Gentblogt

Albert Sugg en de Belle Epoque in Gent: Série 1 (33) Reep

vrijdag 6 december 2013 19u16 | Arthur De Decker (tekst), Jos Tavernier (beeld) | 3 reacties
Trefwoorden: Albert Sugg, Reep.

In deze reeks tonen we iedere week enkele Suggkaarten uit de serie 1 over Gent. Arthur De Decker vertelt zijn verhaal en Jos Tavernier toont de huidige zichten. De vorige delen staan in het archief.

De Reep is de naam van de vroegere Nederscheldekaai. De Reep is eigenlijk een strook grond langs de Nederschelde gelegen. Zoals reeds beschreven in deel 19 werd deze in 1882-1884  ingrijpend gewijzigd door de overwelving van de Nederschelde van aan de Brabantdam tot aan het Geeraard de Duivelsteen. Tijdens “la belle epoque” was de Nederschelde  langs de Reep tot aan de Leie  wel nog een open water zoals te zien op de volgende postkaarten.

De samenvloeiing van Schelde en Leie lag aan de oorsprong van de stad Gent en dus mocht in de serie 1 van de postkaartenhandelaar Albert Sugg  deze belangrijke locatie uiteraard niet ontbreken. Hij was er blijkbaar zijn tel bij kwijt geraakt want er werden twee postkaarten met hetzelfde nummer over aangemaakt. Een verticaal en… een horizontaal exemplaar:

We zien de plaats waar de Nederschelde in de Leie, die van rechts komt, vloeit. Links zien we de Huidenvetterij d’Anvers.

Dit zicht heeft in de laatste honderd jaar meerdere metamorfoses ondergaan. Rechts zien we Nieuwbrugkaai  en de bomen aan de Beestenmarkt. De brug achteraan is de oude Nieuwbrug.

De Nieuwbrug wordt reeds vermeld in 1334. Zij was oorspronkelijk in hout, werd in 1523 in steen hermaakt en werd in 1855 gans in ijzer “over de Schelde geworpen”. Het is dat exemplaar dat we op deze postkaart zien. Deze was nodig om het drukke verkeer uit de nieuw aangelegde Keizer Karelstraat te kunnen verwerken.

Omstreeks 1960 werd de Nederschelde gedempt, op een kleine strook aan het Geeraard de Duivelsteen na.  Daarmee verdween de historische samenvloeiing van de Schelde en Leie, waaraan Gent zijn ontstaan dankt. Daarmee verdween ook de Nieuwbrug die steeds het eindpunt van de Sint-Jacobsnieuwstraat had gevormd. Naar die brug werd die straat aanvankelijk gewoon de Nieuwstraat genoemd.

Over die beboomde Beestenmarkt kan verteld worden dat deze beestenmarkten daar vanaf 1629 plaatsvonden. De ossen en koeien kregen hun standplaats langs de Schelde, de varkens  aan het huis Den Hoorn, de paarden in de Merelbeekstraat (nu Zilverenberg), de kalveren en schapen op de Kalvermarkt. De veehandelaars verhuisden omstreeks 1860 naar een nieuwe beestenmarkt waarover we schreven in deel 5.

Na het vertrek van de grote viervoeters groeide op de Oude Beestenmarkt  een markt voor kleine huis- en neerhofdieren. Vooral de verkoop van honden maakte het plein erg populair op zondagmorgen. Op deze handel kwam er steees meer kritiek van dierenbeschermers, zodat de overheid de verkoop van honden en katten vanaf 1996 verbood. De handel bleef sindsdien beperkt tot konijnen, pluimvee en toebehoren. Ook kwamen er tweedehandsfietsen bij.

Door de heraanleg van de Oude Beestenmarkt in 2013 moesten de marktkramers een tijdje uitwijken naar de Vrijdagmarkt. Nu het plein aan de Scaldissluis klaar is kan de markt sedert 6 oktober 2013 opnieuw op haar oorspronkelijke plein plaatsvinden: elke zondag telkens van 7 tot 13u. Het werd een autovrij plein afgesloten door paaltjes (Amsterdammertjes) en zal worden beplant met bomen.

