RSSSchoenen uit de korte keten
Op zoek naar het ideale doe-cadeau? Ontwerpers Eugenia Morpurgo en Juan Montero hebben met Don’t run, high street facory een tijdelijke schoenfabriek in de Nederkouter 36 in Gent. Een initiatief van Timelab vzw. Unieke en gepersonaliseerde schoenen worden gemaakt onder je neus in veertig minuten tijd. Je kan ze zelf helpen in elkaar zetten. Alle onderdelen worden ter plekke gemaakt.
Timelab is een experimentele werkplaats in Gent – een fablab heet dat in het Engels – in de buurt Twee Poorten in Gent. Timelab is een community van ongeveer honderd mensen met uiteenlopende achtergronden die op de openlabmomenten (woensdagavond en vrijdag overdag) het lab in de Brusselsepoortstraat 97 (Gent) als hun werkplek beschouwen. Ze werken er aan hun eigen creaties of aan gemeenschappelijke projecten.
Timelab nodigt ook buitenlandse makers uit. Op dit moment (nog tot 22 december 2013!) zijn Eugenia Morpurgo en Juan Montero in Gent. Zij ontwikkelen met Don’t run een ‘collaboratieve en open productielijn voor schoenmaken en design’. Een beetje moeilijke woorden maar Eva De Groote van Timelab legt in De Wereld Morgen (06.12.2013) uit hoe je met dit soort kopen en mee-produceren (hier van een paar schoenen) mee vorm geeft aan een nieuw samenlevingsmodel. En ook Timelab gaat hiervoor.
Timelab zocht en vond voor dit project ‘Don’t run, high street factory‘ een partnerschap met een galerij op de Nederkouter (These Things Take Time – TTTT) waar Eugenia en Juan hun tijdelijk atelier hebben opgezet. Mijn echtgenote testte het op uitnodiging van Timelab allemaal uit, fototoestel bij de hand. Ze koos het rode leder en het in Gent standaard aangeboden ontwerp. Wie kennis wil maken met andere ontwerpen vindt in de TTTT-galerij ook ander schoeisel van 3 ontwerpers.
Aan de hand van lasercuttechnieken werd het leder ter plekke gesneden in haar maat. De schoenen werden niet gelijmd of gestikt. De verbindingsstukjes, met 3D printers geprint, maakten het mogelijk om de schoenen met hulp van de ontwerpers als een puzzel in elkaar te zetten. Het resultaat mag er zijn. Een uniek paar feestelijke schoenen voor feestelijke dagen. Mijn echtgenote was even schoenmaakster en deel van het gehele productieproces. Het leder is recuperatiemateriaal van een industriële schoenmakerij. Als er iets zou kapot gaan, kunnen we nog altijd in de lokale werkplaats/fablab (voor ons heerlijk dichtbij in onze buurt) het onderdeel opnieuw gaan printen en de schoen zelf repareren. De 3D-printer in werking op Don’t run is trouwens van Gentse Timelab-makelij en volledig open bron/open source.
Het design is transparant, de ganse productielijn ook. De prijs per paar is afhankelijk van het gekozen leder, het benodigde materiaal, plus een percentage voor de ontwerper en de maker. Reken maar op een 70 tot 100 euro voor een paar Don’t run-schoenen. Wie op grote voet leeft en dus meer leder en materiaal nodig heeft, betaalt meer. Ja, zo gaat dat!
Meer dan om de verkoop, is het de designers vooral om het idee van de open en korte keten methode te doen. Bij korte keten denk je in de eerste plaats aan voedsel (eigen kweek, groentenabonnement, voedselteam, lokale boerenmarkt, zelfplukboerderij – allemaal voorhanden in Gent). Maar het principe van korte keten (lokaal, kort in tijd en afstand, ook tussen producent en consument) kan je ook toepassen op andere producten, schoenen bijvoorbeeld. Eugenia en Juan slijten hun ideeën in grote (London, Sydney, New York) en kleine (Kortrijk , Gent) wereldsteden. Schoenontwerpers die een open schoenontwerp willen maken, mogen zich alvast melden. Maar ook andere ‘open’ ontwerpers zijn zeer welkom.
