig was.
Dit belette echter niet om een reeks prentbriefkaarten met het patrimonium van de socialistische arbeidersbeweging uit te brengen. En een stand te hebben op de wereldtentoonstelling waar het Gentse model van de coöperatieve werd voorgesteld. Een van de tweeluiken die op de stand van de wereldtentoonstelling gebruikt werd, is speciaal voor deze tentoonstelling gerestaureerd en hangt nu boven het altaar.
De feestelijke opening van het feestlokaal werd gepland op 14-15 augustus 1914 maar met de inval van de Duitsers op 4 augustus in België werden de feestelijkheden afgelast. Later kwam nog een speech van Edward Anseele, burgemeester tijdens de wereldoorlog, voor de opening van de theaterzaal, maar ook deze speech ging voornamelijk over de oorlog, waardoor het gebouw eigenlijk nooit een feestelijke opening kende.
België blijkt een land van volkshuizen te zijn en werkte vaak als inspiratie voor volkshuizen in het buitenland. Via een parcours met foto’s van diverse volkshuizen uit verschillende gemeentes kom je in het gedeelte van de tentoonstelling over engagement met foto’s van verschillende manifestaties voor het gebouw.
Een deel van het engagement van de Vooruit wordt vertaald in de activiteiten die ze organiseerden. Neem nu het restaurant Vooruit. In die periode was op restaurant gaan eigenlijk enkel weggelegd voor de burgerij. Met restaurant Vooruit konden ook arbeiders eens op restaurant. Het restaurant bevond zich waar nu de balzaal bevond. Na het keukenverslag tellen wij al af tot we ook kunnen gaan proeven in het restaurant. De foto’s van Duitsers in uniform met swastika vlaggen op de muren doen vandaag vreemd aan. Het gebouw werd tijdens de tweede wereldoorlog bezet door de Duitsers die er bierfeesten organiseerden, waar ook de verpleegsters van het Rode Kruis aan deelnamen. Uit een dagboek van een ober uit die periode blijkt de frustratie. Later werd het gebouw de ontspanningsruimte voor de geallieerden en noemden de Canadezen het café Québec.
Het gebouw was ook een ontmoetingsplaats van vele verenigingen en feesten. Er was de cinema, de bibliotheek,… Met de feestelijkheden kan je opnieuw naar de cinema in het Amsab-ISG. In de jaren vijftig-zestig verloor het gebouw wat van zijn aantrekkingskracht, zoals de burgemeester het uitdrukte: “mensen konden al eens met de auto een dagje naar de zee, er kwam tv,…” Sommige zalen werden gewoon als stockageruimte van oud propagandamateriaal gebruikt. Het was een fototentoonstelling van studenten die de bal aan het rollen bracht. Al snel werden de renovatiewerken gestart, en werd de moeilijke maar noodzakelijke beslissing genomen om de fakkel door te geven. Het gebouw werd het Kunstencentrum Vooruit, zoals we dit nu kennen. Gedurende nog een lange periode bleven de organisaties hun ontmoetingen in de Vooruit hebben. Zo had je de postzegelclub op zondagochtend, het bal voor de gepensioneerden in de namiddag en een punkoptreden ‘s avonds, allemaal in hetzelfde gebouw. Wie trouwens nog materiaal heeft, kan zich steeds melden bij erfgoed@vooruit.be.
100 jaar Vooruit, van 1/5/13 tot 1/12/13 in het STAM, Godshuizenlaan 2, Gent.
Open van dinsdag tot en met zondag van 10 tot 18 uur (tickets tot 17.30 uur), gesloten op maandag (behalve op pinkstermaandag en de eerste maandag van de Gentse Feesten)
VOORUIT100-combiticket STAM+Vooruit (01.05 – 27.10.2013) € 9
Bootverbinding met elektrische boot tussen STAM en Vooruit op zondag van 13 tot 18 uur van 1 mei t.e.m. 27 oktober (niet op 4, 11 en 18 augustus), € 3/persoon (-19: € 1)
© 2013 GENTBLOGT VZW
Een goed gedocumenteerde, evenwichtig opgebouwde en boeiende tentoonstelling.