Gentblogt

Albert Sugg en de Belle Epoque in Gent: Série 1 (81) Sint-Baafskathedraal II en Limburgstraat

vrijdag 5 december 2014 20u34 | Arthur De Decker (tekst), Jos Tavernier (beeld) | 2 reacties
Trefwoorden: Albert Sugg, Sint-Baafskathedraal.

In deel 43 toonden we reeds 5 postkaarten met de Sint-Baafskathedraal als onderwerp. De serie 1 van Albert Sugg over Gent bevat er echter nog meer over deze oudste Gentse parochiekerk. Arthur De Decker zorgt voor de commentaar en Jos Tavernier voor de hedendaagse zichten

 Deze geanimeerde Suggkaart, verstuurd in 1903, biedt ons een prachtig zicht op het Gent tijdens La Belle Epoque. We zien voetgangers, fietsers en karren voortgetrokken door paarden. Op de achtergrond staat het Belfort met de neogotische gietijzeren toren zoals in 1851 ontworpen door architect Roelandt en die in 1911 zal worden vervangen door de huidige stenen versie van architect Valentin Vaerwyck (1882-1959). Rechts verheft zich de Sint-Baafskathedraal waarvan u de geschiedenis reeds kon lezen in deel 43. Toen waren de restauratiewerken aan de zuidgevel nog aan de gang (zie houten stellingen). Op de voorgrond zien we het plantsoen waar 10 jaar later het monument van de gebroeders Van Eyck zal worden opgericht. Op het driehoekige plantsoentje bij het Geraard de Duivelsteen, afgeboord met een fraai gietijzeren kantwerk in art nouveaustijl (naar verluidt de laatste nog behouden plantsoenafwerking van Gent), stond eerstijds een aantal belangrijke gebouwen.

Op de voorgrond toont deze recente foto van Jos Tavernier ons het monument voor de gebroeders van Eyck. Al in 1902 had men in Gent het plan opgevat om hulde te brengen aan Hubert Van Eyck. De aanleiding daarvoor was de ontdekking van de grafsteen van de schilder in de Sint-Baafs kathedraal enkele jaren voordien. Hoogst waarschijnlijk speelde ook de tentoonstelling Les Primitifs Flamands et l’Art Ancien te Brugge (1902) een rol. Die tentoonstelling verbond de Vlaamse Primitieven met Brugge, een toe-eigening die Gent, toen in het bezit van het belangrijkste deel van het beroemde Lam Gods veelluik, niet zomaar kon aanvaarden. Een eerste ontwerp voor het monument was bedoeld als grafmonument en zou IN de kathedraal worden geplaatst. Het ontwerp van Julien Dillens (1849-1904) werd echter nooit uitgevoerd.

Ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling die  in 1913 te Gent zou plaatsvinden, werden de plannen voor een hulde weer bovengehaald. Deze keer zouden zowel Hubert als Jan Van Eyck als kunstenaars van het Lam Gods worden gehuldigd. Het beeldhouwwerk werd ontworpen door Geo Verbanck (1881-1961) in samenwerking met architect Valentin Vaerwyck (1882-1959) die instond voor het architecturale gedeelte. Er werd nu gekozen voor een kunstwerk op openbaar domein: het pleintje naast de Sint-Baafskathedraal, met de Vijdkapel als achtergrond. Judocus Vijd (+1439), heer van Pamele en voorschepen van de stad Gent, en zijn echtgenote Elisabeth Borluut waren immers de schenkers van het Lam Gods. Dit veelluik dat voltooid was in 1432 was bestemd voor het altaar in die kapel. Dit beroemde altaarstuk, waarop we in een volgend deel nog terugkomen, bevond zich in 1913 nog in deze kapel doch werd, na de diefstel van twee panelen in 1934, in 1986 om veiligheidsredenen overgebracht naar de grotere Doopkapel naast de westertoren. Er kwam in de Vijdkapel een gefotografeerde reproductie op ware grootte in de plaats. In de moderne glasramen uit 1994-1996 van Herman Blondeel in deze kapel is het motief van het Lam Gods verwerkt.