De designers Eugenia en Juan zien hun open en korte keten methode namelijk ook toepasbaar op andere objecten en gebruiksvoorwerpen. Het basismateriaal is overschotmateriaal. De productie in de lokale werkplaats wordt pas in gang gezet wanneer er een consument is die het product daadwerkelijk zal kopen. Geen massa- en onvermijdelijke overproductie dus. De gebruiker is betrokken bij het productieproces zodat hij/zij zelf makkelijker reparaties zal kunnen uitvoeren indien nodig. De ontwerpers krijgen een percentage op elk object dat gemaakt/verkocht wordt.
Het project is een samenwerking van Timelab met These Things Take Time en loopt van 28 november tot en met 22 december, de winkel is open van 11 tot 19 u
These Things Take Time : Nederkouter 36 – 9000 Gent / +32 474 75 82 74
www.dontrun-beta.com
www.dewereldmorgen.be/blogs/eva-de-groote/2013/12/06/schoenen-kopen-om-een-ander-samenlevingsmodel-vorm-te-geven
www.timelab.org/nl/project/dont-run-korte-keten-schoenen
www.thesethingstaketime.be
© 2013 GENTBLOGT VZW
Theorie is mooi maar in essentie bieden ze hier een soort Ikea schoen aan, waar de onderdelen ter plaatse met weinig efficiënte machines worden geproduceerd, en waar je dan zelf een uur mag aan sleutelen. Industriële massaproductie produceert veel goedkoper, veel efficiënter, met minder verlies, beter rendement en met een veel betere kwaliteit. In dergelijke industrieën wordt extreem geoptimaliseerd en zeer weinig materiaal verkwist.
Hoe werd bovendien de koe en het leder geproduceerd in dit ander samenlevingsmodel zonder massaproductie, waar productie pas in gang wordt gezet wanneer er een consument is die het product daadwerkelijk zal kopen? Teren op overschotten van de echte industrie is geen echt business model.
Stan,
Ten eerste kan je bij de Ikea niet zelf je meubels ontwerpen (hier dus wel), Ikea producten kan je enkel zelf in elkaar zetten, sterker nog; je MOET ze zelf in elkaar zetten, bij Don’t Run hoeft dat niet, het MAG als je daar zin in hebt, anders doen de ontwerpers/ kunstenaars dat voor jou. Daarnaast kan je alles zelf kiezen, je kan dus ook zelf je materiaal meenemen, dus wanneer jij ethische problemen hebt met het dragen van leder dan koop je gewoon een ander materiaal, bijvoorbeeld nepleer en laat je daar je schoenen van maken.
Overigens vraag ik me af wat voor beeld jij hebt van fabrieken in Bangladesh waar jou schoenen in elkaar worden gezet, hoezo is dit efficiënter? Deze schoenen worden ook handmatig in elkaar gezet, met de hulp van toxische stoffen en de nodige verspilling van deze stoffen, om over de humane situatie waarin deze schoenen gemaakt worden nog maar te zwijgen, inderdaad ‘goedkoop’ maar ten koste van wat? Vervolgens leggen ze 10.000 km af om hier in een winkel te komen, jouw efficiëntie…
Ik ben het met je eens dat de theorie mooi is, een ideologisch project, een project dat verre van volmaakt is, maar wat in ieder geval een eerste poging is om anders na te denken over produceren/ consumeren en waar andere ontwerpers en/of geïnteresseerden uitgenodigd worden dit proces mee te helpen vervolmaken. Jammer dat je daar de waarde niet van in ziet.
Industriële productie, waar ik over sprak, betekent bvb dat men met één kapvorm in één enkele beweging of in één seconde al het leder voor één schoen uitsnijdt en alle gaatjes ponst. Zo één kapvorm snijdt dan vele duizenden keer per dag en is goedkoper, sneller en efficiënter.
