Gentblogt

Albert Sugg en de Belle Epoque in Gent: Série 1 (66) Stoeten

vrijdag 1 augustus 2014 15u34 | Arthur De Decker (tekst), Jos Tavernier (beeld) | 1 reactie
Trefwoorden: Albert Sugg, stoet.

Nu de Gentse Feesten achter de rug zijn kunnen we  terugblikken naar de postkaarten die Albert Sugg verdeelde tijdens La Belle Epoque over stoeten die destijds op regelmatige tijdstippen door de straten trokken en die dan vergelijken met meer hedendaagse zichten. Sommige van die zichten konden we niet direct thuisbrengen en dus tonen we dan maar iets anders.

Men had vroeger en nu nog altijd wel een aanleiding om een straatprocessie of stoet te organiseren. Ieder voorwendsel is goed genoeg om een herdenking, optocht, feest of processie op touw te zetten. Als er een stoet in aantocht is troept de massa samen om het schouwspel van nabij te kunnen volgen.

Voor WO I gingen er in Gent jaarlijks 2 belangrijke processies uit. De eerste, de Grote Processie, op Sacramentszondag en de tweede op Onze Lieve Vrouw Hemelvaart (15 augustus). Enkel van de Sacramentsprocessie liet Albert Sugg postkaarten drukken. Deze Suggkaart werd op 25 januari  1903 van uit Gent verstuurd naar Frankrijk met op de voorzijde heel wat handgeschreven commentaar bij de afgebeelde sacramentsprocessie waarvan ik niet zeker weet op welke plek ze daar passeert. De Kouter? In vertaling staat op de kaart o.a. geschreven “Hartelijk dank voor de feestgroeten. Ik stuur u een simpele kaart maar ze zal u plezier doen. Het is een mooie Gentse processie. Gans achteraan ziet u banieren te paard, vlaggen, de militaire muziek.” Verder staat er ook uitleg bij bepaalde figuren: “gendarmes”, “vertegenwoordigers ”, “dominicaners”, “franciscaners”,  “politie”, “karmeliet”, enz.. Er is inderdaad veel te zien op deze postkaart.

In de Belle Epoque bekleden processies en bedevaarten nog een belangrijke plaats in de geloofsbeleving van het volk. Authentieke religiositeit ging hier hand in hand met het geloof aan wonderen, primitief bijgeloof en een uitgesproken gemeenschapsgevoel. Processies vormen telkens terugkerende hoogtepunten in het parochiaal leven.

Sacramentsdag  is een hoogfeest binnen de Katholieke Kerk dat valt op de tweede donderdag na Pinksteren.

Op Wikipedia staat volgende uitleg: “Op dit feest wordt gevierd dat Jezus Christus Zichzelf onder de gedaante van brood en wijn aan de gelovigen wil geven als voedsel en voortdurend onder de mensen wil blijven door middel van zijn waarachtige tegenwoordigheid in de geconsacreerde offergaven. De eerbied die in de Katholieke Kerk voor de geconsacreerde heilige Hostie bestaat, wordt op deze feestdag tot uitdrukking gebracht.”

Op die dag wordt op talrijke plaatsen  in België, Nederland, Italië en andere landen na de mis de geconsacreerde heilige hostie in een monstrans geplaatst, ter aanbidding door de straten van de parochie rondgedragen. Ook gaat op deze dag de sacramentsprocessie uit, waarbij de priester het Allerheiligste Sacrament (de heilige Hostie) in een monstrans door de straten van de parochie ronddraagt. In Nederland, België, Italië en andere landen wordt het feest van het Allerheiligste Sacrament veelal op de aansluitende zondag (sacramentszondag), de tweede zondag na Pinksteren, gevierd waarbij soms ook de sacramentsprocessie uitgaat.

Op 30 mei 1585 werd te Gent voor de eerste keer dergelijke processie gehouden.

Uit een beschrijving van 1912 blijkt dat de Gentse processie bestond uit de schoolplichtige jongens en meisjes en hun opvoeders. Ook de begijntjes, de vier orden, de priesters, zangers,de pastoors van de Gentse parochies, de “canonicken van Sint-Pharaïlde, Sint-Baafs, de religieuzen van Sint-Pieters, de gildebroeders van Onser Vrauwe van de Seludrenberch, deze van Maria-ter-Eeren, Sint-Barbara, de Twijnders, deze van Sint-Agneeten en deze van de Naeme Jesu gingen mee. Andere deelnemers waren: de visverkopers, de 3 oude gilden van Sint-Antheunis, Sebastiaan en Sint-Joris. De speellieden van Gent, de schepenen van de beide banken, de heren van de Raad van Vlaanderen, de officieren, de Amman, klerken van de tresorie, de medicijnmensen, de “hueversten” van de neringen, de gezworenen, de poorters, koningen, dekens en provisores van de 3 grote gilden, de Rederijkers, de kleine of smalle gilden, de gheselschepen, confrérieën, met hun leden en tenslotte de goedminnende lieden van heel Gent die bescheiden op de stoep bleven staan, maar ons Heer de eer gaven die Hem paste, door op hun knieën een kruisteken te slaan: “Heer ik ben niet waardig dat Gij tot mij komt”.

