Gentblogt

Albert Sugg en de Belle Epoque in Gent: Série 1 (85) Belfort en Lakenhalle

maandag 5 januari 2015 13u22 | Arthur De Decker (tekst), Jos Tavernier (beeld) | 2 reacties
Trefwoorden: Albert Sugg, Belfort, lakenhalle.

In deel 11 wandelden we reeds rond het Belfort. In dit deel 85 bekijken we de resterende belfortpostkaarten uit de serie 1 van Albert Sugg en tonen de foto’s die Jos Tavernier maakte van deze zichten nu alsook enkele interieurfoto’s.

Op deze Suggkaart nr. 250 zien we de vernieuwde zuidgevel met dubbele trap en hoofdingang aan de voet van het Belfort van Gent. Het is de voorgevel van de gerestaureerde Lakenhalle. Deze gevel was kort voordien rechts nog geflankeerd door de huizenrij in de toenmalige Sint-Jansstraat, nu Sint-Baafsplein.

De Lakenhalle is samen met het aanpalende Belfort, zijn Secreet en de belendende Mammelokker, één van de belangrijkste toeristische smaakmakers van Gent. Eens hadden de Halleheren er hun zetel terwijl de Lakenhalle destijds ook dienst deed als vergaderzaal van de wol- en lakenhandelaars. De wol- en lakenhandel maakten in de middeleeuwen van Gent de belangrijkste handelsstad van Vlaanderen. De stad en haar bevolking groeide gestaag aan, om omstreeks 1275 haar hoogtepunt te bereiken. De eerste Gentse Lakenhalle was een houten loods welke volgens Sanderus gebouwd werd in 1228. Zij besloeg een ruime plaats tussen de Hoogpoort en het Belfort, achter de huizen van wat thans de Botermarkt heet. Een grafelijke oorkonde uit de 14de eeuw gebood dat alle lakens die binnen een mijl buiten de stadspoorten vervaardigd werden toch in de lakenhalle dienden verkocht te worden. Van dit gebouw bestaat geen afbeelding. Nu en dan maakte ook het stadsbestuur gebruik van deze lakenhalle om er vergaderingen te houden, vermoedelijk omdat er meer plaats was dan op het toenmalige schepenhuis. Enkele jaren na de bouw van de huidige stenen Lakenhalle naast het Belfort verhuurt de stad de oude “’t hof der oude Halle” dat in 1431 werd afgebroken en later plaatsmaakte voor het Sint-Jorishof waar de schutters van de Sint-Jorisgilde zich vestigden.

In 1444 werd met de bouw van de huidige stenen Halle begonnen ter vervanging van de oude. De huidige Lakenhalle werd in Brabantse gotiek opgetrokken volgens plan van 1425 van bouwmeester Simon Van Assche, zoals keurig aangegeven op de Suggkaart. In 1445 was er echter geen geld meer in kas zodat het ontwerp, dat 11 traveeën voorzag, slechts gedeeltelijk werd uitgevoerd. Van de laatste 4 vakken waren enkel nog maar de funderingen gelegd. Het is merkwaardig dat deze Halle werd gebouwd toen de traditionele draperie reeds in zware moeilijkheden verkeerde. In feite was er eenvoudigweg geen behoefte meer om het oorspronkelijke “beweerp” te laten uitvoeren wegens het verval van de lakennijverheid. Daarom sloot men het 7de vak tijdelijk af met een houten gevel, met de idee in het achterhoofd om het in betere tijden toch af te werken. Deze houten gevel werd in 1635 vervangen door een gemetste.

De Halleheren beslisten indertijd in de Lakenhall (waarvan hier recente foto van Jos Tavernier) alle geschillen die de wol- en lakenhandel betroffen. In de 17de eeuw, toen de lakenhandel in verval geraakte, bleek de Lakenhalle geen bestemming meer te hebben. In 1613 kreeg de Schermgilde Sint-Michiel onderdak op de tweede verdieping, de zolder, waar deze gilde nu nog zit. Later kreeg de Lakenhalle nog diverse andere bestemmingen. Zo werd in 1741 de onder- en benedenverdieping omgebouwd tot stadsgevangenis, functie die ze tot 1902 bleef vervullen. Langzamerhand raakte de Lakenhalle door de omliggende huizen ingesloten. In 1889 werd voor het eerst de zuidgevel gerestaureerd. De dubbele trap die in 1716 verwijderd was, werd in 1892 teruggeplaatst. Die trap is, zoals te zien op de foto, afgesloten met een smeedijzeren gotische borstwering die deels oorspronkelijk 15de eeuws is.

