RSSMijmeringen over achttien jaar International Puppetbuskersfestival (+vrijkaarten)
Het was ergens in juni 1989 toen ik telefoon kreeg van Freek Neirynck: of ik geen zin had om tijdens de Gentse Feesten een Duitse figurentheaterspeler te begeleiden bij zijn optredens in de binnenstad (vooral kwestie van ervoor te zorgen dat de man op het juiste moment op de juiste plaats stond). Bleek dat het toenmalige stadsbestuur een nieuwe culturele injectie wilde geven aan de feesten – als tegengewicht voor de uitdijende bier- en worstentoestanden – en o.m.ging aankloppen bij Theater Taptoe voor ideeën.
Théâtre BouldegomEn Taptoe had een idee, een schitterend idee: het zou een internationaal festival voor puppetbuskers organiseren. Voor puppet wat? Voor puppetbuskers ofte straatartiesten met poppen of figuren. Taptoe werd (en wordt) immers regelmatig uitgenodigd op buitenlandse festivals waarbij in de rand van het officiële programma ook veel straatartiesten pareltjes van figurentheater ten beste gaven. Die bereik(t)en logischerwijs zelden een (festival)podium maar konden wat ruimere belangstelling best gebruiken. En waar kan men buskers een gedroomder publiek aanbieden dan in Gent tijdens de derde week van juli? En zo werd in juli 1989 het eerste International Puppet-buskersfestival (IPBF) georganiseerd.
Maar bon, opnieuw naar het telefoongesprek. Aangezien ik het steeds leuk vind om nieuwe mensen te leren kennen (maar daar eigenlijk niet zeer goed in ben) zegde ik onmiddellijk toe. Van figurentheater kende ik vooral Theater Taptoe dat, met zijn mengvorm van acteurs en figuren, destijds zeer vernieuwend was. En als kind heb ik ook menig uur genoten van de fratsen van het traditionele Pierke, gespeeld door Henri Maeren (jawel, vader zaliger van) van Poppentheater Magie in de Haspelstraat (herinnert zich trouwens nog iemand de kwiskes tijdens de pauze met als fantastische prijs ̩̩n consumptie, en aan het einde van het seizoen de finale, maar wat toen de prijs was, weet ik niet meer Рik heb nooit de finale gewonnen).
En zo ontmoette ik in juli Günter Staniewski van theater Laku Paka en ontdekte ik dat je figurentheater ook kan spelen vanuit je broek! Laku Paka bracht twee producties: in de ene vertelde hij een verhaal over een muis en een leeuw en in de andere liet hij een bizar manneke interfereren met het publiek. Zo voerde hij vanop straat een heel spel op met de passagiers van een stilstaande tram. Bij beide producties was hij gehuld in een oversized broek, waarin hij bij het verhaal van de muis en de leeuw zelfs helemaal verdween.
Vanzelfsprekend was ik ook nieuwsgierig naar de andere gezelschappen. Ik zag in die week Tomte Puppet Show uit Japan, Théâtre des Manches à Balais uit Frankrijk, Flup en Ju uit Nederland, Jeanne Melief, eveneens uit Nederland, Theater Taptoe met Marionnette à la Planchette, Yambul Puppet Theatre uit Bulgarije, Théâtre Bouldegom uit Frankrijk (die dat festival de Luk Vincentprijs zou winnen, maar daarover op een andere dag meer) en nog vele andere waarvan ik de naam vergeten ben.
Het werd een onvergetelijke week waarin een onvermoed boeiende wereld was opengegaan en waarin ik inderdaad heel wat nieuwe mensen leerde kennen, mensen met een speciaal boontje voor figurentheater. We waren het erover eens: dit mocht geen eenmalige gebeurtenis blijven. Met als gevolg dat we met een hele ploeg enthousiaste figurentheaterliefhebbers (al dan niet professioneel met de materie bezig) in het najaar 1989 het Europees Figurentheater-centrum (EFTC) opgericht hebben. Het kreeg een stek in de Trommelstraat (hartje Patershol) in een gerestaureerd deeltje van het Caermersklooster: infirmerie, brouwerij en brouwershuisje, gelegen rond een stemmige binnentuin (waar zelfs een stukje van de Plotersgracht te zien is).
