RSSDe man zonder eigenschappen: schitterend
Ik had vrijdag serieus mijn twijfels bij mijn plannen om het weekend in te zetten. De tweede voorstelling van mijn abonnement beloofde een klepper te worden, een voorstelling die om 19u begon en pas om 22u30 stopte. Met een zware werkweek en te weinig slaap in de kleren, zouden ze zwaar uit de kast moeten komen. Maar Guy Cassiers kent zijn stiel en hij wist ons al te overtuigen met die andere trilogie.
De man zonder eigenschappen is immers het eerste deel van een nieuwe trilogie. Deze keer besloot Cassiers zich te wagen aan de roman van Robert Musil. De Oostenrijker werkte meer dan twintig jaar aan zijn roman van 1.785 bladzijden, het laatste deel werd postuum gepubliceerd. De roman is een satirisch beeld van de Oostenrijkse samenleving anno 1913, maar kan ook gelezen worden als een biografie van de moderne mens en is dus tijdloos. Niet toevallig dus dat de roman in 1999 de titel van beste Duitstalige roman in de wacht sleepte. Een bewerking voor toneel is om meerdere redenen niet evident, het prestige van de roman, het aantal bladzijden,….
Op deel twee en deel drie is het nog wachten tot 2011 en 2012. En het moet gezegd, het eerste deel doet verlangen naar meer.
We ontmoeten Ãœlrich, hij is de man zonder eigenschappen waar alles rond draait. De 32-jarige wiskundige probeert wanhopig om zin te geven aan zijn leven. Maar zijn pogingen kan je bezwaarlijk succesvol noemen. Op aangeven van zijn pa engageert hij zich in de voorbereidingen voor de feesten voor de viering van het zeventigjarige keizerschap van Franz-Josef. Hij kan zich dan wel in de hoogste kringen begeven, hij blijft wat aanmodderen, op een overtuigende manier gespeeld door Tom Dewispelaere.
Ook de andere personages zijn meer dan kleurrijk: een moordenaar die zijn gedachten beheerst, een nymfomane die hem achtervolgt, een Pruisische kapitalist die poëzie schrijft als het donker wordt … De cast is letterlijk om door een ringetje te halen: Gilda De Bal, Katelijne Damen, Vic De Wachter, Marc Van Eeghem en Liesa Van der Aa.
De man zonder eigenschappen is niet meteen een gemakkelijk stuk, het is even wennen om de personages te kunnen plaatsen. Hun namen liggen soms wat moeilijker in het gehoor, en het helpt al niet als je wat moe bent. Maar eens dat kleine euvel verholpen, is het tijd om je te laten onderdompelen. In een mooie maar verwarrende wereld. Meer dan eens bekroop mij het gevoel dat ik een boekje bij me had willen hebben om die of die mooie uitspraak te kunnen onthouden. Zoals toen Ãœlrich de poepchique Johanna Trudzinski (Gilda De Bal) vroeg of ze weet wat verlangen is (naakt zijn, de armen rond elkaar slaan en zingen in plaats van te spreken). Voor mij blijft het een glansprestatie om die drie uur tekst toch met een zekere lichtheid te kunnen brengen, dat je geboeid blijft kijken. Al weet ik dat sommigen liever een iets meer gebalde tekst zouden zien en wat minder theatraal geacteerd. Voor mij past het echter in de geest van dit stuk.
Ook visueel is er allesbehalve sprake van soberheid. Projecties van beelden op de achtergrond, decorstukken die op scène worden gebracht, … Bij de vergadering zorgden Het laatste avondmaal (Da Vinci) en De intrede van Christus in Brussel (Ensor) voor een mooi effect, eveneens een subtiele knipoog. Ook de link naar de actualiteit laat zich gemakkelijk leggen. Als publiek voel je vooral het onbehagen, volgend jaar breekt de oorlog uit en misschien haalt de keizer niet eens de viering. Zelfs als je, zoals ik, het gevoel had van “daar is hij weer met die cameraatjes”, dan nog blijft het effect er. Het is een mooie manier om eens in te zoomen op de gedachten van de personages en visueel altijd een schot in de roos.
Zoals ik zei, uitkijken naar het vervolg, althans wat mij betreft.
De man zonder eigenschappen van Guy Cassiers en het Toneelhuis, gezien op 1 oktober in de Vooruit.
© 2010 GENTBLOGT VZW
van harte bedankt voor deze bijdrage! Inderdaad een van dé belangrijkste boeken binnen de Europese literatuur. Ik heb naast de Duitse versie ook de Nederlandse vertaling gelezen en miste bij de NL-vertaling de muzikaliteit met de Musil zijn zinnen wist op te bouwen. Deze typisch Weense nonchalante manier van praten, dit soort lakse “Unterton”.
Toch blijft dit boek voor altijd een aanrader!
Dat is zeker waar Herb, ik heb het boek in het Nederlands gelezen en vond de tekst verteerbaar, maar soms zwaar op de hand. Dat heb ik al eerder beleefd met vertalingen uit het Duits, dus tja, mijn schools Duits oppoetsen dan toch?
Bedankt Patricia, de bespreking geeft goesting om te gaan.
ik vind het straf dat jullie een boek van zoveel pagina’s “durven” beginnen, een toneelstuk lijkt dan nog verteerbaar