RSSOpenoffice.org 2.0 in de Lerarenopleiding Ledeganck
De lerarenopleidingen zitten opnieuw in de lift. Ook bij de Lerarenopleiding Ledeganck van de Hogeschool Gent is het aantal studenten sterk gestegen. De opleiding heeft een voorbeeldfunctie naar het onderwijsveld toe en heeft vanaf dit academiejaar besloten om een voortrekkersrol spelen als ICT-vernieuwer.
Vanaf dit jaar springt men er resoluut op de trein van de vrije software, hierin gesteund door een oproep van het ministerie van Onderwijs om gratis onderwijs mogelijk te maken.
Soms hoor je wel eens dat de ICT-vernieuwingen en de digitalisering binnen onze maatschappij aan sommige leerkrachten voorbij gegaan is. Het hoeft ons dan ook niet te verbazen dat leerlingen vaak beter kunnen omgaan met een computer dan hun leerkracht. Hoe gaat het er vandaag aan toe op de lerarenopleiding vragen wij ons af. Hebben studenten aan de lerarenopleiding eigenlijk veel computervakken? Is een computer nog steeds een “accessoire” in de klas of een effectief instrument om de leerstof aan te brengen?
Gentblogt haalde zijn interviewkledij boven en trok naar Ilse Baetslé en Cindy De Smet, beiden lectoren ICT in het departement Lerarenopleiding Ledeganck van de Hogeschool Gent.
Welke factoren hebben een rol gespeeld bij het nemen van deze beslissing? Waren er ook argumenten om het niet te doen?
Misschien moeten we eerst even wat achtergrond geven, zodat de omschakeling wat beter gesitueerd is. Het vak waarin we vanaf dit academiejaar open source-software gebruiken is ICT en dat is het algemene vak dat alle studenten leraar kleuteronderwijs, leraar lager onderwijs en leraar secundair onderwijs krijgen. Het gaat dus niet over leerkrachten die in de toekomst les moeten geven in een dergelijk pakket, maar om leerkrachten die de computer ondersteunend zullen gebruiken: bij hun voorbereiding, bij het ontwerpen van didactisch materiaal, het bijhouden van puntenlijsten enzovoort.
De doelstellingen van dit vak zijn niet “de studenten leren werken met een tekstverwerker en weten waar alle menu’s zitten”, maar wel: “de studenten kunnen de computer (en dus ook een tekstverwerker, een rekenblad, een presentatiepakket) gebruiken om hun werk te ondersteunen.”
Tot voor kort was de keuze voor Microsoft haast evident: onze studenten kregen ook les in het secundair onderwijs in de producten van Microsoft en hadden dus een zekere voorkennis. Bovendien was het tot voor een paar jaar eigenlijk zowat de enige belangrijke speler. Microsoft is een commercieel bedrijf dat geld wil verdienen met zijn producten. Daar is op zich niets mis mee, maar gezien de constante roep naar democratisering van het onderwijs, en de vraag naar kostenloos onderwijs, werd een dergelijk product steeds minder verenigbaar met de zaken die onderwijs dient na te streven.
Studenten begrijpen onze keuze beter als je naar hun eigen situatie verwijst. Bijna de helft van de klas geeft meestal aan software illegaal te kopiëren omdat de aankoop van het pakket te duur is. Als toekomstig leerkracht zijn ze zelf gemotiveerd om de ouders van hun leerlingen niet te verplichten een duur pakket te kopen. Leerkrachten hebben ook een voorbeeldfunctie en daar past het het illegaal kopiëren niet bij.
Binnen de vakgroep IT en media werd er al een aantal jaar gesproken over een overschakeling naar vrije software en het OpenDocument-formaat, maar zo’n beslissing is nooit gemakkelijk te nemen. Er zijn dan ook vele uren discussie aan voorafgegaan. We hebben alle argumenten voor en tegen afgewogen, zijn op zoek gegaan naar cursusmateriaal (in het Nederlands), hebben de mogelijkheden en beperkingen bekeken en eind vorig academiejaar besloten ervoor te gaan.