Het EFTC zou voortaan instaan voor de organisatie van de festivals tijdens de Gentse Feesten. Dit jaar reeds het negentiende. Deze festivals kwamen steeds tot stand met een zeer beperkt budget en met de tomeloze inzet van uitsluitend vrijwillige, lees onbezoldigde, medewerkers. Daarnaast organiseert het centrum tijdens het jaar uiteenlopende activiteiten rond figurentheater en bouwt het een archief en documentatiecentrum uit. Inmiddels bezit dit archief o.m. een indrukwekkende collectie affiches.
Jeanne MeliefNog even terzijde. De lezer heeft wellicht gemerkt dat ik het hier vooral over figurentheater heb i.p.v. over de alom gebruikte term poppenspel of poppentheater.
Die laatste term bleek de voorbije decennia echter veel te eng geworden, aangezien heel wat artiesten bij hun producties geen eigenlijke poppen meer gebruikten. In de plaats daarvan creëren ze met de meest diverse objecten – gaande van huis-, tuin- en keukengebruiksvoorwerpen over doeken en maskers tot de handen en voeten van de artiest in kwestie – alle mogelijke figuren, die slechts door een meesterlijke manipulatie tot leven komen (wie herinnert zich bv. enkele jaren geleden de Italiaanse artieste Laura Kibel die alleen met gebruik van haar handen, knieën en vooral haar voeten, en wat accessoires, een aantal schitterende voorstellingen ten beste gaf? Helaas heb ik daarvan zelf geen foto’s.) Bijgevolg wordt geopteerd voor de meer algemene term figurentheater (ook al heeft die helaas de Van Dale nog niet gehaald).
Weer naar de Gentse Feesten nu. Met het stadsbestuur was afgesproken dat het International Puppetbuskersfestival tweejaarlijks het stadscentrum zou inpalmen, alternerend met het Internationaal Straattheaterfestival. Maar dat betekende niet dat in die tussenjaren in Gent geen figurentheater te zien zou zijn. Integendeel. In die tussenjaren werd namelijk Figeuro georganiseerd, een beperkter festival en enkel op de binnenkoer van het EFTC, met uitsluitend Europese groepen (IPBF vond plaats in de binnenstad én op de binnenkoer, met groepen van over de hele wereld).
Sinds 2001 worden zowel IPBF (van zondag t/m woensdag) als het Straattheaterfestival (van donderdag t/m zondag) jaarlijks georganiseerd. In het EFTC echter kan je de hele week terecht voor figurentheater, weliswaar tegen een democratische toegangsprijs, maar in een rustige omgeving, weg van het feestengewoel.
Wat is me nu van al die jaren bijgebleven?
Ik herinner me voorstellingen met handpoppen, met stangpoppen, met draadpoppen, met bunrakupoppen, met watermarionetten, met schimmenspel, met stokpoppen, met vingerpoppen, met sokpoppen, met papieren poppetjes, met doeken, met borstels, met groenten, met plooimeters, met wasknijpers, met knuffelberen, met badeendjes tot en met voorstellingen met barbiepoppen.
Ik herinner me ontelbare en zeer diverse circusvoorstellingen.
Ik herinner me grootse voorstellingen met gigantische decors (en uren opbouwwerk) en voorstellingen voor slechts een eenmanspubliek (zoals die productie in een kijkdoos over een Frans koppeltje waarvan het meisje zich tijdens het liefdesspel plots zorgen maakte over de prijs van de prei en de bloemkool).
Orpheus (Teatro Neline)Ik herinner me tientallen sprookjes, bekende en onbekende, in bekende en onbekende talen (voor mij althans).
Ik herinner me middagen in een verzengende zomerhitte en middagen dat ik blij was dat ik toch die extra jas meezeulde, middagen dat drie, vier man nodig waren om de decors recht te houden wegens de felle wind en volledig uitgeregende middagen met een geïmproviseerd programma in enkele kleine zaaltjes van het EFTC, middagen dat we in spanning het zwerk in de gaten hielden om dan toch overvallen te worden door die ene plensbui (en alle hens aan dek om de decors in veiligheid te brengen, onderwijl het publiek opeengepakt schuilend onder het kleine afdak aan de bar, en dan na de bui het water van het podium trekken en het decor weer opbouwen en snel, snel tafels en stoelen afdrogen en binnen de kortste keren weer een gevulde binnenkoer en dan gewoon voortdoen met het programma).
WindvlagenIk herinner me fantastische decors (zoals dat Bulgaars sprookje in een prachtig uitgewerkt pop-up sprookjesboek) met soms saaie producties, en beklijvende voorstellingen zonder enig decor.