De gebouwen geraakten in zeer slechte toestand. In 1903 werd de Lakenhalle keurig gerestaureerd en zelfs vergroot met de 4 ontbrekende traveeën. Met die restauratiewerken was men echter al in 1890 begonnen. In het jaar 1903 was men eveneens begonnen met het slopen van de voormalige portierswoning die naast de Mammelokker was opgetrokken.

Deze Suggpostkaart werd verstuurd 1907 en toont ons de oostgevel van de Lakenhalle met de 11 traveeën.
De 4 traveeën rechts werden er pas in 1903 bijgebouwd. Het Belfort daar achter had hier nog de gietijzeren torenspits. Deze werd pas in 1912 vervangen door de huidige torenspits. Links zie je de gebouwen in de Cataloniëstraat die het vrije uitzicht op de achterkant van de Sint-Niklaaskerk verbergen. Het Emile Braunplein is op deze postkaart dus nog bebouwd.

In de loop van de jaren raakte het complex Mammelokker-Lakenhalle aan de kant van de Botermarkt en aan de kant van het Sint-Baafsplein volledig ingebouwd.
Deze bebouwing werd tussen 1898 en 1902 in verschillende fasen gesloopt. Op het plein dat aldus was ontstaan werd een plantsoen aangelegd met in het midden het standbeeld van Jan-Frans Willems dat er in 1899 werd ingehuldigd (zie: http://www.gentblogt.be/2013/07/05/albert-sugg-en-de-belle-epoque-in-gent-serie-1-12-de-nederlandse-schouwburg en http://www.gent-door-de-jaren.be/index.php?module=Nieuws&func=display&sid=63 ).

In de toren, gezien door de lens van Jos Tavernier, hangt de beiaard die regelmatig het Gents Volkslied speelt:

https://www.youtube.com/watch?v=20iBBHru1dM

http://www.een.be/programmas/vlaanderen-vakantieland/gent-wijs-eigenwijs

en bij gelegenheid ook iets speciaals, bvb Mia van Gorki:

https://www.youtube.com/watch?v=LcH6hY8zgvY

En omdat dit zo mooi was, ook nog van boven gezien::

https://www.youtube.com/watch?v=DSWc5xcEk0s

In de Lakenhalle is er lang een audiovisueel spel opgevoerd dat later naar het schoolmuseum Thierry verhuisde. In de gotische kelder werd een restaurant ondergebracht, een must voor de toeristen. In de Lakenhalle was aan de linkerwand een aantal kopies van keuren en charters in een kast ondergebracht, waarvan sommigen de handtekening van Keizer Karel droegen. Deze tekende altijd in het Frans met Charles. Hij kende trouwens maar heel vaag de Nederlandse taal.

Het interieur zag er vroeger als volgt uit: zie: http://beeldbank.gent.be/index.php/image/watch/affd676924eb41b59ae57fbc2aa2805cbb44ce518ade49139b7fba966793b54elfpkp511kimsxqcmrfkzmods6ryvhe2s.

Er is sprake van om terug een restaurant te maken onder de Lakenhalle. Zie: http://www.gentblogt.be/2007/12/29/monumentenzorg-wil-brasserie-in-belfort

In de Lakenhalle vindt men eveneens een merkwaardige schoorsteen uit de 15de eeuw. Het is een Bourgondische schouw met de spreuk van Filips de Goede : “Ick swighe-aultre nauray” (ik zwijg en laat de anderen praten) zoals te zien op onderstaande foto van Jos Tavernier.