Efficiëntie komt door het seriewerk en de grote aantallen. Dit is industriële logica en heeft niets met Azië te maken. De reden waarom men vooral in Azië produceert is omdat de helft van de wereld daar woont en omdat arbeid hier tien tot twintig keer duurder is.
Stan,
Het mag duidelijk zijn dat dit project niet om efficiëntie gaat, de ontwerpers zijn niet op zoek naar het produceren van een zo ‘efficiënt’ mogelijk product, ze onderzoeken juist of het mogelijk is om een betaalbaar, hand vervaardigd product te maken. Een relevante vraag daar er steeds meer mensen vragen stellen bij massa productie en consumptie. Het project onderzoekt dus alternatief productie mogelijkheden, zonder expliciet commentaar te leveren op de reguliere productiemethoden.
Mooie gimmick, maar ik schrik wel van de prijs voor een product dat je tenslotte toch zelf maakt.
Leuk, dat wel maar qua efficiëntie moet ik toch Stan volgen.
Je kan elke artistieke interventie neerhalen met de verwijzing naar de (eenzijdige) efficiëntie van een geautomatiseerde fabriek.
Wat hier wordt getoond is het begin van een mogelijk nieuwe, ecologische economie op stadsmaat: microfabrieken die enkel produceren als er nood is aan een product. En waarbij ambachtelijkheid terug om de hoek komt kijken. Uiteraard is dit nog geen ‘uitgepuurd businessmodel’.
Wat deze nieuwe economische initiatieven kunnen betekenen in het kader van een veralgemeende urbane kringloopeconomie, heb ik al een keer uitgeschreven voor de Green European Journal: https://www.dirkholemans.be/drupal/?q=node/44.
Dirk,
U raakt net de zwakte aan van dergelijke (nobele) initiatieven: namelijk het ontbreken van een uitgepuurd businessmodel.
Als men een dergelijk model zou hebben, dan zal de geloofwaardigheid en haalbaarheid van dergelijke initiatieven veel beter uit de verf komen. Nu lijkt het wat op klooien in de marge.
Een volwassen ecologisch gedachtengoed moet stilaan ook in economische termen beginnen denken. Bij wijze van boutade: ruil de geitenwollensokken in voor rekenmachines, en uw geloofwaardigheid zal enkel maar stijgen.
Dit gezegd zijnde, de economische haalbaarheid/rentabiliteit van microfabrieken is een zeer grote uitdaging. Tenzij men enkel wil produceren voor de gegoede elite die veel geld kan neertellen voor een dergelijk product.
Met dit prachtig systeem is er veel minder transportkosten en vooral minder afval. Elk jaar gooit H en M, en andere ketens tot 30% van hun goederen weg omdat de klant ze niet wil en de nieuwe mode eraan komt. Zeker voor mensen die geen standaard maat hebben is dit efficiënt. Je hebt geen verpakkings – en stokkage kosten. Het Nike verdeelcentrum voor Europa kost massa:’s energie aan mensen en transport om verschillende modellen in verschillende maten overal te krijgen. Mensen zijn zich ook bewuster dat het gemaakt wordt met energie en houden er hopelijk meer van. In de winkel lijkt alsof producten uit de lucht komen gevallen. Mensen gaan deze zaken meer waarderen en niet na drie keer dragen weggooien.
Waarom zouden 1000 kleine fabriekjes minder transportkosten hebben dan één grote fabriek die levert aan 1000 verdeelpunten? Daarenboven moeten die 1000 fabriekjes ook allemaal stock houden van de verschillende grondstoffen. Of er zullen veel meer dure, trage complexe en onefficiënte machines nodig zijn en er zal daardoor net meer energie worden gebruikt. Een container die per boot vaart samen met 20.000 andere containers kost echt niet veel energie.