Het idee om de twee rivieren die door Gent lopen weer met elkaar te verbinden, ontstond reeds rond 1990. Het was toen de bedoeling om het contact tussen het water en de bewoners te herstellen. Zomaar een kanaal graven tussen de twee rivierarmen gaat echter niet. Het waterpeil in het stadscentrum staat ruim 1,10 m hoger dan het water aan de Nieuwbrugkaai. Vandaar de noodzaak voor een nieuwe sluis: de Scaldissluis, waarvan de kostprijs geraamd werd op 4 miljoen euro. 

Kleinere bootjes zullen dan de volledige rondvaart van de kuip van Gent kunnen maken. Alleen die met een beperkte hoogte, want de doorgang onder het Laurentplein is amper twee meter hoog. De vraag is dus wanneer het Laurentplein zal worden opengelegd.

De bovenstaande  foto werd door Jos Tavernier genomen van op de nieuwe Bavobrug voor voetgangers- en fietsers tussen zwembad Van Eyck en de Nieuwbrugkaai. Kostprijs: 231.000 euro.

Deze foto dateert van verleden jaar toen de Scaldissluis nog in aanbouw was. Links zien we het beruchte RTT-gebouw, een ontwerp van Geo en Dirk Bontinck. De oude Reepbedding werd in 1965 ter beschikking gesteld van de RTT (de voorloper van Belgacom). Deze bouwde er ca. 1970 dit groot complex omdat het gebouw in de Sint-Niklaasstraat te klein geworden was (zie eerder deel 26). Dat dossier maakte nederhand deel uit van het RTT-schandaal, dat uiteindelijk leidde tot het ontslag van minister Edward Anseele jr. (1902-1981). Toen de minister in oktober 1971 de eerste steen legde, 10 dagen voor de verkiezingen, was er bijvoorbeeld nog geen bouwvergunning. Deze werd later verleend, tegen de zin van het stadsbestuur en Stedenbouw in. Het bouwwerk, dat onderhands aan een promotor toegewezen werd, kostte uiteindelijk 850 miljoen frank en dat was voor die tijd een behoorlijk bedrag.

Dit gebouw werd in 2005 ooit uitgeroepen tot lelijkste gebouw van Gent. Zie wat huidig schepen Filip Watteeuw daarover had te zeggen op Gentblogt.

Op Gentblogt vloeide er later  daarover nog veel inkt.

Ten gevologe van de concordataire bepalingen was het Scheldedepartement verplicht de bisschop een residentie ter beschikking te stellen. Na een omzwerving via Zandberg, Sint-Jacobsnieuwstraat en Steendam besliste de Provincieraad van Oost-Vlaanderen een nieuw bisschoppelijk paleis te bouwen aan de oostzijde van de kathedraal, waar ooit het kerkhof van Sint-Baafs was.

Bovenstaande Suggkaart toont ons het Bisschoppelijk Paleis dat men tussen 1841-1845  in neogotische stijl bouwde  naar het ontwerp van de provinciaal ingenieur Mathias Wolters (1793-1859). Dit nieuwe paleis op die plaats was toen zeer betwist daar dit in tegenspraak was met één van de basisprincipes  van de 19de-eeuwse urbanisatie van de binnenstad, dat voorschreef dat historische gebouwen dienden vrijgemaakt van de aanpalende woningen.

Langs de Reep naast het Bisschoppelijk Paleis  bouwde men in 1904  in neoclassicistische stijl, tegen het in 1890-1902 gerestaureerde Geraard Duivelsteen, het monumentale  gebouw van de Nationale Bank, dat later in deze reeks nog aan bod komt. Het werd opgetrokken op de plaats van de in 1897 gesloopte Kulderschool, waarvan we hier links nog de puinen zien. Hierdoor moest dus ook het Bisdomplein worden heraangelegd met kasseien.

Over dit terugkerend fenomeen van eeuwig  herbeginnen dit passend hekeldicht van Jules Antheunis geschreven voor een revue  opgevoerd  in  Het Nieuwe Circus in 1909: Stedelijke kasseiers

Ik winne mijn breutse zuu wat
Mee te kasseien
Want m’hen veel werk van de stad
Veur te kasseien
Elk’ nieuwe straat hier in Gent
Moek’gaan kasseien
Maar k’meen dat men daar of omtrent
Muest mee kasseien!