De fotograaf van deze Suggkaart is in het donjon van het Geraard de Duivelsteen geklommen om ons dit lichtjes andere zicht te geven op de Limburgstraat met achteraan het Belfort en rechts de Sint-Baafskathedraal met bliksemafleider. Dat dit laatste wel nodig was blijkt uit het feit dat de toren, die vroeger voorzien was van een hoge spits, tot driemaal toe door de bliksem werd getroffen: in 1586, 1587 en 1602. De kracht van de inslag was de laatste maal zo geweldig dat de spits in korte tijd geheel was vernield ondanks de inzet van honderden omwonenden. De torenspits heeft men ten einde raad toen maar nooit meer heropgebouwd. Naast deze talrijke branden van de torenspits werd het koor in 1640 geteisterd door brand waarbij het dak van de kerk werd vernietigd. In 1822 ontstond opnieuw brand, net als de vorige keer door de schuld van een loodgieter die het vuur had laten staan in de dakgoot van de kerk terwijl hij was gaan eten. Hierbij werd het dak boven de zijbeuken vernield.

In de hoek gevormd door de dwarsbeuk en koorkapellen van de kathedraal zien we de aan de zuidzijde aangebouwde Heilig-Grafkapel. De 15de-eeuwse beelden die er opgesteld staan, worden dagelijks vereerd. Deze kapel is enkel toegankelijk van buiten uit.

Het monument van de gebroeders Van Eyck uit 1913 (zie: http://www.gent1913virtueel.be/items/show/1831 ) door beeldhouwer Verbanck en architect Vaerwyck, vormt de afwerking van dit plantsoen naar de Limburgstraat toe. In de beeldengroep zijn Hubert en Jan Van Eyck, centraal opgesteld, plechtig gezeten op een troon in traditionele klederdracht. Hubert, verdiept in een boek met aan zijn voeten een schilderpalet en penselen, zit naast zijn jongere broer Jan, klaar om de laatste hand te leggen aan het meesterwerk. Ze ontvangen de hulde van mensen aller tijden. De universele mensheid wordt gesymboliseerd door naakte en halfnaakte figuren, die de verschillende generaties verbeelden. De figuur op de acherzijde, hier niet te zien op de recente foto van Jos Tavernier, stelt de genius van de schilderkunst voor. De wapenschilden aan de onder- en achterzijde zijn die van de naties die aan de hulde deelnemen.

Zie: http://www.gentblogt.be/2014/08/29/van-eyck

http://www.geoverbanck.be/vaneyck.htm

http://www.gentblogt.be/2014/02/14/albert-sugg-en-de-belle-epoque-in-gent-serie-1-43-sint-baafskathedraal

http://gent-door-de-jaren.be/index.php?module=Nieuws&func=view&prop=Topic&cat=10019

Deze Suggkaart werd verstuurd in 1906. Ze toont ons de majestueuze, gotische Sint-Baafskathedraal met links daarvan het Belfort en op de achtergrond de Sint-Niklaaskerk. Deze drie torens samen vormen de beroemde Gentse torenrij. Het midden van de stad is op het eind van de vorige eeuw en omstreeks 1900 verregaand van aanzicht veranderd. De eerste ingreep gebeurde met het fameuze Zollifofer-De Vigne plan van 1883 (zie deel 20). Onder impuls van burgemeester Emile Braun werd na 1900 ook de zones tussen de Sint-Niklaaskerk, het Belfort, de Sint-Baafskathedraal en het Geraard de Duivelsteen vrijgemaakt. Op deze wijze ontstonden het plein dat zijn naam draagt, het Sint-Baafsplein en het Geraard de Duivelplantsoen. Het fijnmazige stadsweefsel uit de middeleeuwen moest dus plaats maken voor het pompeuze stadsgezicht op de drie torens, goed voor een vlug kiekje van een haastige toerist.

Links zien we een neo-gotisch gebouw langs de Limburgstraat. Het is het Klooster van de Grijze Zusters, ook zuster van Sint-Vincentius a Paulo genoemd, gebouwd in 1886. Het strekt zich uit tot aan de Henegouwenstraat aan de achterkant, een terrein van 2.072m². Het werd later een school met internaat en nog later de Sint-Baafsberoepsschool (Viso).

Jos Tavernier is geen haastige toerist doch toont ons hier hetzelfde zicht nu. Het struikje op de vorige Suggkaart is ondertussen een stevige boom geworden. De boordsteen en het fraai hekwerk in gietijzer rondom het prieel werd in 2000 hersteld door Van Der Loeff die ondermeer een nieuw zwaard voor Jacob Van Artevelde smeedde (zie deel 65). Daarbij werden 20 nieuwe elementen gegoten om het hekwerk te completeren.