Ik herinner me de vele Punch and Judy’s en ook die ene speciale Punk and Judy (wanneer komen die eens terug?).
Ik herinner me de binnenkoer als onze tweede verblijfplaats alwaar mijn wederhelft als geluidstechnicus elk jaar opnieuw in de weer is met luidsprekers, microfoons, draden, mengpanelen, cassettes of cd’s, en waar onze vier koters bij wijze van spreken hun eerste stappen gezet hebben en tientallen voorstellingen gefascineerd gevolgd hebben (soms waren ze het ook wel beu of vonden ze het saai en dan vond ik ze onder papa’s regietafel met een stripverhaal!).
Spaghetti…Ik herinner me oeverloos teksttheater en ongemeen boeiende producties zonder woorden.
Ik herinner me de laatavondvoorstellingen in het Gravensteen (ergens in de jaren negentig) met vurige spektakels van groepen als het Franse Naphtaline en het Spaanse Markeline (Armagedon) en met voorstellingen van het Britse Horse + Bamboo Theatre over de Mexicaanse volksheld en illustrator José Guadelupe Posada.
Ik herinner me zowel experimentele voorstellingen als diverse Europese poppenspeltradities, zoals Pulcinella (Italië), Toone (Brussel), Guignol (Frankrijk), ons eigenste Gentse Pierke, Tchantchès (Luik), Karagöz (Turkije), de Poesjenellen (Antwerpen), Jan Klaassen (Nederland) en de reeds genoemde Punch (Groot-Brittannië).
Ik herinner me voorstellingen voor een nagenoeg lege binnenkoer (wegens concurrentie van een harige televisiehond en zijn baasje Gert op de Korenmarkt) en – gelukkig – veel meer voor een overvolle binnenkoer, waar geen doorkomen aan was (tot groot ‘jolijt’ van de kelners).
Ik herinner me de voorstellingen met Vietnamese watermarionetten in zwembad Van Eyck.
Ik herinner mij jaar na jaar de enthousiaste inzet van een hele ploeg vrijwilligers die ervoor zorgen dat de artiesten kunnen optreden, dat het secretariaat bemand is, dat het publiek kan kijken, dat er drank en gebak geserveerd wordt, dat er avondmaaltijden zijn voor artiesten en medewerkers, dat de binnenkoer netjes is en nog veel meer. Af en toe loopt er wel eens iets mis, maar door hun onnavolgbaar improvisatietalent en hun polyvalentie is er nog geen enkel probleem onopgelost geraakt. Het is dan ook niet voor niets dat veel artiesten, die nochtans heel wat festivals frequenteren, het International Puppetbuskersfestival bestempelen als een van de meest gezellige en sfeervolle!
Ik herinner me dat het vanaf zondag 15 juli 2007 opnieuw IPBF is, en dat we weer present zullen zijn, en dat we voorstellingen te zien krijgen van Altrégo (Duitsland) en van Piotrowski (Polen) en van Companhia Marimbondo (Portugal) en van Lorgnette (België) en van Pane Temov (Macedonië) en van Theater PassParTu (Duitsland) en van l’Atelier du Sous Sol en van Théâtre avec un nuage de Lait en van Compagnie Mouton de Vapeur en van Marie et Tonio en van Do-Minots en van Marionnettes pas Sage en van Compagnie Mungo en van Compagnie Avant-Propos (allemaal uit Frankrijk) en van Lejo – te zien op het affiche -(Nederland) en van Compagnia Burambò (Italië) en van Compagnie De Draak (Nederland) en van Dan Bishop (Punch and Judy, Groot-Brittannië) en van Koedefoedre (België) en van Ludwik Solski State Drama School (Polen) en van Titiriwoman (Spanje).
En ik kijk er nu al naar uit.
Meer informatie over het EFTC en het volledige programma van het 19de IPBF vindt u terug op www.eftc.be
Het Europees Figurentheatercentrum geeft gedurende 10 dagen 2 festivalpassen voor de voorstellingen in de Trommelstraat weg. Stuur ons een mail waarin u ons zegt waarom u zo’n pas wil: geef als onderwerp van uw mail mee “EFTC†en de datum waarvoor u zo’n pas hoopt te winnen, en wij maken er werk van.
Als smaakmaker volgen hieronder nog enkele foto’s van Martine Audenaerde van de edities 2005 en 2006:
© 2007 GENTBLOGT VZW
Very nice!