Dit jaar viel sacramentsdag op zaterdag 19 juni en bij gebrek aan sacramentsprocessie toen tonen we dan maar een tafereel uit de Gentse Feestenparade 2014 die op 19 juli uitging. “The times they are a-changin’” zong ooit één of andere bard. Naar verluidt mocht men dit geen openingsstoet noemen want een stoet heeft een thema, een rode draad en een regisseur. Dit was hier niet het geval en dus vormen de deelnemende groepen en wagens een parade, waarin zij die iets doen tijdens de “Gentse Feesten” zich kunnen voorstellen. Het was ook geen openingsparade want de feesten begonnen dit jaar al op vrijdag . De Weergaloze Brigade van Trefpunt corrigeerde deze vergetelheid van het stadsbestuur en trok daarom al op vrijdag met een echte openingsstoet naar de officiële openingsreceptie op het stadhuis.

Jaar na jaar vinden heel veel mensen dat die openingsparade op niks trekt doch telkens opnieuw komen tienduizenden kijken. Een jury beoordeelde de groepen op originaliteit, animatie en uitwerking. De Stad Gent heeft een prijzenpot van 11.500 euro voor de deelnemende groepen. De groep die de jury het meeste kon bekoren, was de vzw 3dekkersproducties. De tweede plaats ging naar Theater Cabaret Goeste en de derde plaats was voor Les Folles de Gand.

Ook het publiek kon  kiezen wie zij de leukste, origineelste of mooiste groep vond. De winnaar van de publiekswedstrijd werd de vzw Circusplaneet.  Volgens mij verdienden de buikdanseressen ook een prijs.

Deze Suggkaart werd verstuurd in 1901 en de verzender schreef er onderaan bij “Plaine d’Armes”, dus de Wapenplaats zoals de Kouter vroeger ook werd genoemd. Het betreft ongetwijfeld dezelfde processie als de vorige Suggkaart gezien van uit een andere hoek. Vooraan zien we personen met een muziekinstrument en achter de vele vlaggen links stond blijkbaar een hoog  gelegenheidsbaldakijn opgesteld.

Volgens een krantenknipsel uit Vooruit van 20/6/1987 blijkt dat er toen nog een dergelijke processie uit ging in Gent: “Weer of geen weer, zondag 21 juni trekt de Heilige Sacramentsprocessie weer door Gent. Aansluitend bij de pontificale hoogmis start ze om 10u30 aan het Sint-Baafsplein, om via Langkruisstraat, Kalandeberg, Koestraat, Brabantdam, Laurentplein, Lieven Bauwensplein, Reep, Sint-Jacobsnieuwstraat, Vlasmarkt, Belfortstraat en Botermarkt terug op het Sint-Baafsplein te belanden, waar de zegen met het Allerheiligste wordt gegeven.” Vele Gentblogt- lezers moeten dit dus nog hebben mee gemaakt als deelnemers of toeschouwer.

De historische praalstoet om het 200-jarig bestaan te vieren van de Gentse Floraliën trok in 2008 meer dan 100.000 toeschouwers. Ook de koning en koningin waren toen van de partij.  In deze praalstoet werden verschillende Gentse historische taferelen  uitgebeeld. In 43 taferelen beeldden meer dan 1.000 figuranten en paarden de belangrijkste gebeurtenissen uit de Gentse geschiedenis uit, van Klokke Roeland, Sint-Amandus en de Vikingen, over Jacob Van Artevelde en Karel V tot de bevrijding van Gent na de Tweede Wereldoorlog en het nieuwe stadsarchief ‘De Zwarte Doos’. Ook de Gentse Stroppendragers waren toen van de partij.

Op deze en volgende postkaart staat exact vermeld wanneer de foto werd genomen: 20 juli 1902. Het rare letterwoord LLAARR betekent “Leurs Altesses Royales”. In het enkelvoud is dat dus L.A.R.: zijne Koninklijke hoogheid.

Zoek de prins en de prinses. Op 20 juli 1902 deed de Belgische prins Albert, de latere koning Albert I, zijn officiële intrede in Gent. Hij kwam aan met de trein in het Zuidstation en werd er opgewacht door een delegatie met vaandels en muziek. In stoet ging het, begeleid door 200 maatschappijen, naar het provinciehuis waar de ontvangst plaats had. OP de Suggkaart zijn zij in de Vlaanderenstraat aan het  Lieven Bauwensplein, op weg om langs het François Laurentplein naar het provinciehuis te trekken.