Eén en ander werd ook versneld door de release van MS Office 2007, dat grondig verschilt van de vorige versies en ons dus voor een paar problemen stelde: het documentformaat is anders, de structuur van het pakket is volledig verschillend, enzovoort. Het is moeilijk lesgeven als de ene student al met die nieuwe versie werkt, terwijl de andere nog op de oude versie werkt. En vragen van de studenten dat ze dan maar allemaal Office 2007 aankochten, was geen optie.
Er werd uiteindelijk voor Openoffice.org gekozen, voorlopig het enige uitgebouwd vrije software kantoorpakket. Deze software is voor iedereen gratis beschikbaar op het internet.
Het academiejaar is nu al een tijdje bezig. Maar hoe reageerden de studenten? Is hun mening ondertussen veranderd?
In de allereerste les hebben we de beslissing natuurlijk zeer ruim gekaderd, we hebben uitgelegd waarom we de keuze gemaakt hebben en wat de gevolgen waren. We hebben ook de achtergrond van de stimulans van de Minister van Onderwijs uitgelegd. Al die argumenten samen zorgden ervoor dat de studenten over het algemeen positief waren. We zijn zelf geschrokken dat in bepaalde klassen al een groot deel van de studenten vertrouwd was met Openoffice.org.
De laatste twijfelaars werden over de streep getrokken toen we het product even kort bekeken en ze merkten dat er toch heel wat terugkwam uit het vertrouwde Microsoft Word pakket.
Welke invloed heeft deze beslissing op het werk van de docenten?
We trekken de lijn van het gebruiken van open software helemaal door: in plaats van MS Office gebruiken we Openoffice.org, in plaats van Internet Explorer, Mozilla Firefox; in plaats van Outlook, Thunderbird.
Dat heeft inderdaad wel wat gevolgen voor onze eigen werkdruk: de oefeningen en het materiaal dat we vorige jaren gebruikten, moet allemaal herbekeken en aangepast worden. Het is voor ons ook de eerste keer dat we in die pakketten lesgeven, dus het vraagt een pak meer voorbereiding. Nu, een dergelijke evolutie is natuurlijk eigen aan ons vakgebied. We moeten sowieso steeds aanpassen aan de laatste ontwikkelingen: deze zomervakantie hebben we bijvoorbeeld met het team alle cursussen aangepast en actueel gemaakt. Gelukkig werken we heel nauw samen met de hele groep en iedereen neemt een stukje op zich. We gebruiken elkaars lesmateriaal en helpen elkaar waar mogelijk.
Moeten de docenten en studenten alle didactisch materiaal, ik denk dan bijvoorbeeld aan presentaties in PowerPoint, die ze voordien gebruikten vervangen?
Neen, iedereen kan buiten de les ICT het pakket gebruiken dat hem of haar het beste ligt. Ons doel is een open formaat gebruiken en kostenloos onderwijs nastreven. Natuurlijk doen er zich enkele compatibiliteitsproblemen voor, maar ook dat is niets nieuws. Telkens Microsoft zijn Officepakket vernieuwd heeft dat ook gevolgen naar compatibiliteit toe binnen het pakket zelf. Die kleine probleempjes zelf leren oplossen is een goede oefening. ICT is en blijft aan hoge snelheid vernieuwen en dus is zelfredzaamheid belangrijk.
Wat als de studenten later terecht komen in een school waar ze geen vrije software gebruiken?
Omdat onze lessen gericht zijn op die zelfredzaamheid, hopen we dat de studenten na hun afstuderen zelfstandig hun weg kunnen vinden in elk software-pakket. We leren hen werken met de help-functie, met cursusmateriaal en met informatie die ze op het internet kunnen terugvinden.