Waarom worden alle boeken nog steeds niet gedrukt in de boekenwinkel, alle meubels niet gemaakt bij een lokale schrijnwerker, alle DVD’s niet gemaakt in de winkel, enz…? Men onderschat in al dergelijke dromen telkens zeer zwaar de enorme schaalvoordelen van serieproduktie.
Centraliseren van productie heeft zeker schaalvoordelen. Maar je vergist je in vervoer. Uw boot met schoenen uit China wordt vanuit Antwerpen met camions over Europa verdeeld. Gevolg file, fijn stof, … Leder of kunstleer kun je in elk land produceren. Zelf boeken printen breekt niet door. Maar wel E book. Mijn kinderen kennen geen dvd of papieren Gazet. Mijn groenten komen van een csa. Een boer kweekt voor mij groenten die ik zelf oogst. Dit bedrijf werkt, is rendabel, geen bonen uit Kenia, … De schoenprinter is nog niet in staat om door te breken. Het is een kunstproject die ideeën lanceert. Dankzij uw bedenkingen kunnen we verder zoeken maar wees zelf niet star in uw overtuiging dat grootschaligheid altijd beter is. Drie D printen staat in zijn kinderschoenen. Belangrijk is dat kennis gedeeld wordt en niet bij enkele multinationals zit. Vb kennis van basisgeneeskunde wordt afgepakt van mensen door de farma voor veel kleine kwalen vb verkoudheid. Werk met verse tijm ipv een neusspray.
Kennis van basisgeneeskunde gaat verloren door idioten die geen boek meer willen kopen over basisgeneeskunde (voldoende in de boekhandel te vinden) of de moeite doen om het internet op correcte manier te gebruiken. Geen idee wat dit te maken heeft met terug-naar-de-middeleeuwen-schoenmaker.
Vroeger kon iedereen zelf klompen en schoenen maken. Door schaalvergroting is kennis bij enkele firma’s gecentraliseerd. 3D en opensource geeft mogelijkheden om als consument terug producent te zijn. Dit is de link. Macht bij enkele bedrijven is gevaarlijk. Kijk naar de afspraken tussen enkele liftenbouwers die kunstmatig de prijs hooghouden. Ze hebben een niets van Europa gekregen. Als mensen in de toekomst hun eigen lift kunnen maken met 3D en opensource software kan dit mogelijks goedkoper zijn. Uw opmerking ivm schoenen maken op ME wijze is weinig intelligent. Ik bak zelfcmijn brood zoals in de ME. Ik weet wat in erin doe (geen chemische verbeteraars). Het smaakt beter dan het sponsbrood van de bakker. Handenarbeid doet mij deugd. Als u dat niet snapt dan zegt dit veel over u.
En, los van de discussie rond efficiëntie : LELIJK! :-)
@bart Dewaele: ‘vroeger kon iedereen zelf schoenen maken ‘…=> klopt ten dele, maar vooral: men is er mee gestopt omdat de industrie dit sneller, beter en goedkoper kon en men zo tijd over had voor andere activiteiten…
Maak van de consument terug producent…=> mij niet gelaten maar pak er dan maar alle nadelen bij ook inzake collectieve verarming.
Tip: pak eens een geschiendenis boek vast, bij voorkeur inzake geschiedenis van economische modellen en de onderliggende sociologische oorzaken en gevolgen.
Welke verarming? Als ik bui groenten bij mijn csa boer pluk of in de gb koop. Het kost mij evenveel. En we doen collectief winst want mijn groenten zijn niet bespoten, niet vervoerd, mijn boer wordt niet uitgebuit, geen bonussen voor de aandeelhouders waarmee ze debiele zaken kopen , … Welke collectieve verarming? Bezoek een csa boerderij en probeer dan een repliek te verwoorden.
csa systeem overleeft bij gratie van subsidies en andere overheidssteun. Daarom ook enkel op zeer beperkte schaal haalbaar.
Een volledig subsidie vrije csa kan maar dan zal je krop sla het dubbele kosten van in de GB.