Alle belangrijke plaatsen werden bezocht, het stadhuis met een tentoonstelling in de Arsenaalzaal, Sint-Baafskathedraal, een galamaaltijd in de grote schouwburg, de Achtersikkel, het burgerlijk Hospitaal en het nieuw gebouwde Museum voor Schone Kunsten.

Even voordien, op 3 juli 1902, brachten Prins Albert en Prinses Elisabeth een bezoek aan de prestigieuze Tentoonstelling der Vlaamse Primitieven in Brugge.

Albert (Brussel, 8 april 1875 – Marche-les-Dames, 17 februari 1934), prins van België, hertog van Saksen, prins van Saksen-Coburg-Gotha, was van 23 december 1909 tot 17 februari 1934 Koning der Belgen. Hij was het vijfde kind van prins Filips, graaf van Vlaanderen (plein naar hem vernoemd aan het zuid, zie deel 18). Zijn vader was de broer van koning Leopold II. Door het overlijden van kroonprins Leopold in 1869 evenals het overlijden van zijn vader prins Filips (de jongere broer van Leopold II) en het overlijden van zijn eigen oudere broer Boudewijn in 1891 werd Albert van dan af voorbereid op de onverwachte zware taak als toekomstige koning. Albert huwde in 1900 met hertogin Elisabeth in Beieren (Zie Koningin Elisabethlaan in de stationsbuurt). Uit het huwelijk werden drie kinderen geboren:

• Leopold (de latere koning Leopold III)
• Karel (de latere prins-regent)
• Marie-José, die later koningin van Italië zou worden totdat het Italiaanse volk de monarchie omver wierp en een republiek installeerde.

Door de dood op 17 december 1909 van zijn oom, koning Leopold II, werd Albert de 3de koning van België. Op 23 december 1909 legde hij de grondwettelijke eed af. Op 22 juni 1913 deed hij nogmaals, maar nu als koning, een blijde intrede te Gent, kwam er het vernieuwde Belfort inhuldigen en bezocht er de wereldtentoonstelling.

Na het beëindigen van WO I kwam hij samen met zijn generale staf de bevrijding van Gent bevestigen met een intrede op 13 november 1918.

Reeds kort na de dood van koning Albert werd beslist om te Gent een monument voor hem op te richten. Dit gebeurde in1937 in  het Koning Albertpark dat dus naar hem genoemd werd .

Jos Tavernier nam deze recente foto van de Vlaanderenstraat waar deze samenkomt met de Notarisstraat. Enkel de gevels gelijkvloers zijn onherkenbaar veranderd in vergelijking met 1902. “Teniers” werd “Den Hoek af” en “Journal de Gand” werd “Azur”.

Dezelfde  intrede van het prinselijk paar Albert en Elisabeth op 20 juli 1902 op een postkaart verstuurd op 19/12/1902. De foto werd ongetwijfeld genomen door Sugg zelf, wiens huis “Au Timbre-Poste” boven de prinselijke koets zichtbaar is (zie ook deel 1). Ernaast bemerkt men de nu verdwenen herberg “A la Commune de Sottegem”. Op de plaats waar hier Café Suisse staat, bevond zich tot omstreeks 1882 de stadswatermolen. De prinselijke stoet verlaat hier het Laurentplein waar men pas enkele jaren later, in 1908, het Laurentmonument zal inhuldigen. Ze komen zo in de Brabantdam op weg naar het Provinciaal Gouvernementsgebouw. Let op de soldaten die, gewapend met bajonet op het geweer, een erehaag vormen.

En zo ziet  die hoek van het François Laurentplein en de Brabantdam er nu uit, recent  gefotografeerd door Jos Tavernier. Als je goed kijkt zie je een stukje van het reusachtig Laurentmonument (6,30 m lang en 3,50 m hoog), een werk van de beeldhouwer Julius-Pierre van Biesbroeck (1873-1965) dat hier op 22/11/1908 plechtig werd onthuld. Reeds in 1882 kreeg dit plein de naam Laurentplaats na de overwelving van de Schelde aldaar. François Laurent was toen nog in leven. Hij overleed pas op 11 februari 1887. Hij was wijsgeer, geschiedschrijver, gezaghebbend rechtsgeleerde, liberaal, gemeenteraadslid en voorstander van het volksonderwijs. Er bestond sedert 1887 een “Ecole Laurent” in de Onderstraat, heden is dit het stedelijke “Laurent Instituut”.

© 2014 GENTBLOGT VZW