Zie pas ligt een straate g’heel vol
Mee nieuwe kasseien
Of veur t’maken van een griool
Moet uit de kasseien
Tons mag ik gaan stoppen da gat
Mee vessche kasseien
En zuu doet veel nadeel de stad
Mee al da kasseien

De gaze wordt later geleid
‘Kmoe weer kasseien
Naardien veur d’electriciteit
Uit moen de kasseien
De straate es maar toegeleid
Op nieuw mee kasseien
De waterleiding wordt bereid
Weg mee de kasseien

Peins nie dak’daarmee hé gedaan
Nie meer moe kasseien
Den tram mo etons nog langs die baan
K’breek uit de kasseien
Aas alles ni es goed en staat
En uit mee kasseien
Tons es g’heel versleten de straat
En k’moe z’herkasseien!

En zo is  het nu nog. De Nedederschelde werd nog maar toegelegd in  1960 of men is nu terug alles  aan het openleggen. Idem dito inzake de omgeving van de Nationale Bank. Toen het complex ca 1985 grondig gerenoveerd werd kreeg het een zeer omstreden nieuwbouw en een zigzag-wandelpad langs het water. In 2008 kocht de Hogeschool Gent de gebouwen van de Nationale Bank aan het Bisdomplein voor 3,5 miljoen euro en wil er o.m. een grote kunstenbibliotheek in onderbrengen alsook een auditorium voor 100 personen. En dus is men nu o.a. terug  volop die ingrepen van 1985  aan het wegbreken.

Het Bisschopshuis wordt momenteel bewoond door Luc Van Looy, 30ste bisschop van Gent. Slechts een vijfde van de totale oppervlakte wordt door hem gebruikt als woon- en leefruimte. De rest zijn 14 burelen en 3 vergaderruimtes voor een 20-tal medewerkers. Verder is er ook een bibliotheek en een kapel.

Deze Suggkaart toont ons links de Bisdomkaai, achteraan de bomen aan de Oude Beestenmarkt, de Nieuwbrug over de Nederschelde en rechts de Reep. De Schelde hier werd rond 1960 gedempt en herschapen in een autoparking. Enkel aan het Geeraard de Duivelsteen bleef een klein gedeelte van de Schelde gespaard dat zo de status van stadsvijvertje kreeg aangemeten. De Nederschelde is hier echter nu nog grotendeels parking. Zie de recente foto hier onder van Jos Tavernier.

Bedoeling is dat hier tegen 2015 terug een Nerderschelde vloeit. Nog 600.000 euro te gaan en dat voor enkele plezierboten.

Deze Suggkaart toont ons de Bisdomkaai gezien vanop de Reep. Het monumentale gebouw in neo-Vlaamse renaissancestijl met ui-vormig hoektorentje is de Rijksmiddelbare Jongensschool in 1890 gebouwd naar ontwerp van architect Charles Van Rysselberghe (1850-1920 ). Zij had toen  een Voorbereidende , Middelbare en Handelsafdeling, alsmede een Transmutatieafdeling voor franssprekende kinderen. Tegen de achtergevel lag een vleugel met 8 klaslokalen. In 1908 waren er 425 leerlingen en, na uitbreidingswerken,  reeds 985 in 1922, een topjaar.

Zoals te zien op deze recente foto van Jos Tavernier  zijn ondertussen alle herenhuizen naast de Rijksmiddelbare school afgebroken en door  nieuwbouw en een speelplaats vervangen.

Op de voorgrond zien we de reling van een nieuwe fiets- en voetgangersbrug . In het vooruitzicht dat de Nederschelde ooit wordt opengelegd werd alvast reeds in 2006 deze Wijdenaardbrug gebouwd tussen het Bisdomplein (links) en de school St-Bavo op de Reep (rechts).

Ik vermoed dat deze ondertussen aan haar eerste onderhoudsbeurt toe is.

Als dat niet getuigt van vooruitziend bestuur weet ik het ook niet meer.

© 2013 GENTBLOGT VZW