Er is trouwens nog het onderscheid tussen de studenten die ICT als “algemeen vak” krijgen en de studenten die effectief ICT-lessen zullen geven. Zolang in de secundaire scholen vooral Microsoft gebruikt wordt, blijven wij ook lesgeven in die pakketten. Ze zijn dus nog steeds even onderlegd als voorheen.
Nog een conclusie?
Onderwijs heeft een maatschappelijke functie en moet een voorbeeld zijn voor onze jeugd. De toekomst begint vandaag en daar proberen wij als lerarenopleiding aan mee te werken.
© 2007 GENTBLOGT VZW
Een goede keuze van de Hogeschool, dat in tegenstelling tot de universiteit voluit de kaart trekt van vrije software. Nu enkel nog maar overschakelen op Linux als besturingssysteem, bvb. Ubutu (ook volledig gratis, vrij te bewerken ̩n te verdelen), en de transformatie van onbetaalbare ongebruiksvriendelijke en indoctrinerende software naar gratis, gebruiksvriendelijke, vrij aanpasbare en vrije software is compleet. Echter: dit moet al beginnen van in het basisonderwijs Рminister Vandenbroucke zou dus beter het gebruik van vrije software verplichten i.p.v. enkel flauwtjes te stimuleren.
Absoluut een goede keuze! Het is zo dat het onderwijs de principes van word-processing, spread-sheets, presentaties en operatings systems moet bijbrengen. De overstap naar een overprijst Microsoft pakket is een kwestie van een paar dagen wennen. Op zijn minst kan je dan al heel wat mensen duidelijk maken dat er gratis open-source alternatieven bestaan, iets wat nu vaak niet geweten is.
Ik ben een zeer tevreden vrije software gebruiker. Sinds 2000 staat op m’n PC thuis enkel nog Linux. Maar ik geloof niet dat je vrije software een dienst bewijst door het te verplichten. Er is veel goede vrije software. Laat scholen weten dat die bestaat, maar laat ze dan zelf beslissen hoe ze hun budget willen besteden. De keuze van software is geen ideologische of religieuze aangelegenheid, het gaat er gewoon om om betaalbare software te vinden die goed en efficiënt doet wat je ervan verwacht.
Langs de andere kant is het zo dat in het bedrijfsleven nog altijd heel veel Microsoftproducten gebruikt worden, en veel (recente) software speciaal voor bedrijven geschreven is gemaakt in .net dus vind ik het zeker ook een goede zaak dat studenten onderwijs krijgen in de gangbare paketten. Want wat heb je er nu aan dat je kan werken met OOo als de meeste bedrijven toch nog Word gebruiken… En ja, ik weet het, de verschillen zijn niet zo groot maar, maar toch. Voor gespecialiseerde taken zijn ze er nog!
(Ik ben trouwens wél een voorstander van vrije software, maar ook en vooral van vrije standaarden: iedereen mag zijn eigen product naar goeddunken maken maar ze moeten werken met de zelfde standaard om op te slaan. Bvb OOo Writer en Word die alletwee hetzelfde (xml-)formaat handteren.
Onze studenten komen – voor het grootste deel – niet in het bedrijfsleven terecht, maar in het onderwijs. En een leerkracht kiest zelf welk pakket hij of zij gebruikt. Als er wordt aangegeven dat er alternatieven voor commerciële producten bestaan, dan leren ze die kennen. Na hun opleiding staat het hen nog steeds vrij om bijvoorbeeld Word te gebruiken.
Ik spreek vanuit mijn standpunt, en dat is momenteel dat van een 1e jaar in de handelswetenschappen, in Gent. Ook Hogeschool dus! En vermoedelijk kom ik later wel op de arbeidsmarkt terecht. Ik heb tijdens talloze vakantiejobs (niet alleen in de ICT-wereld) gemerkt dat een goeie kennis van gevordere Word, Excel en Access-technieken niet overbodig is! En oik weet dat je hetzelfde ook kan met OOo, maar dat het toch wat anders in elkaar zit.