Links daarvan staat er een muurschildering die de gilden van de stad Gent afbeeldt en links daarvan kan men langs een deurtje naar de zaal van het Secreet.Rechts naast de schouw vindt men een muurschildering die het stadsplan van Pieter De Keysere van 1524 in vogelperspectief weergeeft. Zie onderstaande foto van Jos Tavernier:

Al deze muurschilderingen zijn het werk van de kunstenaar Armand Heins (1856-1938) die deze decoratie hier aanbracht in 1903.

Het Belfort is sinds eeuwen nauw verbonden met het dagelijks leven en het wel en wee van De Gentenaar. Het hart van de stad klopte in de Gemeentetoren: voor het slaan van de uren en het regelen van de werktijden, het luiden van alarm bij brand, oproer of oorlog en het zingen van de beiaard. Deze burgerlijke torenconstructie was in de eerste plaats het symbool van de stedelijke onafhankelijkheid: hier werden immers de kostbare stadsprivilegiën bewaard. Het Belfort herbergde ook de stadsklok en van op de rondgang hielden de stadswachters de wacht.

De eerste stormklok “Roeland” werd in 1314 vervaardigd en hing vanaf 1325 in het Belfort. In de 16de eeuw werd het aantal klokken uitgebreid tot een klokkenspel van 17 beiaardklokken. In 1659 werd door Pieter Hemony een nieuwe beiaard vervaardigd. Klokke Roeland werd hiervoor versmolten in 37 nieuwe beiaardklokken. Een jaar later werden er nog 3 grote klokken aan toegevoegd, door de Gentenaar de 3 triumphanten genoemd. Eén ervan werd opnieuw Roeland gedoopt, maar deze klok barstte en werd op het Emiel Braunplaats gezet op een sokkel.

Als zinnebeeld van de waakzaamheid en onverschrokkenheid van de Gentse bevolking werd een windwijzer in de vorm van een schrikwekkende draak op de torenspits geplaatst.

Over die torenspits hadden we het eerder in deel 11.

 

Deze Suggkaart werd verstuurd in 1906. We zien op de voorgrond dat de huizen links van de Cataloniëstraat juist waren afgebroken en arbeiders het zo nieuw ontstane Emile Braunplein aan het inrichten zijn. De huizen links ontnemen nog het zicht op het stadhuis en zouden pas een halve eeuw later worden afgebroken maar daarover had Gentblogt het ook reeds eerder: http://www.gentblogt.be/2011/12/03/hoe-het-braunplein-vroeger-was

In de benedenzaal van het Belfort, het Secreet genoemd, werden de waardevolle oorkonden bewaard met de rechten en vrijheden van de stad Gent. Deze zaal werd afgesloten door dubbele deuren voorzien van 3 sloten, waarvan de sleutels aan verschillende personen werden toevertrouwd. De koffer met de kostbare documenten werd door middel van kettingen aan de muren en de vloer vastgehecht en kon slechts met drie verschillende sleutels worden geopend.

Wie daarover meer wil weten leze het artikel “Geeft het Secreet zijn geheimen prijs?” van Beatrix Baillieul en Patrick Raveschoot in Stadsarcheologie jg 8, nr 1, 1984, p.37-51.

Als je zeer goed kijkt naar deze actuele foto van Jos Tavernier zie je de torenwachters boven op de kroonlijst van het Belfort die waken over de veiligheid van de stad. Als je inzoomt zie je dit:

Op de 3de verdieping bevindt zich naast de trommel van de beiaard het prachtig gerestaureerde mechanisme van het torenuurwerk, dat in 1913 door de Gentse uurwerkmaker Louis Meire werd vervaardigd. Hier worden ook 2 merkwaardige slingeruurwerken bewaard, waarvan er één dateert van de 17de eeuw, het oudste nog bestaande uurwerk van dat type.

Zin in een bezoek aan het Belfort? Dat kan persoonlijk, zie: http://www.belfortgent.be/nederlands/home.html

Ofwel vanuit uw luie stoel via deze website voor een virtueel bezoek: https://www.youtube.com/watch?v=c6EG8314xaQ

© 2015 GENTBLOGT VZW