De westertoren staat sedert enige tijd in de steigers. Deze toren bergt 7 klokken, waaronder de Bavo-klok die 5.000 kg weegt. Langs een trap van 444 treden komt u op het platte dak dat een heerlijk uitzicht biedt over de stad Gent en haar omgeving.

Links, naast het Ibishotel, zien we dat het gewezen klooster van de Grijze Zusters werd vervangen door een doods ding. Deze residentie telt vooraan 19 appartementen en kreeg de naam Jan Van Eyck. De achterbouw telt 12 appartementen en kreeg de naam Hubert Van Eyck .Pas na 4 mislukte pogingen werd in 2004 een bouwvergunning toegekend. De prijzen van de woningen bedroegen tussen de 164.000 voor één slaapkamer) en 800.000 euro voor 4 slaapkamers met terras.De binnentuin werd ontworpen door de bekende tuinarchitect Wirtz. Er zijn 36 parkeerplaatsen. De ingang tot de garage gebeurt langs de Limburgstraat waar een autolift de wagens in en uit de ondergrondse parkeergarage brengen. Toen een primeur voor Gent. Dit was enkel mogelijk mits een afwijking toe te staan in het voetgangersgebied. “Niet alleen stedenbouwkundig slecht, maar ook totaal onaangepast door zo een strak ding in te planten tegenover een van de waardevolste gebouwen in Gent” schreef skyscrapercity op 9 juli 2013.

Deze Suggkaart toont ons de zuidkant van de kathedraal. We zien de kapellen van het koor zoals deze in 1901 gerestaureerd werden. Voorheen overdekte één doorlopend dak de kapellen. Nu werd iedere kapel afzonderlijk met een puntgevel afgewerkt. Dit werk omvatte ook het bewerken van de vensters.

Het zuidelik zijportaaltje werd in 1889 in neogotische vorm verbouwd naar ontwerp van de provinciale architect P. van Kerkhove. Het HeiligGrafkapelletje, in de 18de eeuw tegen de zuidkant aangebouwd, werd rond 1902 ondanks veel protest gesloopt. De middengevel en een zijportaaltje werden in 1904 overgebracht naar het museum in de Sint-Baabsabdij. In het 16de eeuwse nagotische trappenhuisje met verdieping bij de ingang aan de hoek van het transept (dwarsbeuk), te zien op de Suggkaart, werd oostelijk een klein schuin geplaatst voorportaal toegevoegd. Dit gaf toegang tot de nieuwe Heilige Grafkapel waarin de 15de eeuwse gebeeldhouwde graflegging van de Gentse beeldhouwer Willem Hughe werd geplaatst. Dit kunstwerk, dat door Marcus van Vaernewyck werd geprezen als die beste ende constichste gesneden wercken van Gendt, is volgens Dr Elisabeth Dhanens echter zo zwaar gerestaureerd dat het zo goed als onkennelijk is geworden. Deze kapel, dat nu nog steeds een oord van volksdevotie isen wordt open gehouden door de zusters van de Kindsheid Jesu, is enkel vanuit de Maaseikstraat toegankelijk  Zie: http://www.gentblogt.be/2006/11/28/ik-ben-er-voor-u

Voor wie van cijfers houdt: de kathedraal is 112 meter lang, 43 meter breed en 33 meter hoog. De toren bereikt een hoogte van 89 meter.

Eind jaren negentig werd de Limburgstraat heraangelegd. Voor de straatbedekking werd natuursteen gebruikt die niet bestand bleek tegen het geweld van de bussen en vrachtwagens. De stenen tussen de tramsporen zakten weg waardoor de Limburgstraat er nu verraderlijker bij ligt dan de slechtste kasseistrook in Parijs-Roubaix. Daarom werd recent beslist voorlopig de grootste putten te vullen. Volgend jaar in februari – april volgt een voorlopige volledige heraanleg om dan over 10 jaar ook nog eens de huidige sporen te vervangen door spoorpanelen verwerkt in grijze natuursteen zoals er nu aan het Belfort liggen die naar verluidt niet kunnen worden kapotgereden.

© 2014 GENTBLOGT VZW