Maar ik zeg het, ik ben daar enorm voorstander van, hé, van al die vrije software. Alleen zouden alle paketten met elkaar moeten kunnen communiceren. Ook in het onderwijs is dat belangrijk. Ons mama, zelf leerkracht, moet Word gebruiken omdat haar directeur geen OOo wilt installeren op zijn pc. Tja, dan kiest zelf een leerkracht niet meer…
Je kan toch in OO opslaan als een .doc? Het is een extra stap, natuurlijk, maar het zou kunnen.
Je kunt het ook gewoon instellen dat het standaard opslaat in .doc-formaat. Moet je er zelfs niet meer naar kijken.
Ooit al eens geneste tabellen enzo van het een in het ander willen openen? Ooit al eens opmaaksjablonen van het een in het andere willen openen? Er is volgens mij toch heel wat verbetering mogelijk nog. En aangezien de documenten van ons moeder inderdaad vrij complex zijn…
(Ofwel loopt het alleen bij mij telkens mis, kan ook natuurlijk :D )
Beste Mathias,
Twee kleine bemerkingen :
- je hebt gelijk als je zegt dat er voor complexe bestanden compatibiliteitsproblemen kunnen opduiken. Deze vertegenwoordigen echter maar een minderheid van het totaal aantal documenten; de gemiddelde gebruiker zal er weinig tot nooit last van hebben.
- er zijn evenveel problemen tussen oudere office-versies en de nieuwste.
Persoonlijk ben ik het eens met de hogeschool, in die zin dat het onderwijs studenten niet moet leren werken met een ‘merk’, maar wel vaardigheden bijbrengen. Deze vaardigheden kunnen evengoed en goedkoper aangeleerd worden met open source software.
Je zegt het: in de bedrijven worden véél specifieke pakketten gebruikt. Onmogelijk voor het onderwijs dus om hierin tegemoet te komen. Bedrijven zijn dus vaak beter gediend met mensen die conceptueel dingen écht snappen (genre: ik maak geen brieven op in Excel, en: ik weet wat een netwerkschijf is, of: ik kan veilig surfen of: ik snap het verschil tussen een programma en een document) en bijgevolg eenvoudig(er) tussen al die verschillende pakketten kunnen switchen, eerder dan met een gedegen kennis van één pakket. Snappen wat stijlen zijn, wat je met macro’s kan doen, is veel belangrijker dan snel je weg kunnen klikken doorheen één bepaalde gebruikersinterface.
Zeer mooi initiatief. Vooral de achterliggende gedachte van zelfredzaamheid vind ik heel belangrijk. Ik hoop dat de school waar ik werk dit ook doet, maar het blijft een lange weg …
Het argument dat in het bedrijfsleven andere pakketten gebruikt worden vervalt als je vrije formaten gebruikt. Immers: je bent vrij een ander pakket te gebruiken als ze maar documenten met elkaar kunnen uitwisselen.
Ethisch gezien is het ook perfect te verantwoorden, want: je verplicht als school leerlingen dure pakketten te kopen en moedigt hen zo aan om illegaal te kopiëren. Hoe vaak niet worden door docenten zelf illegale kopieën verspreid …
Tot slot: een eerste stap die je kan zetten op weg naar vrije software is de terminologie: spreek niet over een powerpoint, maar over een presentatie, niet over nen excel, maar over een spreadsheet, enz …
Einddocumenten bewaren als PDF, dan blijft de opmaak steeds gelijk. Voor onderlinge uitwisseling ondertussen zijnde verschillende versies van Microsofts kantoortoepassingen niet compatibel genoeg om dezelfde layout te garanderen. Als de directeur van je moeder wil dat het gebeurd in Word 2007 bvb zal hij iedereen een versie van Word 2007 moeten ter beschikking stellen; ten slotte is dat het makkelijke alternatief van OpenOffice, het is er, kosteloos voor iedereen.
