RSSMuseumnacht (ii): een filmavond in de bank
Dat er heel wat te doen was in Gent de vorige nacht was wel al duidelijk. We verzuimden in ons inleidend artikel over de eerste Gentse museumnacht zelfs de filmavond in de Bank van de Arbeid te vermelden. Gelukkig hadden we ook dat evenement in onze agenda geplaatst en was Peter er toch nog als de kippen bij om mee te genieten van wat nostalgisch filmmateriaal.
Een eerste filmpje was misschien niet zo aantrekkelijk, Armoede bij bejaarden, maar je moet vooral de tijd zien waarin die film werd gemaakt. Dat was namelijk net toen het een beetje de goeie kant begon op te gaan, wanneer de arbeiders eindelijk ook eens wat rechten kregen. Maar er was toen nog steeds geen sprake van een pensioen voor de ouderen, met alle gevolgen van dien. In de negen minuten durende stomme film kregen we de tegenstelling tussen arm en rijk van begin de 20ste eeuw te zien. Een stomme film, zonder klank inderdaad. Maar geen komische stomme film zoals we wel vaker zien. Wel een drama en het feit dat dit een stomme film was, versterkte het gevoel dat de film moest weergeven nog meer.
Daarna gingen we nog iets verder terug in de tijd en kregen we een film te zien over de loting. Het systeem van voor 1909 waarbij door een loting werd bepaald wie naar het leger moest en wie niet. Wie een nummer trok dat lager was dan een vooraf bepaald getal, die mocht vier jaar van zijn leven geven voor het vaderland. (In die tijd was er nog een legertijd van vier jaar) Ze noemden dat heel toepasselijk; bloedbelasting. De gezinnen waren toen immers heel afhankelijk van de inkomens van hun jongens. In de film zien we ongeruste moeders die niet willen dat net hun kind naar het leger moet. Emotionele taferelen, en uiteindelijk sturen ze hun jongens met een talisman naar de loting.
We zien de jongeren die uit de boot vallen feesten op straat en anderen hun vrijheid verkopen aan een welstellende die minder geluk had met de loting. En net dat laatste was wat de socialistische partij met dit filmpje aan de kaak wou stellen; het afkopen van de legerdienst door de rijkere burgers. Het geld nam de plaats in van de plicht.
En dan kwam de film waarvoor we eigenlijk kwamen. Een publiciteitsfilmpje uit 1934 voor het Dagblad Vooruit, de krant van de toenmalige coöperatieve waaruit later de socialistische partij zou ontstaan. (Lees ook de Sociale haan en over de rondleiding in de Vooruit.)
De film liet de rol van de krant in de tijd van toen zien, op het ritme van het maken van een krant. We zien de huisbedeling van de krant, we worden opgenomen in de gezinnen waarin de krant een belangrijke rol speelde en we zien de journalisten aan het werk. En dat vanuit tal van verschillende camerastandpunten. Het moet voor die tijd een technisch huzarenstukje geweest zijn, wat dit filmpje nog meer waardevol maakt. De krant bestond toen iets meer dan vijftig jaar en de drukkerij en redactielokalen waren net verhuisd naar hun nieuwe lokalen, in het gebouw; Het licht, de huidige Backstage, wat ze ook trots lieten zien in de film.
Want inderdaad, de Backstage behoort eveneens tot die reeks gebouwen die de rode partij in Gent heeft neergezet. De glazen gevel was een lichtend baken in de Gentse binnenstad, vandaar de naam Het licht. Wat toen een hypermodern gebouw moet geweest zijn past anno 2006 nog altijd in het straatbeeld.
Deze film bevat ook de enige beelden waarop Edward Anseele live te zien en te horen is. Ze tonen de toen al 78-jarige voorman als een energiek man, die de touwtjes nog steeds stevig in handen heeft. Anseele spreekt!
Voor de laatste film stond ik niet bepaald te springen; met de ouderlingen naar Klemskerke. Er was wellicht wel iets interessanters te zien in Gent… Maar toch maar even blijven zien. En het loonde toch wel de moeite. Een uitstap van 1750 gepensioneerden naar de zee. Jawel, u leest het goed en het is geen tikfout. 1750 ouderen stapten in het jaar 1954 op de bus voor een dagje uit. Petje af voor de organisatoren uit die tijd.
We zien in de film het verzamelen op de Vrijdagmarkt (Bond Moyson) en het vertrekken van de stoet autobussen over de gewone wegen, dwars door allerlei dorpjes heen. Aan zee aangekomen zien we hilarische beelden van ouderen die zich uitleven op schommels. We zien ze de duinen overwinnen, wat ook al geen makkie is op die leeftijd en met das en kostuum aan al helemaal niet… Daarna overspoelden ze het strand en gingen pootjebaden met de lange rokken omhoog. Ver omhoog zelfs. In 1954 waren ze toch preuts? Vergeet het maar! Maar er waren ook deftiger mensen bij die het hielden bij wat schelpjes rapen en een ijsje likken. In ieder geval, een behoorlijk groot verschil met de eerste film, en dat aantonen was wellicht ook wel het beoogde doel.
De organisatie was immers van AMSAB, het Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging. Wat mij betreft eerder de schatkamer van de socialistische partij en dus ook voor een groot deel van het Gentse verleden. Oja, ik mag de muzikale begeleiding van Hans Mortelmans en co niet vergeten. Die zorgden voor een passend deuntje bij de nostalgische beelden van gisterenavond.
En eens te meer: de afwezigen hadden ongelijk!
© 2006 GENTBLOGT VZW