Goedemorgen,
Mijn comp draait al jaren op Linux, meerbepaald op Ubuntu. Ik geef toe dat het in den beginne een overgang is. Maar de gemiddelde gebruiker met goede wil kan er overweg mee. Na de overgang vroeg ik mij af waarom ik het niet eerder had gedaan.
Vriendelijke groet van de Spaanders voor de Vlaanders
De federale overheid is ook voorstander van het gebruik van OS. Er is discussie over of dit systeem ook bijvoorbeeld op stedelijk niveau kan gebruikt worden, of zelfs in een startfase, nog beperkter, in een dienst van de stad als proefproject. Wat denken jullie?
Ja, dat zou ik ook willen weten.
De federale overhied zit in de zak van Microsoft, net zoals de meeste andere overheden in dit land. De dweperigheid waarmee Bill Gates hier ontvangen wordt spreekt boekdelen. Minister Peter Vanvelthoven (en eerder staatssecretaris) voor Informatisering van de Staat heeft 4 jaar de tijd gehad (ter vergelijking MySpace is diezelfde zomer begonnen) en heeft niets wezenlijkst veranderd, laat staan verbeterd.
Als er nog discussie moet zijn of dit ook op stedelijk vlak kan is schrijnend.
Enkele voorbeelden uit de rest van de wereld:
de volledige Indiase deelstaat Kerala ,
elke school in Rusland, 14000 computers in de stedelijke administratie van Munchen.
P.S.: OS is geen goeie afkorting voor Open Source,
want in de ICT staat OS voor operating system, (F)OSS is veel beter.
Ferm goede zaak!
“Langs de andere kant is het zo dat in het bedrijfsleven nog altijd heel veel Microsoft-producten gebruikt worden.”
Als je echter in de bedrijven vraagt waarom, dan antwoord men
“ons personeel heeft niets anders geleerd.”
Het bedrijfsleven volgt in deze het onderwijs, niet andersom.
@WouterVH en Mathias
Ik denk eerder dat er een wisselwerking bestaat tussen onderwijs & bedrijfsleven. Het onderwijs moet durven vernieuwen, en nieuwe mogelijkheden kunnen aanreiken. Anderszijds moet het onderwijs het bedrijfsleven wel gedeeltelijk volgen om geen wereldvreemde afgestudeerden af te leveren.
Ik had dit initiatief in elk geval niet verwacht van mijn departement en ben dan ook aangenaam verrast. Hopelijk durven ze nog grotere stappen te nemen!
Ik denk dat dit toch wel genuanceerder kan. Was het niet de Universiteit Gent die immers met de Minerva e-learning omgeving als eerste resoluut voor open-source koos daar waar Hogent toen nog resoluut voor Blackboard koos en pas na lang getouwtrek toch durfde over te schakelen? Er zijn heel wat internationale open-source pakketten die hun oorsprong vinden aan de UGent. Denken we daarbij bijvoorbeeld maar eens aan iText, het werk van Zeus, …
Het is waar dat er bij ingewikkelder lay-out of velden moeilijkheden optreden in het uitwisselen van documenten. Maar de kern van de zaak is nog steeds: leren werken met een Office-pakket. Nu, OOo en Microsoft verschillen daarin ongeveer evenveel als Vlaams Nederlands en Hollands Nederlands, dus als je met het een leert werken kan je zeker flink uit de voeten met het ander.
Linux, OOo, Wikipedia,… dat is het soort digitale socialisme dat ik tot de meest waardevolle evoluties van onze tijd wil rekenen.
Terwijl ze nu toch bezig zijn kunnen ze misschien de 2 lesgevers vervangen want voor Office 2000, Office XP en Office 2003 is al lang een Office 2007-compatibiliteitspakket uit.